خبری که یک هفته قبل سخنگوی دولت آن را تکذیب کرد و پخش آن را کار عوامل دشمن دانست، به حقیقت پیوست و دو تن دیگر از وزیران نام آشنا، از پست های کلیدی خود در کابینه کنار گذاشته شدند تا پس از پرویز کاظمی، ناظمی اردکانی، علیرضا اردکانی، کاظم وزیری هامانه، محمود فرشیدی، فرهاد رهبر، ابراهیم شیبانی و علی لاریجانی، دولت محمود احمدی نژاد از مصطفی پورمحمدی و دانش جعفری هم خالی شود. دو نفری که به نظر می رسید در برابر ابلاغ های رییس جمهور از خود استقلال رای اندکی نشان می دادند.
گرچه گفته شده که این دو تن با رییس جمهور به تفاهم رسیده اند که به سمت دیگری منصوب شوند، یعنی مانند فرهاد رهبر باشند که گرچه به بدترین شکل از دولت کنار گذاشته شد اما بعدا به ریاست دانشگاه تهران منصوب گشت، اما آن چه برکناری آنها را از اهمیت خاص برخوردار کرده جایگاه آنان است. در واقع، همچون علی لاریجانی که همچنان نماینده ولی فقیه در شورای عالی امنیت ملی مانده، و فرهاد رهبر و مصطفی پور محمدی معاونان اسبق وزارت اطلاعات که در سال های دولت خاتمی در دفتر رهبر جمهوری اسلامی اشتغال داشتند، دانش جعفری هم به حکم رهبری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
کارشناسان مسائل سیاسی معتقدند با تغییر وزیران اقتصاد و دارائی و کشور ، از میان استخواندارها فقط محسنی اژه ای در کابینه مانده و مظاهری در بانک مرکزی و البته باقر قالیباف در شهرداری تهران که این آخری شغلی است که تصمیم گیری درباره آن به عهده رییس جمهور نیست گرچه کارشکنی برای بیرون کردن وی از میدان کار وی بوده است.
مشاور بی خبر
غلامحسین الهام وزیر دادگستری و سخنگوی دولت که به نظر می رسید از مشاوران و نزدیکان معتمد رییس جمهور است، یک هفته قبل شایعه برکناری دو وزیر را رد کرده بود. ولی هم داوود دانش جعفری با گفتن سخن طعنه آمیزی که نشان داد رفتنی است و هم محمود احمدی نژاد با نوشته ای در وب لاگ خود آشکار کردند که شایعات بی ربط نبوده اند. چه رسد که ثمره هاشمی مشاور اصلی احمدی نژاد هم در پاسخ سئوال خبرنگاران گفته بود جند روز صبر کنید. اما ظاهرا غلامحسین الهام همین اندازه هم صبر نکرد.
غلامحسین الهام با اشکار شدن برکناری دو وزیر، برای توجیه بی خبری خود توضیح مفصلی به خبرنگاران داد و گفت “ بنده تا روز یکشنبه از این تغییرات اطلاعی نداشتم، هرچند خبر احتمال تغییرات در برخی سایت‌ها از روز پنجشنبه منتشر شده بود ولی در جلسه طولانی روز پنجشنبه هیات دولت و استانداران که از صبح تا بعداز ظهر ادامه داشت همه آقایانی که در مورد آنها شایعه مطرح بود بطور فعال حضور داشتند … صبح روز شنبه تلاش کردم آقای رییس‌جمهور را به روال سایر روزها که نشست خبری دارم و قبل از مصاحبه در ملاقات کوتاه خدمت ایشان می‌رسم ، ملاقات کنم که ایشان شرکت در جلسه مجمع تشخیص مصلحت را در برنامه داشتند و ملاقات و گفت‌وگوی تلفنی هم میسر نشد، به هر صورت تغییرات تا زمان مصاحبه اینجانب قطعی نشده بود. ”
خالص سازی دولت
واکنش رسانه های داخلی در برابر مهم ترین تغییرات کابینه احمدی نژاد تقریبا یکسان است چنان که سایت “تابناک” این جا به جائی را در 17 ماه باقیمانده از عمر کابینه احمدی نژاد ، گامی در جهت “خالص سازی دولت دانست.
تابتاک بدون اشاره مستقیم به دفتر رهبر جمهوری اسلامی نوشت “با وجود آنکه بسیاری کابینه نهم را ضعیفترین کابینه از نظر رتبه کاری توصیف می‌کردند، دانش جعفری و پورمحمدی را به نسبت مجربتر می‌دانستند؛ اما قطعا نقطه مشترک این دو تن، انتساب آنها به یکی از مراکز نظام بود که حتی پیش از وزارت، مدت‌ها از وقتشان را در آن می‌گذراندند.”
روزنامه اعتماد اشاره کرده که سیر تکذیب خبر و بعدا تائید آن در دولت فعلی سابقه دارد، چنان که سال گذشته ساعاتی پیش از اعلام خبر رسمی استعفای محمود فرشیدی از وزارت آموزش و پرورش معاون اجرایی رئیس جمهور استعفای او را تکذیب کرد و حتی خواهان بررسی علل طرح این مطالب شد، چرا که به نظرش مطرح کنندگان به دنبال ایجاد ناهماهنگی و ضعف در دولت بودند.
به نوشته این روزنامه خبر استعفای علی لاریجانی که فردا اتمام سفر ولادیمبر پوتین اتفاق افتاد در حالی از سوی الشرق الاوسط منتشر شد که قائم مقام وی این خبر را دروغ خواند که البته بعداً مورد تایید قرار گرفت. درباره فرهاد رهبر رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی هم رویه مشابهی روی داد و تنها چند ساعت پس از آنکه روابط عمومی این سازمان استعفای وی را تکذیب کرد، خبر آن تائید شد.
نکته ای که محافل سیاسی و روزنامه های تهران بدان توجه کرده اند زمان این برکناری هاست. در مورد دانش جعفری خبرگزاری فارس نوشت دانش جعفری وزیر اقتصاد از همان زمان که بحث عزل یکباره تمام اعضای هیات مدیره بیمه ایران مطرح شده بود، آمادگی خود را برای کناره گیری از این سمت به رئیس جمهوری اعلام کرده و تصریح کرده بود تا زمانی که رئیس جمهوری به گزینه جدیدی برای این سمت برسد، در پست وزارت خواهد ماند که ظاهرا احمدی نژاد گزینه مورد نظر و جایگزین را هم اکنون انتخاب کرده است.
رئیس جمهور 18 اردیبهشت ماه سال 86 بر اساس شتاب غیرلازمی نسبت به گزارش نسنجیده رحیمی رییس دیوان محاسبات، در نامه ای به وزیر اقتصاد دستور داده بود هر چه سریع تر اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل بیمه ایران را عزل کند.
در این نامه خود به دانش جعفری دستور داده بود: باید به فوریت کلیه اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل از سمت خود برکنار و افراد جدیدی جایگزین شوند. اما بررسی های کمیسیون اقتصادی مجلس با حضور رحیمی رئیس دیوان محاسبات ومدیر عامل معزول بیمه ایران، گزارش دیوان محاسبات را تایید نکرد و آشکار شد که تغییر برخی مدیران بیمه ایران درست نبوده است. اما از همان زمان وزیر امور اقتصادی که چنین شیوه ای را در عزل ونصب مدیران نمی پسندید به رئیس جمهور اعلام کرد: تا یافتن جایگزین جدید آماده هر گونه همکاری است.
اما آخرین رویداد که به قاعده دیگر امکان همکاری ها را باقی نگذاشته اعلام تحول بزرگ اقتصادی توسط رییس جمهوری است. تحولی که گفته می شود پرداخت یارانه مستقیم به مردم [ماهی پنجاه هزارتومان کروبی] است. کاری که کارشناسان و از جمله دانش جعفری با آن موافق نبودند و نمی توانست با حضور وی در راس بزرگ ترین نهاد دولتی در رابطه با اقتصاد انجام شود. البته، برخی سایت های محافظه کار هم تعلل وی در اجرای دستورات رییس جمهور در سفرهای استانی را از جمله دلایل مهم نارضایتی احمدی نژاد از وی برشمرده اند.
نارضایتی از انتخابات؟
اگرچه تعدادی از سایت های محافظه کار پیشتر نوشته بودند که برکناری وزیر کشور از پیش در دستور کار بوده و قرار بوده زمان آن به بعد از انتخابات مجلس هشتم موکول شود، اما اجرای این تغییر در میانه مرحله اول و دوم انتخابات، گمانه زنی های جدیدی را برانگیخته است. به عقیده برخی کارشناسان نارضایتی از نتیجه انتخابات مجلس هشتم تنها موضوعی است که می تواند در پشت چنین تغییر شتابزده ای وجود داشته باشد. این کارشناسان تاکید دارند در حالی که همفکران دولتی در تبلیغات خود از موفقیت دولت می نویسند، اما دولتمردان خوب می دانند که با مجلس آینده مشکلی به شدت بدتر از مجلس فعلی خواهند داشت و این در حالی که اعتباری هم برای دولت از جهت برگزاری انتخابات سالم باقی نمانده است.
تابناک در مورد دلیل برکناری وزیر کشور نوشته است:“نکته درس‌آموز اینجاست که پورمحمدی، قائم‌مقام اسبق وزارت اطلاعات، زمانی وزارت کشور را ترک می‌گوید که علاوه بر انتصاب استاندارانی که بسیاری از آنها را مناسب نمی‌دانست، تن به تغییرات دستوری معاونان خود و انتصاب کسانی داد که مشخص بود انتخاب او نبودند. هر چند سید مهدی هاشمی، معاون احمدی‌نژاد در شهرداری پس از ناکامی در کسب رأی وزارت رفاه مهمان همیشگی پورمحمدی در معاونت عمران و سازمان عریض و طویل شهرداری‌ها بود، این امر مانع نشد تا پورمحمدی سه انتصاب پیاپی در معاونت اجتماعی داشته باشد و به ترتیب مجیدی، رحمانی فضلی و ایوبی را منصوب نماید. فرزند آیت‌الله جنتی گزینه معاونت سیاسی پورمحمدی بود، اما در آستانه انتخابات شوراها، صلاح آن بود که ثمره هاشمی جانشین جنتی شود و وقتی مشخص شد بهتر است مرد تصمیم‌ساز دولت نهم در همان پست مشاور ارشد انجام وظیفه کند، افشار معاون سیاسی وزارت کشور گردید.“
از دیگر گره گاه های وزارت پورمحمدی، معاونت امنیتی بود که خود وی ابتدا بلندیان را که به دلیل سابقه همکاری به خوبی می‌شناخت، برداشت و سپس با دستور غیرمنتظره عزل فوری ذوالقدر (که خبر آن هم ابتدا توسط روابط عمومی وزارت کشور تکذیب شد) روبه‌رو گردید تا سردار محتاج جانشین او شود. حتی معاونت اداری و مالی وزارت کشور نیز از این تحولات چندباره در امان نبود.
جانشینان
روزنامه مردمسالاری پرویز داوودی معاون اول رئیس جمهوری، صادق محصولی مشاور رئیس جمهوری و محمد رضا رحیمی رئیس دیوان محاسبات محتمل ترین گزینه ها برای معرفی شدن به عنوان وزیر پیشنهادی امور اقتصادی و دارایی از طرف رئیس جمهوری به مجلس هستند. در میان گزینه های مذکور پرویز داوودی شانس بیشتری برای کسب رای اعتماد از مجلس دارد.
روزنامه فرهنگ آشتی از قول یک مقام آگاه در وزارت امور اقتصادی و دارایی نوشت: دانش جعفری احتمالا به یک وزارتخانه دولتی دیگر خواهد رفت. در حال حاضر از محمد هادی زاهدی وفا به عنوان یکی از گزینه های جایگزینی دانش جعفری در وزارت امور اقتصادی و دارایی نام برده می شود. دیواندری مدیرعامل بانک ملت نیز یکی دیگر از گزینه های جایگزینی دانش جعفری است که احتمال انتخاب این گزینه ضعیف به نظر می رسد.
رفتگان
مهم‌ترین مسئولان و وزرایی که در دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد تاکنون استعفا کرده یا برکنار شده‌اند به این شرح هستند:
علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و مذاکره کننده ارشد هسته‌ای.
کاظم وزیری هامانه، وزیر نفت.
محمود فرشیدی، وزیر آموزش و پرورش.
فرهاد رهبر، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
محمدباقر ذوالقدر، معاون وزیرکشور در امور امنیتی.
رحمانی فضلی، معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی.
علیرضا طهماسبی، وزیر صنایع.
ابراهیم شیبانی، رییس کل بانک مرکزی.
محمد ناظمی اردکانی، وزیر تعاون.
پرویز کاظمی، وزیر رفاه.
وجمال کریمی‌راد، وزیر دادگستری (که به علت درگذشت از دولت دور ماند).
جابجایی مشاوران الهام!
اطلاع رسانی الهام در مورد تغییرات کابینه موجب شده تا سایت های متعلق به اصولگرایان همچون فردا و تابناک انتقادات تند و تیزی را متوجه سخنگوی دولت کنند. در این میان سایت “عصر ایران” در مطلبی با عنوان “زمان اصلاح سیستم اطلاع رسانی دولت فرا نرسیده است؟!” ، از لزوم برکناری مشاوران الهام سخن گفته است.
در همین حال محمد تورنگ، رئیس گروه فرهنگی اجتماعی شورای عالی اطلاع رسانی دولت در وبلاگ خود با اشاره به ضعف اطلاع رسانی دولت به انتشار اخبار تغییرات گذشته توسط رسانه های خارجی اشاره کرده و نوشته: ”خبراستعفای آقایان لاریجانی، فرشیدی، رهبر، ذوالقدرو… نیزهمین گونه بود . ضمن اینکه طی ۳یا۴ روزآینده مردم شاهد جابجایی هادرسطح این ۴وزارتخانه خواهندبود و…..جناب دکترالهام صاف وصادق ودوست داشتنی بنظرمیرسد زمان جابجایی در زیرمجموعه شما که مشاوره های نابجای اینگونه ای میدهند فرارسیده که چه عرض کنم شاید گذشته هم باشد….!”