با وجود پنج ماهی که از حملات کوبنده حکومت سوریه به مخالفان می گذرد، حکومت هنوز نتوانسته است در مقابل شورش های دموکراسی خواهانه مردمی که مصمم هستند حکومت دیکتاتور و بی رحم سوریه را ساقط کنند، به پیروزی قطعی برسد.
رئیس جمهور سوریه، بشار اسد، همچنان با ارتش آهنین خود مقاومت می کند اما این مناقشه باعث شده است که هرگونه حمایت بین المللی از او سلب شود.
حتی عربستان سعودی هم این هفته خواستار پایان یافتن خونریزی در سوریه شد. عربستان یکی از اولین کشورهای عرب است که به گروه مخالفان اسد پیوست.
رهبر سوریه، از داخل و خارج تحت نظر است تا معلوم شود حکومت آهنین او- که همچنان قوی است اما دارد تضعیف می شود- به استفاده از تانک و تک تیرانداز ها و نیروهای امنیتی برای سرکوب هزاران جوان عاصی که روز به روز به تعدادشان افزوده می شود، ادامه می دهد.
نبیل ابو منصف، تحلیلگر روزنامه النهار می گوید: “سوریه نتوانسته است انقلاب را خاموش کند. اعتراضات در همه جا ادامه دارد، حتی در مناطقی که دائما سرکوب می شود.”
او می افزاید: “پیروز شدن برای هر دو طرف سخت است. سوریه وارد یک جنگ فرسایشی بین حکومت و گروه های مخالف شده است.”
راه های زیادی برای متوقف کردن اسد که خانواده اش را 40 سال در قدرت نگه داشته است، وجود ندارد. سوریه بعنوان یک حکومت منفور، مدت ها قبل از اینکه به مردم بدون سلاح تیر اندازی کند، رابطه اش را با دنیا قطع کرده بود.
مداخله نظامی با توجه به باتلاقی که در لیبی برای کشورها بوجود آمد منتفی است، ضمن اینکه در سوریه یک رهبر قوی وجود ندارد تا مردم پشت سر او قرار بگیرند. آمریکا و کشور های دیگر نمی توانند بیش از این از تحریم یا تنبیه های اقتصادی بگویند و دولت طرفدار ایران سوریه را تهدید کنند؛ برخلاف مصر که پرزیدنت اوباما قادر بود حسنی مبارک، متحد خود را راهنمایی کند تا از قدرت کناره بگیرد.
تحریم های بین المللی، که برخی از آنان شخص اسد را هدف گرفته بود، در تشویق او به کاهش سرکوب ها ناموفق بود. امیدهایی وجود داشت که تحریم های اتحادیه اروپا برای اسد، چشم پزشک 45 ساله تحصیلکرده انگلستان، گران تمام شود.
تا زمانی که ناآرامی ها آغاز نشده بود، اسد تصویر یک رهبر مدرن را در منطقه که توسط دیکتاتور های سالخورده احاطه شده از خودش ارائه داده بود. او و همسر زیبایش اسما، که متولد لندن است و مجله ووگ قبل از اعتراض ها صفحاتی را به او اختصاص داده بود، مورد توجه بودند. سه فرزند این زوج بعنوان کودکانی پر شور و پر انرژی به محبوبیت آنان می افزودند.
اما حملات بی وقفه به شهر های ناآرام روز بروز مرگبار تر شد. آخرین موج حملات، هفته گذشته و در آستانه ماه رمضان توسط تانک ها تک تیرانداز ها در شهر حما، شهری در مرکز سوریه که در اوایل سال جاری خود را از بند دولت آزاد کرده بود، صورت گرفت.
ساکنان این شهر در خانه هایشان پنهان شده و آنقدر ترسیده بودند که جرات نداشتند حتی از پنجره به بیرون نگاه کنند. این شهر پر است از خاطرات سرکوب در گذشته: در سال 1982، حافظ اسد، دستور حمله به اعضای اخوان المسلمین در حما را صادر کرد ؛در این حمله بین ده تا 25 هزارنفر کشته شدند.
از آغاز ماه رمضان بیش از 300 نفر در حما و شهر دیر الزورمورد حملات شدید بوده اند. دیرلزور، شهر نفتخیز اما فقیرنشینی است که شهرتش را مدیون قبایل مسلحی است که روابطشان از طریق شرق سوریه تا عراق گسترش دارد.
سوریه با ممنوع کردن رسانه های خارجی و سختگیری شدید در مورد رسانه های داخلی همه روزنه ها را کور کرده و رسانه های داخلی موظفند بگویند دولت درحال مبارزه با آدمکش ها و تندروهای مذهبی است که مجریان توطئه خارجی ها هستند.
در کنار تصاویری که هر روز از سوریه خارج می شود و زمزه افرادی که از طریق تلفن خبررسانی می کنند، اسد تلاش می کند چشمان جهان خونریزی هایی را که در کشورش اتفاق می افتد، نبیند.
اما مشکلات سوریه محدود به مرزهای کشور نیست.
سوریه از لحاظ جغرافیایی و سیاسی یک کشور مهم در خاورمیانه محسوب می شود، سوریه با پنج کشورهمسایه است که با آنها مذهب و اقوام مشترک دارد و اسرائیل هم که کشور حساسی است در همسایگی سوریه. شبکه متحدان سوریه، حزب الله لبنان و حکومت شیعه ایران است.
بی ثباتی سوریه می تواند منجر به بی ثباتی منطقه شود.
سوریه دارای تنوع قومی و مذهبی است. حکومت اسد را اقلیت علوی که شیعه هستند اداره می کنند در حالیکه اکثریت مردم سوریه، سنی هستند.
تسلط علوی ها باعث خشم مردم شده اما اسد تلاش زیادی کرد تا هویت سکولار حکومت را حفظ کند. اما حالا مشخص شده است که او بشدت به قدرت علوی ها وابسته است و این وابستگی با بکار گماردن اقوامش برای سرکوب اعتراض ها، آغاز شد.
شورش های مردم سوریه، تنش های قومی و مذهبی را که از قدیم ریشه دوانده بود، آشکار کرد.
در آغاز ناآرامی ها مشخص بود که رهبران کشور های خارجی تمایلی به رفتن اسد ندارند و درحالیکه عده کمی از سیاست های او دفاع می کردند، اسد توانست کشورش را از جنگ با اسرائیل نجات بدهد.
اسد با توجه به این حمایت ها، با نشان دادن این نکته که تنها خودش می تواند ثبات را تضمین کند، به ترس از هرج و مرج دامن زد.
اما دوران سکوت با سرکوب های خونین در سوریه به پایان رسید.
در این هفته کشورهای عرب برای اولین باربه مخالفان بین المللی اسد پیوستند. پادشاه عربستان که خود تحمل مخالفان کشورش را ندارد، خواستار “متوقف شدن ماشین کشتار” در سوریه شد و سفیر کشورش در سوریه را فراخواند. روز دوشنبه، بحرین و کویت هم به عربستان پیوستند.
در صفحه ای در فیس بوک از دولت های عرب خواسته شده تا سفرایشان را از سوریه فرابخوانند.
در صفحه “ما همه حمزه الخطیب هستیم” نوشته شده است: “دولت های عرب در مقابل اسد قصاب بیایستند و جانب مردم مردم سوریه را بگیرند.” حمزه پسر 13 ساله ای بود که در جریان اعتراضات کشته شد.
آمریکا، اتحادیه اروپا و حتی روسیه که متحد قدیمی اسد بود، بر علیه وی بیانیه داده اند و از او خواسته اند تا به خونریزی ها پایان دهد. آمریکا و اتحادیه اروپا اسد را تحریم کرده اند.
با وجود اینکه اسد مصمم است که بر سر قدرت بماند، اما بدون شک به حکومت او ضربه خورده است.
نیروهای امنیتی که نگه دارنده حکومت و نیروی اصلی برای ایجاد فرهنگ ترس و پارانویا در سوریه هستند، خسته شده اند و هنوز حقوق نگرفته اند.
ناآرامی ها وضعیت اقتصادی را نیز تحت الشعاع قرار داده است و جامعه تجار و بازاری ها را که نقش کلیدی در حکومت دارند، تهدید می کند.
با این حال بعید به نظر می رسد که این قشر بدون داشتن جایگزین، حکومت را رها کنند.
جاشووا لندیس، رئیس دانشکده مطالعات خاورمیانه دانشگاه اوکلاهما، در تحلیلی نوشت: “قبل از اینکه قشر تاجر به سقوط دولت اسد کمک کند، به دنبال جایگزین مناسبی می گردد.”
وی در ادامه می نویسد: “آنها آغوششان را به روی عده ای فعال سیاسی جوان باز نمی کنند که رهبری هم ندارند و می خواهند هر آنچه بوی فساد مالی حزب بعث را می دهد له کنند.”
اما انقلاب در سوریه در چاه نفرت گرفتار شده است؛ جامعه ای بسته که مردم برای مدت های طولانی بشدت از نیروهای امنتی در هراس بودند. حالا اعتراضات دیوار ترس را شکسته است و تحلیلگران معتقدند راه برگشت وجود ندارد.
ابو منصف، تحلیلگر النهار می گوید: “حکومت زندانی راه حل های امنیتی شده است و انقلابیون هم اسیر تعدیل شده اند. سوریه وارد تونل شده است و پی بردن به نتیجه کار، دشوار است.”
یو اس ای تودی، 8 اوت
