نهاد ناظر هسته ای سازمان ملل این هفته درحالی نشست سنتی آخر ماه نوامبر خود را ترتیب می دهد که تمرکز بازرسان آن، بر روی اتهام فعالیت های هسته ای در هر دو کشور سوریه و ایران قرار گرفته است.
قرار است جلسه سنتی پایانِ نوامبرِ 35 عضور شورای حکام آژانس بین المللی انرژی هسته ای نیز روز پنجشنبه آغاز شود.
بحث ها و گفتگوهائی که در جلسه دو روزه شورای حکام انجام می گیرد شامل بررسی گزارشات اخیر درباره پرونده هسته ای بحث انگیز دمشق و تهران خواهد بود.
این گزارش ها هفته گذشته در اختیار اعضای شورا قرار گرفته و از پیشرفت ناچیز آژانس در مورد هر دو پرونده خبر می دهد.
محمد البرادعی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی هسته ای نسبت به ادامه خودداری ایران از پاسخ به اتهامات مربوط به فعالیت بر روی تسلیحات هسته ای، لب به اعتراض گشوده است.
گزارش وی در مورد سوریه اولین گزارش منتشر شده از سوی آژانس پس از بازدید بازرسان از منطقه مشکوک هسته ای در صحرای دور افتاده ای در سوریه در ماه ژوئن محسوب می شود.
آمریکا ادعا می کند منطقه موسوم به الخیبر محل استقرار یک رآکتور مخفی هسته ای در آستانه تکمیل بوده که در سپتامبر 2007، در جریان بمباران توسط اسرائیلی ها با خاک یکسان شده است.
آژانس هسته ای مشخصه هائی از رآکتور هسته ای را در این محل بدست آورده و ردپای اورانیوم را در آن منطقه کشف کرده است.
با اینحال، در این گزارش آمده بازدیدهای بیشتر از منطقه الخیبر و شماری دیگر از اماکن نظامی در سوریه و نیز امکان دسترسی به مدارک و برخی اشخاص برای دستیابی به نتیجه گیری دقیق لازم است.
ابراهیم اوتمان سرپرست کمیسیون انرژی هسته ای سوریه در واکنش به یافته های این گزارش، برای اولین بار در روز دوشنبه نسبت به انجام هر گونه بازدید پیگیرانه توسط کارشناسان آژانس از سوریه مخالفت کرد.
وی ضمن تأکید بر این نکته که الخیبر یک سایت نظامی بوده و دمشق هیچ الزامی به صدور اجازه برای بازرسان هسته ای نمی بیند، به خبرنگاران گفت: «ما اجازه بازدید دیگری نمی دهیم.»
اوتمان گفت: «هیچ کشور دیگری هم اجازۀ بازرسی از یک منطقه محافظت شده نظامی را به کسی نمی دهد.»
مسؤولان سوری کشف اجزای آلوده به اورانیوم توسط بازرسان آژانس در نزدیکی منطقه بمباران شده را تکذیب کرده اند.
اوتمان گفت: «بدست آوردن سه قطعه اورانیوم از صحرا به معنی وجود رآکتور در آنجا نیست و به نظر ما، این پرونده باید بسته شود.»
معذالک، آژانس هسته ای اصرار دارد اجازه سرپوش گذاشتن به این مسأله را نمی دهد.
یک مقام نزدیک به آژانس هسته ای گفت: «تا کنون وجود چنین مواد هسته ای در ذخایر سوریه اعلام نشده بود… در اصل، چنین مواد هسته ای نباید آنجا وجود می داشت. طبیعی نیست که اورانیوم ساخته شده توسط دست بشر را در صحرا پیدا کنید.»
آژانس هسته ای درباره ایران اعلام کرد پس از شش سال بازرسی های نفس گیر، نمی تواند بگوید مقاصد هسته ای ایران، آنچنان که تهران ابراز می کند، سراسر صلح جویانه است.
در گزارش آمده است: «متأسفانه بدلیل عدم همکاری ایران درزمینه اتهام انجام مطالعات و مسائل کلیدی باقیمانده، آژانس نتوانسته پیشرفت محسوسی در این موارد بدست آورد.»
ایران مکرراً این اتهامات را «بی اساس» و شواهد ارائه شده را «جعلی» خوانده است، اما برای اثبات نادست بودن آنها کار زیادی انجام نداده است.
یک مقام بلندپایه سازمان ملل گفت: «این یک بن بست است. هیچ پیشرفت، ارتباط یا هر چیز دیگری درباره بعد نظامی محتمل وجود ندارد.»
ضمناً آژانس نسبت به امتناع ایران از توقف غنی سازی اورانیوم که مورد درخواست شورای امنیت سازمان ملل بوده، اعتراض کرده است.
در گزارش آژانس آمده است ایران درواقع، نزدیک به 630 کیلوگرم اورانیوم غنی شده با درجه خلوص پائین را به کمک 3800 دستگاه سانتریفوژِ خود ذخیره کرده است.
هرچند برآوردهای مختلفی وجود دارد، اما نهاد ناظر هسته ای سازمان ملل اعلام کرده با دراختیار داشتن 1700 کیلوگرم اورانیوم با خلوص پائین، می توان مقدار اورانیوم با خلوص لازم و کافی برای تولید یک بمب هسته ای را بدست آورد.
محمد البرادعی مدیر کل آژانس هسته ای اخیراً کشورهای صاحب تسلیحات هسته ای را درقبال تلاش سایر کشورها برای بدست اوردن سلاح مسؤول دانسته است، زیرا آنها به جای نابود سازی زرادخانه های خود، به مدرن کردن تأسیسات پرداخته اند.
آمریکا، فرانسه و انگلستان، سه کشور صاحب تسلیحات هسته ای هستند که پیمان منع گسترش جنگ افزارهای هسته ای را امضاء کرده اند.
البرادعی گفت: «من چگونه می توانم با چهره ای مصمم به سراغ کشورهای غیر هسته ای بروم و به آنها بگویم سلاح هسته ای برای شما خوب نیست، درحالیکه کشورهای صاحب تسلیحات به مدرن سازی زرادخانه هایشان ادامه می دهند و می گویند ما به سلاح هایمان نیاز داریم.»
ایران اصرار دارد حق در اختیار داشتن دانش فنی هسته ای را که به گفته آنها، در خدمت تولید انرژی برق برای جمعیت رو به افزایش کشوراست، برای خود به رسمیت می شناسد.
از سوی دیگر، اسرائیل تنها کشور خاورمیانه است که سلاح هسته ای در اختیار دارد.
ناظران می گویند به دلیل وجود لابی قدرتمند یهودیان و طرفداران اسرائیل در آمریکا و کشورهای اروپائی، این کشورها موضع دوگانه ای را درقبال مسأله هسته ای در منطقه اتخاذ کرده اند.
منبع: میدل ایست آنلاین- 26 نوامبر