جاری شدن فاضلاب در غرب و شمال غرب تهران این روزها به مهم‌ترین معضل شهری پایتخت بدل شده است؛ مساله‌ای که شهروندان ساکن این مناطق را به شدت آزار می‌دهد. آن‌طور که روزنامه شهروند نوشته مشکلات به بوی ناخوشایند در هوا محدود نمانده و شیوع بیماری‌های پوستی و بعضا چشمی، که منشأ آن گزیده شدن توسط پشه‌های آلوده بوده، نشان می‌دهد روان شدن فاضلاب انسانی در این منطقه از تهران علاوه بر بوی بد، مشکلات جدی برای سلامت انسان‌ها ایجاد کرده است. در این میان اما شرکت فاضلاب با رد مسئولیت فاضلاب‌های روان در سطح شهر می گوید مشکل از جانب این سازمان نیست.
اما این تنها مشکل این روزهای پایتخت نیست؛ مسئول واحد مبارزه با بیماری‌های جنوب تهران روز یکشنبه ۱۴ خردادماه نسبت به بروز بیماری در بین افراد بر اثر آبیاری سبزیجات با آب ناسالم هشدار داد.
حشرات آلوده، در شهر
هفته گذشته احمد مسجدجامعی عضو شورای شهر در پی شکایات ساکنان شمال و شمال غرب تهران از این مناطق دیدار کرد و گفت: “لوله فاضلاب آتی ساز و هتل های اوین و آزادی منحرف شده و به رودخانه ونک می ریزد که بوی بدی را به همراه داشته و باعث آزار ساکنان محله شده است.”
سخنان این عضو شورای شهر هم منجر به نتیجه‌ای نشده است و مردم منطقه هم‌چنان با تماس با رسانه‌ها و مسئولان خواهان رسیدگی به این وضع آزاردهنده شده‌اند. یکی از شهروندان برای وب‌سایت خبرآنلاین نوشته است که “ لطفا بوی تعفن بسیار شدید و غیر قابل تحمل در محدوده برج میلاد و شهرک غرب حاشیه همت و مجتمع پردیسان که یا به دلیل آبیاری فضای سبز با فاضلاب و یا به دلیل انتقال نادرست فاضلاب می باشد را پیگیری کنید. در ماه رمضان و گرما که همه مجبور به استفاده از کولر هستند بوی تعفن مستقیم از طریق کولر وارد می‌شود در فضای باز هم با تابیدن آفتاب داغ انگار بوی تعفن هزار برابر می‌شود همه ساله این بوی تعفن حس می شد اما امسال وضعیت غیر قابل تحمل است.” مدیر روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب تهران اما می‌گوید: “در آن منطقه، بالا دست شهرک غرب یک مجتمع مسکونی به نام پردیسان است و مراکز رفاهی و تفریحی و فضای سبز دیگری نیز وجود دارد که برای استفاده روان آبها کانالی در آنها ایجاد شده. ظاهرا فاضلاب این اماکن نیز در این کانال وارد می شود. ظاهرا ساکنان این منطقه به مشکل برخورده اند. فاضلاب این مجتمع ها وارد «نهر قلقلی» می شود و ناشی از این موارد است.”
به نوشته روزنامه شهروند تصفیه روباز فاضلاب در خیابان سوری در منطقه 2 نه فقط باعث بوی بد که موجب رواج بیماری‌های پوستی در میان ساکنان این منطقه شده است. یکی از ساکنان این منطقه که هم جای تورم‌های قرمز کوچکی روی بدن داشته که به گفته پزشکان دلیلش گزش یک پشه آلوده است، به این روزنامه گفته : “۷۰۰هزار تومان تا الان خرج درمان این تورمی شده که به چشمم هم سرایت کرده است.”
جدای از این، دستان بعضی از بچه‌ها، پر از برآمدگی‌های کوچک آبداری شبیه تاول است که برای آنها تشخیص مشابهی داده شده:” پشه گزیدگی یا گزش توسط یک حشره آلوده.”
علیرضا جعفری، شهردار ناحیه ۲ منطقه ۲ هم در این مورد گفته است: “موضوع بحث فاضلاب بخش بزرگی از شهر است و نمی‌توان تصفیه‌خانه را تعطیل کرد. همیشه هم این‌طور نیست که بوی فاضلاب شدید باشد. بعضی روزها ازجمله همین جمعه‌ای که گذشت شدت بو بسیار زیاد و آزاردهنده بود اما به‌هرحال این ماشین‌های تصفیه خانه هم مکانیکی هستند و خراب می‌شوند. تا زمانی که شبکه اگو به این‌جا نرسد کاری نمی‌توانیم بکنیم.”
سبزیجات آلوده؛ یک معضل همیشگی
اما بوی بد فاضلاب در شمال تهران همه مشکلات این روزهای پایتخت‌نشینان نیست. کارشناس و مسئول واحد مبارزه با بیماری‌های جنوب تهران روز یکشنبه ۱۴ خرداد نسبت به بروز بیماری در بین افراد بر اثر آبیاری سبزیجات با آب ناسالم هشدار داده و گفته است: “ رعایت اصول بهداشتی ساده در کنترل این بیماری اثر زیادی دارد. در حالی مردم به غلط با بروز این بیماری آنی بیوتیک مصرف می‌کنند. در بیماری اسهال بیمار باید آب از دست رفته بدن خود را جبران کند، بی توجهی به این موضوع مرگ بیمار را به همراه دارد.”
پیش از این یک مقام شهرداری تهران گفته بود که ۲۰ تا ۳۰ هزار هکتار از زمین‌های جنوب تهران با آب فاضلاب آلوده آبیاری می‌شود. علی‌محمد شاعری، رئیس ستاد محیط زیست شهرداری تهران، روز پنج‌شنبه، چهارم تیر، گفته بود که در این زمین‌ها سبزیجات کاشته می‌شود و آبیاری آنها با فاضلاب آسیب‌های جدی به مردم می‌‌رساند. پاپی زاده رئیس کمیسیون کشاورزی نیز اردیبهشت سال گذشته با تایید آبیاری اراضی کشاورزی جنوب تهران با فاضلاب گفته بود: “وزارت جهاد کشاورزی باید با اقدامات بازدارنده از تولید محصولات غیراستاندارد جلوگیری کند، ضمن اینکه ارگان های مربوطه نیز باید نظارت جدی بر تولیدات محصولات کشاورزی که لازمه تامین سلامت جامعه انجام شود.” بهرام بیرانوند، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس پیش‌تر به روز گفته بود: “اساس باید بر این باشد که فاضلاب تصفیه شده و پس از آنکه کیفیت آن مورد تایید قرار گرفت برای آبیاری محصولات کشاورزی از آن استفاده بشود.” او تاکید داشت که باید هرچه سریعتر در این خصوص اقدام شود تا سلامت شهروندان به خطر نیفتد.
مشکل اما تازگی ندارد؛ روزنامه شرق در گزارشی که چهار سال پیش به چاپ رسید به تاریخچه بحران اشاره کرده و نوشته بود: “از سال ۸۷ که معضل کشف‌رود مطرح شد، پیشنهاد شد که صنوبرکاری در حاشیه کشف‌رود به عنوان «کشت جایگزین» سبزی‌های آلوده در نظر گرفته شود، زیرا هم سریع رشد می‌‌کند و هم جاذب آلاینده‌های سنگین است و نقش تصفیه‌کننده دارد. البته از همان زمان نیز اختلاف‌نظرهایی در این‌باره وجود داشت؛ از جمله اینکه سازمان جهاد کشاورزی کشت صنوبر در حاشیه کشف‌رود را به دلیل اینکه با فاضلاب آبیاری می‌‌شد، تایید نمی‌‌کرد و نمی‌‌کند.”
آبان ماه سال ۹۲ پرویز کردوانی، جغرافی دان نیز گفته بود: “چشمه‌سارهای بسیاری در مناطق ارتفاعات شمالی تهران مانند تجریش وجود دارد که وارد جوی‌های خیابان شده و تبدیل به فاضلاب می‌شود که به شدت آلوده هستند.” به گفته پدر کویرشناسی ایران، شبکه فاضلاب در تهران وجود ندارد و حتی فاضلاب‌های بیمارستانی نیز به این جوی‌‌ها ریخته می‌شود.
کردوانی تاکید کرده بود: “سبزی‌ها هم از نظر بیولوژیکی و شیمیایی آلوده هستند. متاسفانه نمی‌گذارند در مطبوعات و رسانه‌ها این موضوع مطرح شود؛ شاید بسیاری از بیماری‌های مردم تهران از خوردن سبزی‌های آلوده باشد.”
عکس آرشیوی است
