کلمنس ورگین
این مصاحبه می توانست یک مصاحبه آرامش بخش در آخر هفته باشد. ولی درواقع سخنان اولی هاینونن، معاون پیشین آژانس اتمی و یکی از بهترین کارشناسان درزمینه برنامه اتمی ایران، به مثابه یک انفجار سیاسی عظیم بود. او به روزنامه “وال استریت جورنال” گفت: “احتمالاً ایران یک مرکز مخفی برای تولید پلوتونیوم دارد.”
هاینونن این اطلاعات را از همان منبعی به دست آورده که در سال ۲۰۰۳ وجود مرکز غنی سازی فوردو را اعلام کرده بود؛ مرکزی که موجودیت آن شش سال بعد به طور رسمی اعلام گردید. این اولین باری است که هاینونن در مورد این دیدار “سرزده” و بدون اطلاع که در دفترش در سازمان آژانس اتمی در وین انجام شده بود سخن می گوید. هاینونن فنلاندی نه هویت این منبع را مشخص کرد و نه ملیت او را. واقعیت این است که آنچه هاینونن در آن زمان به وجودش پی برده بود [مرکز فوردو]، بعدها ازسوی دستگاه های اطلاعاتی مورد تأیید قرار گرفت. اکنون او اطلاعاتی را برملا می کند که گویی در آن زمان اطلاعات دست اول دیگری را نیز به دست آورده: جمهوری اسلامی به طور مخفی یک نمونه از رآکتور تولیدکننده پلوتونیوم را در اراک ساخته است که می تواند به عنوان راه جایگزینی برای دستیابی به بمب اتمی مورد استفاده قرار گیرد.
طی ماه های اخیر اطلاعاتی به دست آمده، دایر بر اینکه مسؤولان ایرانی در تأسیسات پلوتونیوم اراک، که آژانس اتمی از ۱۸ ماه پیش امکان بازدید از آن را به دست نیاورده، به فعالیت های خود سرعت بخشیده اند و حجم فعالیت ها را فشرده کرده اند. هاینونن براین باور است که احتمالاً ایران دارای تأسیسات دیگری نیز می باشد که به صورت رسمی شناخته شده نیستند. او به این روزنامه گفت: “مردم خیلی در مورد این مسأله صحبت می کنند که دستگاه های اطلاعاتی در همه جا نفوذ کرده اند. ولی اگر به عقب بازگردید و برنامه های اتمی ای را که بعدها وجودشان [در جاهای دیگر] معلوم شد مشاهده کنید، همیشه موضوعات تعجب آور وجود داشته. اگر امروز هیچگونه تأسیسات اعلام نشده ای وجود نداشته باشد، می توان گفت که طی ۲۰ سال اخیر برای اولین بار است که ایران چنین تأسیساتی ندارد.”
آنچه که به ویژه کارشناسان اتمی را نگران کرده این است که اگر ایران درنهایت تصمیم بگیرد که به بمب دست یابد، قبل از اینکه جامعه بین المللی بتواند کاری از پیش ببرد، زمان باارزشی ازبین خواهد رفت. اول اینکه دو هفته زمان می برد تا آژانس اتمی متوجه شود که سانتریفوژهای ایران درحال غنی سازی به میزان بالا هستند. و بالاخره اینکه بازرسان آژانس اتمی به طور دائم در تأسیسات ایران حضور ندارند و این تأسیسات صرفاً ازطریق ۲۴ بازدید سالانه اعلام شده یا نشده تحت کنترل است. سپس باید شورای حکام آژانس اتمی مطلع شود و پس از آن شورای امنیت.
هاینونن در ادامه می افزاید: “درواقع این مسأله یک ماه زمان می برد. درخلال این مدت ایران به هدف خود خواهد رسید و به مقدار کافی اورانیوم غنی شده به میزان بالا دراختیار خواهد داشت. خب بعد چه خواهد شد؟” بعد از آن، ایران به عنوان نهمین قدرت اتمی جهان شناخته خواهد شد. محمد البرادعی، رییس سابق هاینونن، همواره شک و تردیدها را کم اهمیت قلمداد می کرد. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۷ زمانی که اسراییل رآکتور سوریه را بمباران کرد، او به روزنامه نیویورکر گفته بود: “احتمال اینکه آنها درحال ساخت تأسیسات اتمی بودند بسیار پایین است.” ولی ما امروز می دانیم که آنها دقیقاً داشتند تأسیسات اتمی می ساختند.
هاینونن می گوید که تردید البرادعی درخصوص برنامه اتمی ایران به دلیل جنگ عراق بوده است. ولی او همچنین باعث رفتار انعطاف پذیر آژانس اتمی با سران جمهوری اسلامی شد. ولی او مسؤول اصلی این واقعیت را که ایران به بمب نزدیک شده، در باورپذیری دیپلماسی می بیند. او با اشاره به مذاکرات اخیر در آلماتی می گوید: “سران ایرانی همواره نوعی امیدواری ایجاد می کنند و دیپلمات ها نیز همواره خریدار آن بوده اند.”
او می گوید “اگر ایران به بمب دست یابد، یک مسابقه تسلیحات اتمی آغاز خواهد شد”. کشورهایی مانند عربستان سعودی، مصر و دیگر کشورها اگر از نقطه صفر شروع کنند، تا دستیابی به بمب ده ها سال زمان نیاز خواهند داشت. ولی ممکن است عربستان سعودی قدری جلوتر باشد. ریاض در سال ۲۰۱۱ اعلام کرد که طرح هایی برای ساخت ۱۶ هسته رآکتور دارد. هاینونن در ادامه می گوید: “اگر شما بخواهید چرخه غنی سازی اورانیوم را خود به دست بگیرید، این تعداد رآکتور لازم و کافی است.” به هرحال حتی یک برنامه اتمی نظامی هم وجود نداشته که ابتدای کار خود را تحت پوشش استفاده صلح آمیز آغاز نکرده باشد.
منبع: دی ولت، ۴ مارس
