احمدی نژاد می گوید در صورت تحریم بنزین به متخصصان دستور میدهد ظرف یک هفته تا بیست روز بنزین جایگزین را تولید کنند.این یک هفته تا بیست روز البته در زمان تبلیغات انتخاباتی “چهل و هشت ساعت” ادعا شده بود که مانور زیادی هم روی آن صورت گرفت؛ حتی در 12مرداد ماه سال گذشته نیز برنامه ریزی شده بود تا در چند پالایشگاه، “مانور خودکفایی چهل و هشت ساعته بنزین” برگزار شود که به دلایل امنیتی به تعویق افتاد؛ اگرچه در 12 آبان سال گذشته، این طرح با سروصدای بسیار برگزار شد اما از نتیجه وموفقیت آن هیچ خبری منتشر نشد، اکنون که رییس دولت، تاریخ خودکفا شدن را به بیست روز رسانده است آیا این نشانه ای از شکست خودکفایی چهل و هشت ساعته محسوب می شود و آیا انتقادات زیست محیطی به این طرح، پاسخ های قانع کننده خود را یافته است؟
اکتان پایین تر از 90 یعنی بحران سلامت
طرح خودکفایی 48 ساعته بنزین شامل یک بسته متشکل از تولید مکمل های جدید با قابلیت افزایش درجه آرام سوزی بنزین است که تولید بنزین از نفتای سبک و محصولات آروماتیکی دو مجتمع پتروشمی در عسلویه و بندرماهشهررا دنبال می کند؛ با شناسایی فرمول جدید برای تبدیل “نفتا” و “لایت اند” به بنزین با اکتان بالا.
در حال حاضر براساس دستورالعمل ها و استانداردهای موجود در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، عرضه بنزین معمولی با عدد اکتان 87 و بنزین سوپر با عدد اکتان 95 باید صورت گیرد.
براساس دستورالعمل سازمان حفاظت از محیط زیست، عدد اکتان بنزین معمولی تا سال آینده باید از 87 به 90 برسد. براساس این طرح در حال حاضر دو مکمل OM10 و OM60 که بالابرنده عدد اکتان بنزین هستند باید به بنزین اکتان پایین اضافه شود و این مکمل جدیدی است که با اضافه شدن به بنزین پایه، می تواند اکتان بنزین را بین 5تا 15 واحد بالا ببرد.
نکته مهم در این میان این است که در حال حاضر بسیاری از شرکت های بین المللی، نفت سبک و فرآورده های غیرقابل استفاده و ضایعات پالایشگاهی را با قیمتی نازل از ایران خریداری و پس از مخلوط کردن آن با مکمل های خود، بنزین تولید و آن را با ارزش افزوده فراوان، مجددا به ایران صادر می کنند.
در شرایط کنونی روزانه حدود ۱۴ میلیون لیتر بنزین سوپر با اکتان بالاتر به بنزین خام تولید پالایشگاههای داخلی برای افزایش عدد اکتان آن اضافه می شود و بی کیفیت بودن بنزین وارداتی باعت افت کیفیت بنزین معمولی توزیع شده در کشور شده است. بر اساس قانون در ایران عدد اکتان بنزین معمولی ۸۷ و برای بنزین سوپر ۹۵ است اما به دلیل استفاده از روش ترکیب انواع بنزین برای بالابردن اکتان به جای افزایش کیفیت بنزین تولیدی و همچنین کیفیت فوق العاده پائین بنزین تولید شده در برخی از پالایشگاههای کشور، اخبار متعددی از عرضه بنزین معمولی با اکتان ۸۰-۸۵ در شهرستانها و بنزین سوپر با اکتان متغیر ۹۰-۹۲ بسته به موقعیت جغرافیایی جایگاه عرضه، منتشر شده ومیشود. در حالی که بارها سازمان حفاظت از محیط زیست نسبت به مخاطرات ناشی از آلایندگی بنزین با اکتان پائین تر از ۹۰ هشدار داده است.بنزین با اکتان پایین بد سوز است وموادی چون سرب در آن نمی سوزد و موجب بیماریهای ریوی وقلبی در بین شهروندان میشود.
از لبنان هم عقب تریم
از سوی دیگر گفته می شود که نظارت روزانه و دقیقی بر کیفیت بنزین درجایگاه ها وجود ندارد و در نبود فضای رقابتی برای بخش خصوصی، هیچ تضمیمی وجود ندارد که برخی جایگاه ها نیز با تقلید از روش دولت، بنزین سوپر را با افزودن بنزین معمولی عرضه نکنند؛ برخی شنیده ها از تفاوت کیفیت بنزین در جایگاه های مختلف سطح شهر تهران نشان از همین موضوع دارد.
تحلیلگران معتقدند در کشوری مانند لبنان علیرغم مشکلات فراوان استقرار سیستم مدیریت سوخت، جنگهای داخلی و حملات نظامی به زیر ساختهای پخش بنزین، در حال حاضر بنزین معمولی با اکتان بالاتر از ۹۲ و بنزین سوپر با اکتان ۹۷ توزیع می گردد در حالی که در پایتخت یکی از بزرگترین صادرکنندگان مواد نفتی، کیفیت پائین بنزین موجب ایجاد مشکلات فراوان برای خودروها می گردد.
بنا بر این گزارش، طرح افزودن مکمل های آروماتیک به بنزین پایه باید بتواند پاسخگوی نیاز روزانه 30 میلیون لیتر بنزین برای کشور در شرایط قطع واردات باشد و به دلیل بالابودن افزونه های آلاینده وخطرناک آروماتیک PAH به این محصول که حدودا ۱۰۰% بیش از میزان مجاز است باید بررسی های دقیق و جدی در مورد مخاطرات زیست محیطی و همچنین تاثیراحتمالی استفاده از این سوخت بر سلامتی شهروندان نظیر افزایش مخاطرات حمله قلبی صورت پذیرد که تاکنون چنین ملاحظاتی در سیاست گذاری های دولت دیده ومطرح نشده است.
صنعت پتروشیمی تهدید می شود
فردای طرح خودکفایی 48ساعته بنزین توسط احمدی نژاد در بحبوحه انتخابات، بیژن زنگنه در روزنامه سرمایه این طرح را زیر سوال برد ونوشت: “اگرچه طرح خودکفایی 48 ساعته بنزین تولید این فرآورده از لایت اند، متانول تولیدی پتروشیمی، ضایعات پالایشگاهی، نفتای سبک و سنگین و محصولات آروماتیکی را مورد توجه قرار داده و تبدیل برش های گازوئیلی و نفت سفید پالایشگاه ها به بنزین را نیز مدنظر دارد؛ اما باید دقت کرد اجرای این طرح، تولید کشور در بخش پتروشیمی را کاهش می دهد و در نتیجه به جای اینکه نفتای پتروشیمی را به محصولات نهایی پتروشیمی تبدیل کنیم آن را به بنزین تبدیل کرده و با نرخ پایین در بازار داخلی خواهیم فروخت و چنین فرآیندی از توجیه و صرفه اقتصادی برخوردار نیست”.
تحلیگران معتقدند خودکفایی بنزین، هدف ارزشمندی است که باید برای دستیابی به آن از روش های دارای توجیه اقتصادی و پایدار استفاده کرد، اما توسل به راهکارهایی که خودکفایی بنزین را به قیمت زمینگیر کردن سایر بخش های اقتصادی، به ویژه صنعت پتروشیمی محقق سازد، منطقی نیست. علاوه بر این مثمرثمر بودن طرح خودکفایی 48 ساعته بنزین نیز کوتاه مدت یا با اغماض، میان مدت است و از زاویه کارشناسی، قابل دفاع محسوب نمی شود.
این ابهام در سطح افکار عمومی وجود دارد در کشوری که روزانه 30میلیون لیتر بنزین وارد می شود، خودکفایی 48 ساعته یا بیست روزه تولید بنزین به چه معنا است؟ رسانه ها می پرسند اگر توان تولید وجود دارد چرا در صورت تحریم بنزین این اتفاق رخ میدهد؟ ومهم تر از همه، این مسئله آیا مسایل زیست محیطی وسلامت شهروندان را در نظر دارد؟
