یک روز پس از اعدام چهار زندانی سیاسی در زندان کارون اهواز، خبرگزاری‌های رسمی اینبار از اعدام چهار زندانی جرایم کیفری در ملاء عام خبر داده‌اند؛ شاهدان عینی این رویداد، جمعیت حاضر در مراسم را حدود ۱۰۰۰ نفر تخمین زده و به روز گفته‌اند که در پایان مراسم ماموران نیروی انتظامی به علت اعتراض مردم برای پایین آوردن یکی از متهمان، به جمعیت حمله کرده و بسیاری از شهروندان نیز زیر دست و پا مانده‌اند.
خبرگزاری فارس که ابتدا اعلام کرده بود اعدام این چند نفر “به زمان دیگری موکول شده”، ساعاتی بعد با انتشار تصاویر تکان دهنده‌ای از این اعدام‌ها نوشت: “حکم اعدام شدگان به تائید دیوان عالی کشور نیز رسیده بود”. خبرگزاری مهر هم با انتشار توضیحات بیشتر در مورد پرونده‌های این افراد به نقل از معاون دادستان تهران که خود از شاهدان مراسم بوده اضافه کرد: “دستگاه قضائی هر جایی که صلاح بداند احکام را در ملاء عام اجرا می‌کند.”
”هر جا که لازم بدانیم اعدام می‌کنیم”
به گزارش دادستانی عمومی و انقلاب تهران حکم اعدام چهار نفر که با اتهام “تجاوز به عنف به زنان” مجرم شناخته شده بودند روز چهارشنبه، ۳۱ خردادماه، در بزرگراه شهید محلاتی تهران در ملاء عام به اجرا در آمد.
گزارش‌های مختلف خبرگزاری‌های حکومتی حاکی از آن است که دو نفر از اعدام شدگان با ربودن زنان جوانی آنها را مورد هتک حرمت و تجاوز قرار داده بودند.
دو نفر دیگر نیز یکی با مراجعه به منزل همسران همبندی‌های سابق اش در زندان و دیگری هم با معرفی کردن خود به عنوان مامور اداره مالیات به خانه‌ها مراجعه کرده و زنانه خانه دار را مورد تعرض قرار داده بودند.
فرشید علی یاری، فرزند فرید، ۲۹ ساله اهل کرج به جرم تجاوز به ۲ نفر، محمد علی خانی، فرزند حسن، ۲۹ ساله اهل کرج به جرم تجاوز به عنف و سرقت اموال، ایمان رحمانی، فرزند محمد هاشم، اهل تهران ۲۵ ساله و احسان تاجیک، فرزند کاظم، ۳۱ ساله اهل ورامین هم به جرم تجاوز به عنف بامداد دیروز در بزرگراه شهید محلاتی تهران به در ملاء عام به دارآویخته شدند.
یک شاهد عینی می‌گوید مسئولان اجرای حکم از یک روز قبل اقدام به نصب داربست کرده و در شب اجرای حکم نیز با چسپاندن پوسترهایی، ساعت اجرای حکم را ۴ صبح اعلام کرده بودند.
خبرگزاری فارس هم با اعلام خبر اعدام این افراد نوشت که ۳۰۰۰ نفر در اجرای این مراسم حضور داشته‌اند؛ اما شاهدان عینی می‌گویند جمعیت حاضر در محل حدود ۱۰۰۰ نفر بود.
این خبرگزاری ساعاتی پس از اجرای احکام این چهار نفر، آلبومی از عکس‌های مربوط به این اعدام را منتشر کرد. تصاویر منتشر شده ابعاد مختلفی از این مراسم را به نمایش گذاشته، اما در این میان حضور پررنگ نیروهای امنیتی و نظامی نقابدار بیش از همه جلب توجه می‌کند.
یک شاهد عینی مراسم دیروز در توضیح جزئیات برگزاری آن می‌گوید: “یکی از زندانیان قبل از اجرای حکم می‌خندید. دیگری زیر لب حرف می‌زد، انگار عصبانی بود. بعد از اینکه چهارپایه را از زیر پای مجرمان برداشتند، به نظر رسید که بلافاصله دو نفر آنها جان خود را از دست دادند. نفر سوم هم بعد از یکی دو دقیقه بی‌حرکت شد.اما نفر چهارم که جوانی ۲۵ ساله بود چند دقیقه دست و پا می زد و تکان می‌خورد.”
او توضیح می‌دهد که در این هنگام “حدود ۱۰-۱۵ نفر از جمعیت فریاد زدند که خدا نمی‌خواهد این بمیرد و از مسئولان خواستند که او را پایین بکشند. بعد تعدادی حدود ۵۰ نفر یک صدا فریاد زدند: ولش کنید. همین امر باعث شد نیروی انتظامی به شعاردهندگان حمله کند. امری که باعث شدمردم محل را ترک کنند و فضا متشنج شود و چون جمعیت زیاد بود خیلی‌ها زیر دست و پا ماندند. به مرور فضا آرام شد و بعد از پایان مراسم کل جمعیت محل را ترک کردند.”
به گزارش خبرگزاری مهر، قاضی فریدون امیرآبادی، معاون دادستان تهران نیز پس از اجرای حکم در جمع خبرنگاران گفت: “اجرای احکام در ملاء عام نقش پیشگیرانه دارد و قوه قضائیه با مجرمان بخصوص با متجاوزان به عنف به طور قاطع و سریع برخورد می‌کند. دستگاه قضائی هر جایی که صلاح بداند احکام را در ملاء عام اجرا می‌کند. در صورتی که محاکم کیفری حکم به مجازات در ملاء عام صادر کنند احکام صادره در انظار عمومی انجام خواهد شد.”
وقتی “خشونت در جامعه عادی می‌شود”
این اولین بار نیست که احکام اعدام در ملاء عام با حضور مردم روبرو می‌شود. در مهر ماه سال ۹۰ چهارتن از عاملان حادثه خمینی شهر اصفهان، در پارک بهشت این شهر در مقابل چشمان هزاران نفر به دار آویخته شدند. در سی‌ام شهریور ماه همان سال نیز، به گزارش رسانه‌های حکومتی جمعیتی بالغ بر ۱۵ هزار نفر برای تماشای صحنه اعدام علیرضا ملاسلطانی، کودک ۱۷ ساله، متهم به قتل یک ورزش کار ایرانی حاضر شدند.
حضور شهروندان برای تماشای مراسم اعدام مورد انتقاد شمار زیادی از کار‌شناسان مسائل اجتماعی و همچنین کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است.
کار‌شناسان مسائل اجتماعی معتقدند اجرای احکام اعدام در ملاء عام می‌تواند تاثیرات مخربی بر جامعه به جای بگذارد. آنها با تاکید بر غیر طبیعی بودن این مجازات می‌گویند علاقه مردم به تماشای صحنه به دارآویختن یک مجرم می‌تواند مصداق بارزی از خشونت رسمی، اجتماعی و فرهنگی باشد. به گفته آنان به همین علت در طول سالهای گذشته آمار خشونت‌های اجتماعی و میل به مشارکت در خشونت عمومی رشد گرفته است.
آسیه امینی، فعال اجتماعی و کار‌شناس مسائل زنان پیش‌تر در مصاحبه با روز ترویج فرهنگ خشونت از طریق نهادهای رسمی و آموزشی مانند آموزش و پرورش و صدا و سیما را از جمله عللی دانسته بود که باعث رشد خشونت در جامعه ایرانی شده است.
در همین ارتباط مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران نیز به روز گفته بود: “وقتی آمار جرایم اجتماعی در یک جامعه به شدت بالا می‌رود، قبح آن از بین رفته و خشونت در جامعه به امری عادی تبدیل می‌شود.”
ادامه اجرای احکام اعدام در ملاء عام در حالیست که حتی مقامات قضایی نیز از آن انتقاد کرده‌اند.
آیت الله محمود هاشمی شاهرودی، رئیس سابق قوه قضاییه چند سال پیش با صدور بخشنامه‌ای دستور داده بود که از اجرای احکام اعدام در ملاء عام خودداری شود. بر اساس این بخشنامه “انتشار عکس و تصاویر مربوط به اعدام در رسانه‌ها” نیز ممنوع اعلام شد.
با این حال در طول سالهای گذشته شاهد موارد زیادی از اجرای احکام اعدام در ملاء عام و انتشار تصاویر خشونت آمیزی از صحنه‌های اعدام بوده‌ایم.
اجرای مجازات اعدام در ملأ عام در دنیا به ندرت اتفاق می‌افتد و در حال حاضر تنها جمهوری اسلامی و عربستان سعودی مجرمان را به این شیوه مجازات می‌کنند.
متوسط اعدام در ایران از آغاز سال ۲۰۱۱ تا کنون، بیش از دو نفر در روز بوده که جمهوری اسلامی را در مقام دومین اعدام کننده در جهان، پس از چین، قرار می‌دهد. آمارهای سال نود نشان می‌دهد، این نسبت در سال گذشته بیشتر شده است. فعالان حقوق بشر در آخرین روزهای سال ۹۰ پیش بینی کردند که در سال آینده جمهوری اسلامی به رتبه‌های بالاتری در این جدول صعود کند.
