مجلس شورای اسلامی، به علی اکبر صالحی به عنوان وزیر امور خارجه جدید جمهوری اسلامی رای مثبت داد. نمایندگان مجلس هشتم ظهر دیروز با 146 رای موافق، 60 مخالف و 35 رای ممتنع، سرپرست چند ماه اخیر وزارت امور خارجه را به عنوان وزیر جدید این وزارتخانه برگزیدند.
صالحی که پیش از این رئیس سازمان انرژی اتمی ایران بود، پس از برکناری جنجالی منوچهر متکی از سوی محمود احمدی نژاد به عنوان سرپرست این وزارتخانه تعیین شده بود. او دهمین وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پس از انقلاب بهمن 1357 است.
انتخاب صالحی به عنوان وزیر امور خارجه در شرایطی توسط نمایندگان مجلس هشتم صورت گرفت که برخی منابع خبری در روزهای گذشته از ممنوعیت ورود او به 27 کشور عضو اتحادیه اروپا خبر داده بودند.
بی بی سی فارسی چهار روز پیش گزارش داد که نام گزینه پیشنهادی دولت ایران برای بر عهده گرفتن مسئولیت وزارت امور خارجه در فهرست تحریم هایی قرار دارد که وزیران امور خارجه 27 کشور عضو اتحادیه اروپا تابستان امسال، علاوه بر تحریم های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه حکومت ایران تصویب کرده اند.
بنا بر این گزارش، نام علی اکبر صالحی در ردیف پانزدهم این فهرست قرار دارد و “دربرگیرنده شخصیت حقوقی او به عنوان رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیست و در عمل شخص او را هدف قرار می دهد.”
بر مبنای این محدودیت، وزیر امور خارجه جدید جمهوری اسلامی اجازه ورود به کشورهای عضو اتحادیه اروپا را ندارد و دولت های این کشورها حق دارند در صورت ورود او به خاک خود، وی را بازداشت و یا از کشور خود اخراج کنند.
البته بی بی سی فارسی همزمان با انتشار این گزارش در گفت‌وگو با یک حقوقدان بین المللی ایرانی، خبر از آن داد که مشکل ممنوع الورودی آقای صالحی به خاک اتحادیه اروپا آنقدرها هم جدی نیست که نتوان آن را به گونه ای حل کرد.
به گفته گیو میرفندرسکی، برای جلوگیری از چنین برخوردی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی باید پیش از عزیمت به کشورهای عضو اتحادیه اروپا درخواست “مصونیت موردی” کند.
مطابق این قانون، شخص تحریم شده بنابر وظیفه یا ماموریت مشخص کاری وارد خاک اتحادیه اروپا می شود و اخراج یا دستگیری او توسط دولت های عضو این اتحادیه منتفی خواهد بود.
این وضعیت در مورد سفر احتمالی این فرد به ایالات متحده آمریکا برای حضور در اجلاس رسمی مرتبط با سازمان ملل هم وجود دارد.
گیو میرفندرسکی همچنین افزوده که با توجه به تغییر سمت آقای صالحی از ریاست سازمان انرژی اتمی به وزیر امور خارجه، این “امکان وجود دارد” که اتحادیه اروپا نام او را به طور کلی از فهرست شخصیت های تحریم شده خارج کند.
این در حالی است که محمد کوثری، عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس با تهدید کشورهای اروپایی به “اقدام متقابل” در صورت راه ندادن صالحی به خاک خود، گفته است که “اتخاذ چنین تصمیمی از جانب مسئولان اتحادیه اروپا کار عاقلانه ای نیست.”
“از نتایج سحر”
محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری اسلامی که در جلسه دیروز مجلس حاضر شده بود تا در دفاع از وزیر پیشنهادیش سخن بگوید، قسمت عمده سخنان خود را به جای دفاع از صالحی به صحبت درباره هدفمندکردن یارانه ها و آنچه “اندیشه جهانی انقلاب اسلامی” نامید، اختصاص داد.
با وجود این، احمدی نژاد در سخنان کوتاهی که در دفاع از صالحی بیان کرد، او را “برادری مومن و عمیقا معتقد به آرمان‌ها، پیگیر، عالم و با تجربه و مسلط بر مسائل بین‌الملل و با یک کارنامه روشن در خدمت انقلاب اسلامی و آرمان‌های الهی” خواند و در عین حال خواستار ایجاد “تحول کامل” در ساختار وزارت امور خارجه متناسب با “ماموریت امروزی تاریخی ملت ایران” شد.
او گفت که: این مسئولیت در عرصه سیاست خارجی یک مسوولیت “آرمانی، مکتبی، الهی و تاریخی است” و ما باید خود را آماده کنیم برای مواجه شدن و البته مدیریت کردن و هدایت کردن “تحولات بزرگی که در راه است.”
احمدی نژاد افزود که در حال حاضر “گوشه‌ای از این تحولات را می‌بینیم.”
به گفته او، این تازه “آغاز رها شدن انرژی متراکم شده در بشر” از قبل انقلاب اسلامی است و تازه سر باز کرده است و آغاز راه است: “باش تا صبح دولتت بدمد کاین هنوز از نتایج سحرست.”
رئیس جمهوری اسلامی در پایان سخنرانی خود گفت که: ما نیازمند سیاست خارجی فعال، شفاف، مقتدرانه، اثرگذار و ضابطه‌مند هستیم.
در این جلسه مصطفی کواکبیان، داریوش قنبری از فراکسیون اقلیت، علی مطهری از فراکسیون اصولگرایان و محمد عثمانی در مخالفت با گزینه پیشنهادی برای وزارت امور خارجه سخن گفتند.
در مقابل حسین سبحانی نیا، علاءالدین بروجردی، زهره الهیان و اکبر رنجبرزاده (هر چهار تن از فراکسیون اصولگرایان) در دفاع از علی اکبر صالحی به بیان دیدگاه های خود پرداختند.
برنامه‌های وزیر متولد کربلا
گزینه پیشنهادی احمدی نژاد برای وزارت امور خارجه نیز در سخنانی دستگاه دیپلماسی کشور را نیازمند “یک خیزش تحول‌آفرین جدید” دانست و گفت:در صورت تصدی وزارت امور خارجه شعار بنده دیپلماسی تحول‌آفرین و روابط خارجی عدالت‌محور است.
صالحی “گسترش و تعمیم روابط با کشورهای آفریقایی، همکاری فراگیر با آمریکای مرکزی، جنوبی و لاتین، برقراری رابطه‌ی دو جانبه با کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا بر اساس احترام متقابل، مقابله با هجمه برنامه‌ریزی شده دشمنان، شکستن ساختارهای بین‌المللی و جایگزینی ساختارهای جدید در سازمان ملل، تقویت فن‌آوری‌های نوین به ویژه فن‌آوری‌های سایبری” را “اهداف اصلی” خود در وزارت امور خارجه عنوان کرد.
او همچنین “پرونده هسته ای” را یکی از “موضوعات اصلی” سیاست خارجی کشور دانست.
وزیر جدید امور خارجه، مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی را مستند به “مفاهیم قرآن کریم، سیره پیامبر و آموزه‌های مکتب اهل بیت” دانست و گفت: “دستگاه دیپلماسی کشور با بهره‌مندی از آموزه‌های تعالی‌بخش اسلام، اندیشه‌های امام راحل و ارشادات مقام معظم رهبری، تحقق اهداف و آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی را در چارچوب قانون اساسی پیگیری می کند.”
صالحی سپس “صیانت از امنیت و منافع ملی، پاسداری از حقوق کشور، ترویج پیام معنوی انقلاب اسلامی، تحکیم جایگاه جمهوری اسلامی ایران در تعاملات سیاسی و اقتصادی منطقه و جهان از رهگذر مشارکت در مدیریت جهانی، نهادینه نمودن و دفاع از فرهنگ مقاومت ضدصهیونیستی، حمایت از ملل مسلمان و مظلوم جهان، اصلاح ساختارها و مناسبات ناعادلانه بین‌المللی و تقویت روح همبستگی و اتحاد جهان اسلام” را “وظایف اصلی دستگاه دیپلماسی” جمهوری اسلامی عنوان کرد.
وزیر امور خارجه در سخنرانی خود هیچ اشاره مستقیمی به ایالات متحده آمریکا نکرد اما با “غیر منطقی، غیر اصولی و غیر منصفانه” خواندن رفتار برخی اعضای اتحادیه اروپا در عین حال گفت که :“ما آماده‌ی گسترش و تعمیق روابط دو جانبه با هر یک از کشورهای عضو این اتحادیه بر اساس روابط متین و استوار با این اتحادیه بر اساس احترام متقابل هستیم.”
او در سخنان خود بارها بر لزوم توجه به “فرمایشات مقام معظم رهبری” و “دیدگاه های رئیس جمهور” در سیاست خارجی تاکید کرد.
صالحی همچنین از تلاش برای ایجاد “تغییر و تحول اساسی” در ساختار شورای امنیت سازمان ملل با همکاری کشورهای عضو جنبش عدم تعهد خبر داد اما هیچ اشاره ای به راهکارهایش برای پایان دادن به روند صدور قطعنامه های تحریم این شورا علیه برنامه هسته ای جمهوری اسلامی نکرد.
علی اکبر صالحی، در سال 1328 در شهر کربلا در عراق متولد شد. او مدرک دکترای خود در رشته فیزیک را از دانشگاه MIT آمریکا اخذ کرده و جزو نوابغ فیزیک هسته ای ایران است. صالحی پیش از این استادیار و رئیس دانشگاه صنعتی شریف، معاون دبیرکل سازمان کفرانس اسلامی و نماینده جمهوری اسلامی در سازمان بین المللی انرژی اتمی در زمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی بوده است.
