جاشوآ گلیس
مذاکره با ایران یکبار دیگر به بن بست رسیده است. رژیم جمهوری اسلامی اخیرا ً بستۀ مشوق هایی را که آمریکا، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان با هدف ترغیب تهران برای توقف برنامۀ غنی سازی هسته ای ارائه دادند، نپذیرفت. سازمان های اطلاعاتی نگرانند که ایرانیان بزودی به “نقطۀ” حساس “بی بازگشت” یعنی دستیابی به دانش فنی ساخت سلاح اتمی برسند. این نگرانی سیل شایعاتی را برانگیخته است که اسرائیل یا آمریکا قبل از اینکه ایران بتواند به این نقطه برسد، به این کشور حمله خواهند کرد.
در چنین فضایی جامعۀ بین الملل هر چه در توان دارد بکار خواهد بست تا ایران را وادار به سازش کند. بدین ترتیب، کشورهای پیشرفته حق دارند اعمال فشار بر دولت ایران را افزایش دهند. اما در این میان دو کشور چین و روسیه نه تنها این تلاش ها را تضعیف می کنند، بلکه در عمل از تحریم های دیگر کشورها بر ضد ایران سود می برند.
همزمان با عقب نشینی شرکت های اروپایی از انجام سرمایه گذاری در ایران به تبع تحریم های کنونی اتحادیۀ اروپا، روس ها و چینی ها با شادمانی برای پر کردن این فضاهای خالی سودآور قدم جلو می گذارند. در واقع، چین و روسیه از تلاش های دیگر دولت ها به منظور به تعویق انداختن فاجعه ای که ایران هسته ای بدنبال خواهد داشت، سود می برند.
روس ها و چینی ها رسما ً اعلام کرده اند که از تحریم های شدیدتر بر ضد ایران حمایت نمی کنند چرا که به کارایی آنها اعتقادی ندارند. با این وجود، این دو کشور به طور غیررسمی اذعان دارند که هرگونه تحریمی که مانع از سرمایه گذاری تجاری آنها شود، نمی تواند ایرانیان را از دنبال کردن هدف نهایی آنها برای دستیابی به سلاح های اتمی باز دارد. بدین ترتیب، روس ها و چینی ها نقشه کشیده اند تا از شرایط متزلزل و خطرناک حاکم بر خاورمیانه نهایت استفادۀ اقتصادی را ببرند.
تهران به اسرائیل و آمریکا دربارۀ حمله به ایران هشدار داده و اعلام کرده است که این اقدام باعث خواهد شد ایران دشمنان خود را به “آتش بکشد.” این قبیل اظهارات در حالی صورت می گیرد که نظام رهبری ایران بیش از پیش خواهان نابودی اسرائیل است. با این وجود، دو صد گفته چون نیم کردار نیست. ایران اخیرا ً شماری از موشک های خود را که قابلیت حمل سلاح های کشتار جمعی و هدف گیری اهداف دور مانند اسرائیل و اروپای شرقی را دارند، آزمایش کرد و بدین ترتیب، موقعیت را بعنوان یک کشور طرد شده از سوی جامعۀ بین الملل تقویت نمود.
جالب اینکه روسیه و چین هیچ یک تمایلی ندارند شاهد ظهور ایران هسته ای باشند. اما در عین حال از ادامۀ فشار بر ایران سر باز می زنند. بدترین حالت این رویکرد این است که می تواند تضمین کند که راه حل دیپلماتیکی وجود نخواهد داشت و حملۀ نظامی به ایران اجتناب ناپذیر خواهد بود.
در صورتی که آمریکا و دیگر طرف های شرکت کننده در مذاکرات بتوانند ثابت کنند که به محض اینکه توافقی با ایران صورت بگیرد، منافع بیشتر اقتصادی عاید روسیه و چین خواهد شد، این احتمال وجود دارد که این دو کشور تحریک شوند از تحریم های شدیدتر بر ضد ایران حمایت کنند. این امر مستلزم تدابیر سازندۀ قدرت های غربی است، اما در عین حال لازم است روس ها و چینی ها نیز درک کنند که از خاتمۀ درگیری با ایران به مراتب بیشتر عایدشان خواهد شد.
در صورت وقوع حملۀ نظامی به ایران، پیامدهای آن فاجعه بار خواهد بود: اسرائیلی ها لت و پار خواهند شد؛ ایرانیان به خون کشیده خواهند شد؛ آمریکایی ها می مانند که باید این غائله را سر و سامان دهند؛ و روس ها و چینی ها عقب خواهند نشست و یکبار دیگر با بردن منافع خود خواهان دیپلماسی خواهند بود.
منبع: بوستون گلوب، 9 اوت