شیرین عبادی، وکیل ایرانی و برنده جایزه صلح نوبل در سال 2003، در مصاحبه ای با سوئیس انفو به بحث پیرامون وضعیت حقوق بشر در کشورش می پردازد. او که ریاست کانون مدافعان حقوق بشر در ایران را برعهده دارد، ماه گذشته گزارشی را در رابطه با وخیم تر شدن وضعیت حقوق بشر در ایران و محدودیت هایی که نسبت به رسانه های محلی وجود دارد منتشر کرد.
لطفاً از آخرین گزارش تان درخصوص تشدید نقض حقوق بشر در ایران بگویید.
در ایران، هرگونه انتقادی به مثابه اقدامی “علیه امنیت ملی” شناخته می شود. به خاطر این مسأله، دستگیری روزنامه نگاران، دانشجویان و زنان هر روز افزایش می یابد. چنین اتهاماتی حتی به زنی که نسبت به دوزنه بودن شوهر خود انتقاد می کند نیز وارد می شود.
روزنامه ها توقیف و رهبران بهایی دستگیر و بازداشت می شوند و تمامی اینها به بهانه “اقدام علیه امنیت ملی”.
ایران در سال 1975 عهدنامه های بین المللی درخصوص حقوق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و همچنین میثاق حقوق مدنی و سیاسی را به رسمیت شناخته. در این عهدنامه ها، جدا از مسایل دیگر، مسأله اذیت وآزار مانند شکنجه بدنی ممنوع اعلام شده. با این حال، دولت همچنان دست به اعمالی می زند که کاملاً مغایر با مفاد این عهدنامه هاست: شلاق زنی، قطع عضو و سنگسار.
در حالی که در سال 2007 شمار اعدام شدگان در چین 70 درصد کاهش یافته، این تعداد در ایران، با توجه به سال های گذشته، 60 درصد افزایش داشته. به علاوه، هرگونه توهین نیز به مرگ منجر خواهد شد.
باید بدانید که در ایران اعدام نوجوانان یک عمل مشروع است. براساس قوانین، سن مسؤولیت پذیری در جرم برای دختران 9 سال و برای پسران 15 سال است. درحال حاضر، بیش از 100 نوجوان کمتر از 18 سال در زندان های ایران در انتظار اجرای حکم اعدام خود نشسته اند.
در ایران بیش از 60 درصد دانشجویان دختر هستند. آیا این مسأله را می توان به عنوان یک تحول در نزد جامعه ایران به حساب آورد؟
در ابتدا، این میزان نشان می دهد که زنان در ایران تحصیلکرده تر از مردان هستند.
تاکنون در زمینه حقوق خانواده اصلاحاتی انجام شده، ولی کافی نبوده. برای حق سرپرستی کودک، قانون به نفع مادران تغییر یافت و اکنون زنانی که مورد بدرفتاری شوهر خود قرار می گیرند، می توانند تقاضای طلاق کنند.
ولی قوانین تصویب شده پس از انقلاب سال 1979 که در آنها حق آزادی زنان گرفته شده، همچنان ادامه دارند و باید تبعیضی را که بین زن و مرد در خصوص شهادت در دادگاه و میزان دیه وجود دارد نیز بدان افزود.
آیا قانون شریعت که قانون اساسی در قرآن است می تواند به عنوان منبعی برای حقوق بشر در ایران محسوب شود؟
این خواست مردم است که باید به عنوان منبع قانون درنظر گرفته شود. ولی اگر مردم ایران شریعت را می خواهند، باید آن را با اصول آزادی مطابقت داد.
تفسیر صحیح قانون شریعت باید با رعایت هویت مسلمان ما، به تبعیض های موجود بین زن و مرد خاتمه دهد.
نباید فراموش کنیم که در اوایل انقلاب اسلامی، روحانیان خواستار این شدند که سپردن سرپرستی فرزندان پسر به زنان ممنوع اعلام شود. در نهایت پس از 20 سال مبارزه، مقامات تصمیم گرفتند قانون را اصلاح کنند.
همان طور که می دانید میشلین کالمی ری، وزیر امور خارجه سوئیس، و لوئیز آربور، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، در زمان سفر خود به ایران حجاب بر سر و مانتو بر تن کردند و این مسأله انتقادات بسیاری را در مطبوعات بین المللی به راه انداخت. در این خصوص چه نظری دارید؟
اینکه آنها چگونه خواسته اند ظاهر شوند برای من مهم نیست. آنچه که مرا مأیوس کرد، رفتار خانم میشلین کالمی ری در مدت سفرش بود. او به خوبی از وضعیت حقوق بشر در کشور من آگاه است و من حتی این فرصت را یافتم که در این رابطه با او صحبت کنم. ولی او هرگز نخواست که وضعیت حقوق بشر در ایران را بشنود.
در مجموع، میشلین کالمی ری مایل نبود نه با مدافعان حقوق بشر و آزادی و نه با من نشستی داشته باشد. تنها موضوع مورد علاقه او توافق نامه های تجاری و قراردادهای بازرگانی بود.
ولی رفتار لوئیز آربور کاملاً متفاوت بود. او از همان روز اول با نمایندگان جامعه مدنی ملاقات داشت، از زندان زنان بازدید کرد و نشان داد که مردم نیز مهم اند.
منبع: سوئیس انفو، 2 ژوئیه
مترجم: علی جواهری