گرگ برونو
ممکن است هدف تنظیم کنندگان ارزیابی سازمان ملی اطلاعات آمریکا (نای) درباره قابلیت های هسته ای ایران این بوده باشد که سند آنها علت مناظره در خصوص اهداف بلندمدت هسته ای ایران را روشن کند. منطقی است که بگوییم تیر آنها به سنگ خورد. سه ماه پس از علنی شدن نتایج غیرمحرمانه گزارش نای- از جمله این ادعا که ایران احتمالا ً برنامه تسلیحات اتمی خود را در اواخر 2003 متوقف کرده است- این ارزیابی همچنان بر تلاش های آمریکا برای متوقف کردن بلندپروازی های هسته ای ایران سایه انداخته است. کارشناسان تسلیحاتی آمریکا از یافته های این گزارش ابراز تعجب کرده اند؛ سران ایران معتقدند که این گزارش بر ادعاهای آنها مبنی بر صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران صحه می گذارد؛ و متحدان واشنگتن در اروپا و خاورمیانه، بنا بر گزارش های رسیده، اطلاعات این گزارش را زیر سؤال برده اند. در این میان، دولت بوش نیز تلاش کرده است جهانیان را متقاعد کند که ایران همواره یک تهدید هسته ای بشمار می رود.
دیوید کی، بازرس زبده تسلیحاتی که رهبری گروه تحقیقاتی عراق را در سال 2003 به عهده داشت، گزارش نای را یک سند غیرمسئولانه حاوی نتایج ضد و نقیض می داند. کی در مصاحبه ای با سایت اینترنتی شورای روابط خارجی خاطر نشان کرده است: “من به شدت نگران پروسه نگارش ارزیابی های سازمان ملی هستم.” او می گوید، تصمیم گیری آن هم با “اعتماد بسیار” درباره اینکه ایران “برنامه تسلیحات اتمی خود را متوقف کرده است”، “هولناک” و کاملا ً تخیلی است. آنچه که برای کارشناسان تسلیحاتی به همین اندازه شگفت آور است، عدم تمایل جامعه اطلاعاتی آمریکا برای عقب نشینی از اظهارات خود است. مایکل مک کانل مدیر سازمان ملی اطلاعات آمریکا در جلسه کمیته اطلاعاتی سنا از این ارزیابی دفاع کرد، اما در عین حال پذیرفت در صورتی که فرصتی به او داده شود، “نحوه توصیف برنامه هسته ای را تغییر دهد.” روزنامه وال استریت ژورنال این اعتراف او را “وارونه کردن عناصر قبلی” گزارش دانسته است. مطبوعات اسرائیل و انگلیس نیز از اظهارات مک کانل ابراز شگفتی کرده اند.
در اواسط ماه ژانویه جان بولتون، نماینده اسبق آمریکا در سازمان ملل، خاطر نشان کرد که احتمال هجوم نظامی آمریکا به ایران بخاطر زمان بندی گزارش نای ضعیف شده است. بولتون به روزنامه اسرائیلی هاآرتز گفت: “واضح است که اکنون رئیس جمهور بوش نمی تواند قبل از پایان دوره ریاست جمهوری اش در سال آینده هیچ اقدامی درباره این موضوع بکند.“
دولت بوش به نوبه خود همچنان تلاش می کند وضعیت این مناظره را روشن کند. شهادت مک کانل در کنگره شامل جزئیات دقیقی درباره قابلیت های تسلیحات اتمی ایران بود که در گزارش نای کم اهمیت جلوه داده شده اند. به گفته مک کانل، اگرچه فعالیت طراحی کلاهک اتمی ایران در سال 2003 “متوقف” گردیده است، اما فعالیت غنی سازی اورانیوم و توسعه موشک های دوربرد بالیستیک همچنان ادامه دارد. مک کانل همچنین عنوان کرده که آمریکا نسبتا ً مطمئن است که فعالیت کلاهک اتمی ایران از سرگرفته نشده است. بوش در گفتگو با شبکه خبری فاکس نیوز، موضع گیری آمریکا را در قبال ایران مجددا ً بازگو کرده است. او گفته است: “من اطمینان خاطر می دهم که ما همچنان فشارهای خود را بر ایران ادامه خواهیم داد.”
هشدارهای مجدد واشنگتن چندان مورد حمایت جامعه بین الملل قرار نگرفته است. دور جدید تحریم های شورای امنیت سازمان ملل در ژانویه سال 2008 پا گرفت، یعنی زمانی که پنج عضو دائم شورای امنیت به همراه آلمان اساسا ً در خصوص اجرای ممنوعیت سفر مقامات ایرانی و بلوکه کردن دارائی ها بر ضد منافع ایران توافق کردند. جان نگروپونت معاون وزیر امور خارجه آمریکا اخیرا ً به سایت شورای روابط خارجی گفته است، چین اساسا ً با سیاست آمریکا درباره ایران “موافق” است. این در حالی است که محمود احمدی نژاد تهدید تحریم ها را بر علیه ایران یک ”جنگ روانی” می داند.
اما برخی نیز معتقدند که حتی اگر قطعنامه شورای امنیت به تصویب برسد، بخاطر گزارش نای نتیجه بسیار ضعیفی خواهد داشت. در روزنامه جروزالم پست آمده است، اگرچه آلمان و سایر شرکای اروپایی ایران، این کشور را تهدید به تحریم می کنند، اما این کشورها همچنان روابط اقتصادی خود را با رژیم ایران تقویت خواهند کرد. روسیه و چین نیز همواره روابط اقتصادی خود را با ایران ادامه داده اند. حتی خود وزارت انرژی آمریکا نیز ارتباط های مالی با راکتورهای غیرنظامی ساخته شده در ایران دارد.
منبع: شورای روابط خارجی، 11 فوریه، 2008