ارنستو لوندونو
تهران این ماه بی سرو صدا میزبان هئیتی از سوی طالبان بود که نشانه ای قوی از خواست ایران برای ایفای نقش در تعیین سرنوشت افغانستان، پس از خروج نیروهای آمریکا از این کشور است.
ظاهرا مقامات ایرانی سعی داشتند ملاقاتی را میان این هئیت نمایندگی و برهان الدین ربانی، رئیس شورای صلح افغانستان، که او هم در کنفرانس تهران شرکت داشت، ترتیب دهند. هرچند چنین ملاقاتی صورت نگرفت، ولی حضور اعضای طالبان در تهران نشان دهنده تماس و ارتباط نزدیک تهران با این گروه ستیزه جو است؛ که قبلا در این حد تصور نمی شد.
رابطه ایران با رهبران طالبان قبلا دچار پستی و بلندی های متعددی شده است و در دهه 1990، زمانی که طالبان بر افغانستان حاکم بودند، دو کشور را در آستانه جنگ قرار داد.
مقامات آمریکایی سال هاست که ایران را به تشدید بحران در افغانستان متهم کرده اند و گفته اند ایران سلاح های پیچیده در اختیار این گروه ستیزه جو قرار می دهد. تا کنون نشانه اندکی از تماس میان رده های بالای رهبری گروه طالبان و ایران وجود داشته است.
میزبانی گروه طالبان در تهران می تواند نشانه ای از تلاش تهران برای بهبود روابط با این گروه ستیزه جو باشد، چرا که کم کم روشن می شود که طالبان در ساختار قدرت آینده افغانستان نقش خواهد داشت. مقامات آمریکا نیز به نوبه خود طرح هایی برای مذاکره با طالبان دارند.
مایکل سمپل، که دهه ها تجربه در افعانستان دارد، گفت: “ایران خود را به چشم یک بازیگر منطقه ای می نگرد و خواهان ایفای نقش در افغانستان است و نمی خواهد توافقات انجام شده در این کشور در خلاف منافع این کشور باشد. لذا اگر نقش داشتن در افغانستان مستلزم معامله با طالبان باشد، ایران هم حاضر به این کار است.”
خبر نشست تهران در زمانی پخش شد که به نطر می رسد تلاش های آمریکا برای گفتگو میان افغانستان و همسایه شرقی آن، پاکستان، موفق نبوده است. افغانستان روز پنج شنبه ملاقات با مقامات پاکستان را، که برای هفته آینده پیش بینی شده بود، لغو کرد.
دولت اوباما از پاکستان خواسته است برای کمک به روند آشتی، پناهگاه های امن طالبان در این کشور را حذف کند و این گروه ستیزه جو را به سوی مذاکرات سوق دهد. ولی حمله اخیر گروه الحقانی - که آمریکا غیرمستقیم پاکستان را مسئول آن می داند - روابط دو کشور را دچار تنش کرد. مقامات آمریکایی ضمن تائید خبر لغو این دیدار گفتند امیدوارند مذاکرات مجددا از سر گرفته شود.
کنفرانس بیداری اسلامی تهران توسط آیت الله علی خامنه ای رهبر ایران برگزار شد. این کنفرانس که در اواسط ماه سپتامبر بر گزار شد حدود 700 محقق و چهره سیاسی و اسلامی از سراسر جهان را گرد هم آورد.
ربانی، که از یک سال پیش ریاست شورای عالی صلح افغانستان را بر عهده داشت، از سوی افغانستان در این کنفرانس شرکت کرد. وی چند روز بعد از این کنفرانس توسط فردی که خود را یک مذاکره کننده طالبان معرفی کرد، به قتل رسید. به نظر نمی رسد این دو رویداد به یکدیگر مرتبط باشند.
اعضای شورای صلح افغانستان گفتند تا کنون اثری از مذاکرات در میان نیست چون طالبان علاقه اندکی نسبت به پایان مخاصمات از طریق مذاکره نشان داده است. ولی نشست تهران رویدادی غیر عادی بود. ارسلا رحمانی، یکی از اعضای این شورا که در سفر به تهران ربانی راهمراهی می کرد گفت که او زمانی که نیک محمد، یکی از همکاران سابق او دردولت طالبان را در جلسه دید مبهوت شد. رحمانی گفت: “این اعضا کمتر در انظار عمومی ظاهر می شوند و هر گاه هم حاضر می شوند از اسم مستعار استفاده می کنند.”
رحمانی گفت، محمد، که در راس هئیت طالبان به تهران آمده بود یکی از چهره های با نفوذ این گروه است که با رهبران رده بالای آن در تماس است.
سمپل گفت هرچند محمد در فهرست تروریست های تحریم شده آمریکا قرار دارد، ولی شواهد کمی از فعالیت او در گروه های ستیزه جوی افغان وجود دارد. محمد در رژیم طالبان وزیر بازرگانی بود.
وزارت خارجه آمریکا از اظهار نظر در مورد کنفرانس تهران سر باز زد. مقامات دولت آمریکا گفتند ایران منافع مشروعی در افعانستان دارد و می تواند در ایجاد ثبات در منطقه نقش داشته باشد.
به نظر می رسد حضور طالبان در کنفرانس عمومی در تهران در ایران جلب نظر نکرده است.
ولی وب سایت خبر، حضور نمایندگان دولت افغانستان در کنار نمایندگان طالبان را در تهران نقطه عطفی در روابط دو کشور توصیف کرده است.
این وب سایت می نویسد: “نیروهای رادیکال در افغانستان میانجیگری غرب را در مذاکرات صلح افغانستان نپذیرفته اند.”
منبع: واشنگتن پست- 29 سپتامبر- 2011
