کاهش قیمت نفت و عدم توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران، دو موضوعی است که به اقتصاد این کشور ضربه زده است. قیمت نفت از ماه ژوئن ۵۰ درصد کاهش داشته است و روز دوشنبه پس از آن‌که عربستان سعودی اعلام کرد تولید نفت خود را افزایش خواهد داد، به این سیر نزولی ادامه داد. کاهش قیمت درآمد ایران را که وابسته به فروش نفت است بسیار پایین آورده است.
ایران و گروه ۵+۱ هم نتوانستند در ماه نوامبر به توافق جامع دست یابند و به این ترتیب لغو تحریم‌ها به تاخیر افتاد.
آقای روحانی رئیس‌جمهور ایران که برنامه خود را برپایه احیای اقتصادی قرار داده در حال دست و پنجه نرم کردن با این مشکلات است. او اخیر در مجلس گفته است، باید با افزایش صادرات صنعتی و افزایش مالیات وابستگی به نفت را کاهش داد. وی همچنین پیشنهاد انقباض شدید مالی در سال جدید ایرانی را داده است.
پس از پیروزی روحانی در انتخابات و افزایش امید به لغو تحریم‌ها، اقتصاد ایران شروع به پیشرفت کرد. طی سال گذشته از سرعت تورم کاسته شده و از ۳۵ درصد به ۲۰ درصد رسیده است.
ریال ایران در سال ۲۰۱۲ با فشارهای بانکی دو سوم ارزش خود را از دست داد. از آن زمان مقداری ثبات پیدا کرده اما پس از تمدید مذاکرات در ماه نوامبر ۵ درصد دیگر نیز از ارزشش کاسته شد.
آقای روحانی تمام تلاش خود را معطوف به مذکرات هسته‌ای کرده است و در ماه‌های اخیر تندروها را که مخالف برقراری هرگونه ارتباط با غرب هستند به چالش کشیده است.
علی لاریجانی رئیس مجلس ایران روز یکشنبه در سفر به دمشق که به منظور تحکیم روابط با دولت بشار اسد صورت گرفته است گفت: “این اشتباه است که فکر کنیم نفت می‌تواند مسایل استراتژیک منطقه را تغییر دهد. ما ایرانیان شرایط بسیار سخت‌تر از این را تجربه کرده‌ایم.”
کریم سجادپور تحلیلگر بنیاد کارنگی می‌گوید: “سوریه برای ایران میلیاردها دلار هزینه دارد، کاهش قیمت نفت ده‌ها میلیارد و تحریم‌های (۳۵ ساله) صدها میلیارد دلار.”
ایران نبرد در سوریه را یکی از مهمترین اولویت‌های فرامرزی خود قرار داده است.
به لطف تغییر روابط با آمریکا و سیاست‌های پولی، اقتصاد ایران از رکود دو ساله بیرون آمد و تا پایان سال مالی شاهد ۱ ممیز ۵ درصدی خواهد بود.
ایران بودجه سال آینده خود را با نفت بشکه‌ای ۷۲ دلار بسته است. اما صندوق بین‌المللی پول می‌گوید ایران امسال و سال آینده به نفت ۱۳۱ دلاری نیاز دارد. بنا به گفته مقامات ایرانی، این کشور قصد دارد به منظور جلوگیری از کسر بودجه، سهم درآمد نفتی را که برای زیرساخت‌ها در صندوق توسعه ملی می‌ریخت از ۳۱ درصد به ۲۰ درصد کاهش دهد.
مجلس همچنین رای داده که مالیات‌ها افزایش یابد. حتی ممکن است نهادهای مذهبی و شرکت‌های وابسته به سپاه که تاکنون از مالیات معاف بودند نیز مجبور به پرداخت مالیات شوند. پس از خروج غول‌های نفتی، سپاه پاسداران ایران توانست میلیاردها دلار قراردادهای نفتی را از آن خود کند.
در این حین، روحانی قصد دارد از کاهش قیمت جهانی انرژی استفاده کند و یارانه‌های دولت بر سوخت و خوراک را کاهش دهد. حمیدرضا فولادگر، عضو کمیسیون صنایع مجلس گفته است، برای جلوگیری از فشار بر اقشار کم‌درآمد و شرکت‌های صنعتی، درآمدهای بیشتری از مالیات مستقیم بر خانواده‌های ثروتمندتر کسب خواهد شد. شهروندان تهرانی می‌گویند، برای اولین بار در صورتحساب‌های رستوران خود مالیات بر مصرف را دیده‌اند.
روحانی در بودجه جدید خود پیشنهاد کاهش وابستگی به درآمد نفتی از ۵۰ درصد به ۳۳ درصد، از طریق صادرات غیرنفتی را داده است.
به گفته اداره گمرک، صادرات غیرنفتی که شامل فروش خودروهای ارزان قیمت به عراق و افغانستان و محصولات پتروشیمی گازپایه به چین می‌شود، در هشت ماه گذشته ۲۰ درصد افزایش داشته است. اما بخش‌هایی که تصور می‌شد می‌تواند مفری در مقابل فشار تحریم‌ها باشد نیز آسیب دیده‌اند.
پس از تمدید مذاکرات، بورس تهران ۸ درصد سقوط کرد. حباب بازار مسکن نیز چنین است. یکی از سرمایه‌گذاران بخش مسکن می‌گوید، حجم معاملات مسکن تهران نسبت به دو سال گذشته 35 درصد کاهش یافته است. این نشان می‌دهد که مردم ترجیح می‌دهند به خاطر عدم ثبات سیاسی پولشان را به جای سرمایه‌گذاری بصورت نقد نگه دارند.
با این حال در نتیجه تحریم‌ها، ایران نسبت به بقیه تولیدکنندگان این هیدروکربن، کمتر از همه به درآمد نفتی وابسته است. به گزارش بانک جهانی، این درآمد ۲۲ درصد تولید ناخالص ملی ایران را تشکیل می‌دهد در حالیکه مثلا برای عربستان و عراق این میزان ۴۶ درصد است.
منبع: وال استریت ژورنال - ۲۰ دسامبر
