توماس اردبرینک
زنجانی که خود را “بسیجی اقتصادی” می‌نامد، مرسدس بنز ۵۰۰ اس‌ال سیاه سوار می شود و ساعت 30 هزار دلاری به دست دارد و ارزش ثروتش را ۱۳.۵ میلیارد دلار برآورد می کند.
برای یک مرد 39 ساله که کار خود را در دهه ۱۹۸۰ با فروش پوست گوسفند شروع کرده و اخیرا به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی اقدامات ایران برای دورزدن تحریم های نفتی آمریکا مطرح شده است، خیلی هم بد نیست.
اما با مسدود شدن دارایی‌های بابک زنجانی، این سرمایه دار ایرانی توسط وزارت خزانه داری آمریکا در ماه آوریل و قرار گرفتن نامش در فهرست تحریم های اتحادیه اروپا، اکنون او به دردسر افتاده است.
وی علاوه بر گرفتار شدن در تحریم های غرب علیه ایران، از سوی مسئولان دولت جدید ایران نیز تحت فشار قرار گرفته و به همکاری با حلقه انحرافی مرتبط با رئیس جمهوری قبلی متهم شده است. آنها هفته گذشته زنجانی را متهم کردند که ۱.۹ میلیارد دلار از درآمد های نفتی ایران را به خزانه بازنگردانده است. همین موضوع موجب شده است که مجلس نیز تحقیقاتی را در مورد فعالیت های اقتصادی وی آغاز کند.
پرونده بابک زنجانی، دریچه ای جدید بسوی عالم پر رمز و راز سرمایه داران ایرانی که حداقل بخشی از ثروت خود را از طریق کمک به دولت برای دورزدن تحریم ها اندوخته اند، گشوده است. همزمان با تشدید فشارها، زنجانی اخیرا بصورت علنی در رسانه های ایرانی شروع به دفاع از خود کرده و از شبکه گسترده ای که او برای کمک به ایران برای فروش نفت خود و بازگرداندن درآمد ناشی از آن به داخل کشور، راه‌اندازی کرده تمجید کرده است.
البته وی تایید می کند که درصدی از این پولها نیز به جیب خودش رفته است. اما این تنها دولت حسن روحانی نیست که به زنجانی مشکوک است، به گفته محمد خوش چهره، اقتصاددان و نماینده سابق مجلس: “در ایران همه کسانی که به‌سرعت ثروتمند می‌شوند، مشکوک تلقی می شوند. صادقانه بگویم، ما نمی‌دانیم که آیا او یک قهرمان است یا یک متقلب”.
رضا زندی خبرنگاری که با بابک زنجانی مصاحبه کرده است، گفت: “تحریم ها اقتصاد ایران را به سمت هرج و مرج سوق داده است. بابک زنجانی محصول این وضعیت است و در این جریان ثروت زیادی به جیب زده است، اما الان تحت فشار است”.
زنجانی در مصاحبه های قبلی خود با رسانه ها گفته که از سال ۲۰۱۰، از یک شبکه تار عنکبوتی متشکل از ۶۴ شرکت در دوبی، ترکیه و مالزی برای فروش میلیون‌ها بشکه نفت ایران استفاده کرده و ۱۷.۵ میلیارد دلار ارز به وزارت نفت و بانک مرکزی ایران تحویل داده است.
وی گفت: “پول بانک مرکزی تمام شده بود. در سال ۲۰۱۰ آنها از من خواستند تا پول نفت را به داخل کشور انتقال دهم تا سیستم بتواند از آن استفاده کند. این کاری بود که من انجام دادم”. بر اساس این گزارش زنجانی با ایجاد شبکه ای، مانع از کشف منبع اصلی نفت ایران می شد و نفت را در بازار آزاد به فروش می رساند و میلیون‌ها بشکه نفت را از تانکری به تانکر دیگر انتقال می داد و اغلب نیز این کار را در بندری کمتر شناخته شده در یک جزیره کوچک در مالزی به‌نام لابوان انجام می داد.
به‌گفته خود او، وی در مجموع 24 میلیون بشکه نفت به خریدارانی از کشورهای سنگاپور، مالزی و هند فروخته و سپس پول آنها را از طریق اولین بانک اسلامی در مالزی که اکنون در فهرست تحریم ها قرار دارد، تحت عملیات پولشویی قرار داده است.
زنجانی گفت: “این کاری است که من انجام می دهم- اقدامات ضدتحریم- من یک تاجرم که کار خود را به خوبی انجام می دهد. از زمانی که من در فهرست تحریم ها قرار گرفته ام، آنها حتی نتوانسته‌اند 3 میلیون بشکه نفت بفروشند.”
زنجانی سعی می کند زیاد به جزئیات فعالیت های تجاری اش نپردازد، اما اذعان می کند که کار خود را از سال ۱۹۹۹ یعنی زمانی که راننده محسن نوربخش، رئیس وقت بانک مرکزی ایران بود شروع کرده است. زنجانی استعداد خود را در زمینه تزریق ارز به بازار نشان داد و بسسرعت روزی حدود ۱۷ هزار دلار به دست آورد.
وی افزود: “شاید باورکردنش سخت باشد، اما خدا در تمام زندگی ام به من کمک کرده است”.
در سال ۲۰۱۰، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا که به دلیل تحریم ها قادر به وارد کردن پول از خارج به داخل کشور نبود، به زنجانی نزدیک شد. به‌گفته زنجانی ، وی با استفاده از بانک خودش طی چند روز 40 میلیون دلار پول قرارگاه خاتم الانبیا را به داخل کشور انتقال داد.
رفته رفته نهادهای دولتی بیشتر به کمک او نیاز پیدا کردند و او در فاصله کوتاهی به قدرتمندترین دلال صنعت نفت ایران تبدیل شد.
در مورد بدهی ۱.۹ میلیارد دلاری پول نفت به خزانه، او می گوید که قبلاً ۷۰۰ میلیون دلار از این پول را پرداخت کرده است، اما تحریم ها مانع از انتقال ۱و۲ میلیارد دلار باقی‌مانده به حساب وزارت نفت شده است.
وی در ادامه گفت: “اگر آنها فردا یک شماره حساب به من بدهند که تا یک میلیارد یورو بتواند پذیرش کند، من این پول را باز خواهم گرداند. وقتی وزارت نفت و بانک مرکزی تحت تحریم هستند، من چگونه می توانم این پول را انتقال بدهم؟ ما قادر به انتقال این پول نیستیم، اما پول در حساب است.”
روز پنجشنبه، بخت واقبال زنجانی بار دیگر ضربه خورد. گودبرداری غیراصولی برای ساخت یک پروژه تجاری در شهرک غرب تهران که منجر به نشست زمین و ایجاد یک شکاف بزرگ در خیابان شد. دلیل ایجاد این حفره گودبرداری غیر اصولی شرکت ساختمانی سورینت متعلق به بابک زنجانی است که برای ساختن یک ساختمان تجاری ۲۷ طبقه ایجاد شده است. این ساختمان قرار است یک هتل پنج ستاره بشود و در بام آن یک باغ درست خواهدشد.
یک مرد درحالی که به حفره ایجاد شده اشاره می کرد، گفت: “آقای زنجانی حتی از این حفره هم استفاده می کند و پول هایش را در آن ذخیره می کند.”
نیویورک تایمز، 5 اکتبر
