در حالی که فرانسه تاکنون به شدت با حضور جمهوری اسلامی در کنفرانس صلح سوریه مخالفت می کرد اما رئیس کاخ الیزه در موضع گیری جدیدی پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور منتخب ایران با تعیین پیش شرطی حضور وی در این کنفرانس را خوشامد گفته است. از سوی دیگر در حالی که وزیر خارجه احمدی نژاد گفته تهران به صورت شفاهی به این کنفرانس دعوت شده، رئیس ستاد نیروهای مسلح حملات تندی به سیاست های فرانسه و غرب در سوریه کرده است.
رئیس جمهور سوسیالیست فرانسه از حضور حسن روحانی ـ– رئیس جمهور منتخب ایران ـ– در کنفرانس صلح سوریه که قرار است در سوییس برگزار شود استقبال کرده اما یک پیش شرط مبهم نیز گذاشته است؛ اینکه حضور روحانی “بتواند مفید باشد.”
فرانسوا اولاند توضیح بیشتری درباره معنای “مفید” بودن نداده اما خاطرنشان کرده است: “ما منتظر اظهارات رییس جمهور جدید ایران درباره سوریه هستیم.”
اواخر ماه گذشته وزرای خارجه ایالات متحده و روسیه در مسکو با یکدیگر دیدار کردند. نتیجه دیدار جان کری و سرگئی لاوروف توافق بر سر تشکیل برگزاری هر چه سریع تر یک کنفرانس بین المللی بود تا دو طرف درگیری در سوریه را به اجرای مفاد توافقنامه ژنو ترغیب کند. این کنفرانس قرار است در شهر ژنو برگزار شود اما ابر قدرت های جهان هنوز نتوانسته اند زمانی قطعی برای آن تعیین کنند.
ناظران اعتقاد دارند این کنفرانس می تواند نقش تعیین کننده ای در سرنوشت بحران سوریه و بشار اسد داشته باشد؛ بحرانی که جمهوری اسلامی نیز بخش مهمی از آن است. رهبران نظام در تهران، دمشق را متحد استراتژیک خود در منطقه می دانند و طی دو سال گذشته ضمن حمایت تمام قد از مشروعیت دیکتاتور سوریه، کمک های مالی، نظامی و مشاوره ای بسیاری به ارتش بشار اسد کرده اند.
در مقابل ایالات متحده، اتحادیه اروپا، ترکیه، عربستان و قطر هم از شبه نظامیان مخالف بشار اسد حمایت می کنند. مجموع این حمایت ها باعث شده تا سوریه درگیر جنگ داخلی خونباری شود که تاکنون دست کم هشتاد هزار کشته، صدها هزار زخمی و میلیون ها بی خانمان بر جای گذاشته است.
حسن روحانی، رئیس جمهور میانه رو و منتخب ایران، روز دوشنبه، ۴۸ ساعت پس از اعلام پیروزی اش در برابر رقبای اصولگرا و تندرو، در یک کنفرانس خبری نظر خود در مورد بحران سوریه را چنین مطرح کرد: “حل مسایل سوریه به عهده مردم سوریه است، تصمیم گیر نهایی ملت سوریه هستند.سوریه، با رای و نظر مردم سوریه، حل و فصل خواهد شد، جنگ داخلی و مداخلات خارجی باید پایان بپذیرد.”
ناظران جمهوری اسلامی و پادشاهی عربستان را دو حکومت اسلامی اصلی منطقه می دانند که می توانند در تعیین سرنوشت سوریه نقش موثری ایفا کنند. با این حال در چند سال اخیر دو کشور مواضع خصمانه ای علیه یکدیگر داشته اند که هر گونه تعامل موثر در این مورد را منتفی کرده است. مقامات تندرو در جمهوری اسلامی سیاست های عربستان در منطقه را “ارتجاعی” می نامند.
با این حال حسن روحانی ظاهرا برای باز کردن این قفل دیپلماتیک کلیدی دارد، چرا که روز دوشنبه به خبرنگاران ایرانی و خارجی گفت: “با کشورهای جنوب خلیج فارس، نه تنها همسایه که برادریم و با کشور عربستان سعودی نه تنها همسایه و برادریم، بلکه قبله گاه مسلمانان جهان در آنجاست.”
همزمان ملک عبدالله پادشاه عربستان نیز پیام تبریک گرمی برای رئیس جمهور منتخب ایران فرستاد.
با این همه، جمهوری اسلامی هنوز به طور رسمی به کنفرانس ژنو دعوت نشده است، گرچه اظهارات تازه اولاند نشان از تغییر موضع کاخ الیزه در قبال این موضوع دارد. دو هفته پیش خبرگزاری فرانسه گزارش داده بود که لوران فابیوس-ـ رئیس دیپلماسی فرانسه ـ بار دیگر با ابراز مخالفت دولت متبوع خود با دعوت ایران به نشست “ژنو ۲” گفته است: “اگر رژیم ایران بخواهد در کنفرانس ژنو شرکت کند این خطر وجود دارد که بخواهد امتیاز بگیرد و بگوید که بگذارید ما به بمب اتمی دست یابیم.”
او همچنین خاطرنشان کرده بود: “حکومت ایران تمایلی به یافتن یک راه حل سیاسی ندارد و مخالف صلح در سوریه است.”
همزمان اوایل این هفته سردار سیدحسن فیروزآبادی رییس ستاد کل نیروهای مسلح در واکنش به آنچه «اتخاذ مواضع ناپایدار و متضاد غربی ها در قبال سوریه» نامید با مخاطب قرار دادن فرانسه تصریح کرد: “بسیار عجیب است که مقامات فرانسوی برای ارتش ملی سوریه تعیین تکلیف کنند که نباید سرزمین اشغال شده کشور خود را از دست تروریست ها آزاد کنند.”
رئیس دستگاه دیپلماسی فرانسه، هدف اصلی برگزاری کنفرانس ژنو را تشکیل “دولتی موقت” برای در دست گرفتن “تمام قدرت” دانسته؛ امری که به گفته وی جمهوری اسلامی با آن مخالف است.
با این وجود، روز سه شنبه علی اکبر صالحی وزیر خارجه دولت احمدی نژاد، ادعا کرد تهران به طور “شفاهی” به کنفرانس صلح سوریه دعوت شده است.
پیش از این اوایل خرداد عباس عراقچی سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در این ارتباط گفته بود: “اگر از ایران برای حضور در این نشست دعوت به عمل آید با دیدگاه مثبت بررسی و ارزیابی می‌کنیم.”
