گزارش مرکز آمار ایران درباره نرخ ۱۲ درصدی بیکاری، با واکنش‌هایی در بین صاحبنظران و رسانه‌ها مواجه شده است. در همین راستا یک اقتصاددان در برنامه تلویزیونی “پایش” فاش کرد که دولت طی ۶ سال گذشته سالانه فقط ۱۴۲۰۰ شغل ایجاد کرده و درصد اشتغال زایی دولت احمدی‌نژاد صفر است.
بنا به گزارش بازتاب، دکتر مسعود نیلی، اقتصاددان و استاد دانشگاه که به منظور بررسی ادعای مرکز آمار و داده‌های این نهاد درباره نرخ بیکاری ۱۲ درصدی به برنامه تلویزیونی پایش آمده بود، در این برنامه با ارائه نمودارهایی از وضعیت اقتصادی کشور که مهم ترین آن مربوط به میزان اشتغالزایی در دولت احمدی‌نژاد و دولت‌های قبلی بود اعلام کرد که اشتغال زایی در دولت احمدی‌نژاد صفر درصد بوده است و او توانسته در طی ۶ سال فقط ۸۵۲۰۰ شغل ایجاد کند. به این ترتیب ارقام مبنی بر ایجاد سالانه نزدیک به سه میلیون شغل که احمدی نژاد و همراهانش مدام بر آن اصرار می‌کنند، کذب است.
نیلی در نمودار تخصصی اشتغال، میزان اشتغال ایجاد شده در بازه‌های زمانی ۵ و ۱۰ ساله ـ از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰ ـ را اعلام کرد که بر اساس آن، کمترین اشتغال خالص ایجاد شده در نیم قرن گذشته، مربوط به دولت کنونی است. اشتغال خالص، ناظر به میزان اشتغال ایجاد شده و میزان افراد بیکار شده در یک دوره زمانی خاص است. بر این مبنا، در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰، میزان اشتغالزایی خالص سالانه، تنها ۱۴ هزار و ۲۰۰ بوده که بسیار ناچیز و در حد صفر است.
این در حالی است که بنا بر ادعای احمدی‌نژاد، میزان اشتغالزایی در ۷ سال گذشته، به طور متوسط سالانه ۸۵۷ هزار نفر بوده است. البته همین دولت مدعی است در سال‌های ۸۹ و ۹۰، به میزان ۲/۵ میلیون نفر اشتغالزایی و در سال ۹۱ نیز ۲ میلیون شغل ایجاد کرده است.
بازتاب درباره این افشاگری در صدا و سیما می‌نویسد: “ارائه آمار ۱۴ هزار و ۲۰۰ شغل در سال در رسانه ملی در حالی است که طبق همین آمار، در دولت قبل از احمدی‌نژاد، میزان اشتغالزایی خالص، بالغ بر ۶۹۵ هزار نفر در سال بوده است. آمار اشتغالزایی خالص در دوران جنگ نیز که کشور درگیر یک جنگ تمام عیار ۸ ساله بود، حدود ۲۰۰ هزار شغل در سال بود که ۱۴ برابر بیشتر از دوران کنونی است که بالا‌ترین درآمد نفتی کل تاریخ ایران را داشته است”.
همزمان با اظهارات مسعود نیلی، خبرگزاری مهر هم در گزارشی از میزان بیکاری در استانهای کشور، از وجود ۳ میلیون بیکار، آنهم فقط در سال ۹۱ خبر داده است.
این خبرگزاری در گزارشی نوشته است: “گزارش وضعیت بیکاری استانهای کشور در زمستان سال گذشته و حدود یکماه پس از سال جدید منتشر شد که بر پایه آن اعلام شد ۳۶/۸ درصد جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر کشور در زمستان جزو جمعیت فعال اقتصادی محسوب شده‌اند که تعداد آن‌ها نیز ۲۳ میلیون و ۶۲۸ هزار و ۳۲۳ نفر بوده است. همچنین به صورت کلی نرخ مشارکت اقتصادی در شهر‌ها نسبت به روستا‌ها و در مورد مردان نسبت به زنان بیشتر بوده است. با این حال این نرخ نسبت به فصل پاییز سال گذشته ۷ درصد کاهش داشته است. با این اوصاف در پایان سال گذشته ۲ میلیون و ۹۱۸ هزار و ۵۰۹ نفر بیکار بوده‌اند. نسبت بیکاری مردان به زنان بیشتر و نرخ بیکاری زمستان نسبت به پاییز سال گذشته به میزان ۱/۲ درصد افزایش داشته است”.
به نوشته مهر تعیین سن پایه ۱۰ سال برای محاسبه اشتغال و نیز و محاسبه اشتغال‌های موردی و غیردائم با هدف پایین نشان دادن نرخ بیکاری بوده است.
گفتنی است بر اساس کنوانسیون‌های جهانی، جوانان زیر ۱۶ سال نباید کار دشوار فیزیکی انجام دهند و اعلام سن پایه ده سال موید وجود “کودکان کار” در ایران است.
سایت فرارو هم در گزارشی با عنوان “وضعیت اسف بار اشتغال” می‌نویسد: “بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۸۰ تا ۸۵ به طور متوسط ۶۹۵ هزار شغل در سال ایجاد شده، در حالی که این رقم در سال‌های ۸۵ تا ۹۰ به ۱۴ هزار نفر رسیده است که در واقع خالص اشتغال در این مدت صفر بوده است، در حالی که موج جمعیت دهه ۶۰ وارد بازار کار شده است. این در حالی است که بر اساس آمار بانک مرکزی، در اجرای بند ۲ اصل ۴۳ قانون اساسی و تامین شرایط و امکانات کار از سال ۱۳۸۴ تا پایان مهرماه ۱۳۹۰ جمعا مبلغ ۲۷۹هزار و۱۲۱میلیارد ریال تسهیلات به منظور مقابله با بیکاری و ایجاد اشتغال به بنگاه‌های اقتصادی زودبازده و کارآفرین اعطا شده است. در همین حال بنا به گزارش سازمان بازرسی، در تسهیلات پرداختی در این زمینه ۶۰ درصد انحراف داشته و در محل دیگری هزینه شده است. سازمان بازرسی با اعلام اینکه به‌طور میانگین حدود ۱۶درصد طرح‌ها، صوری بوده عنوان کرده است که پرداخت این تسهیلات در برخی موارد با اهداف تعیین شده در قانون برنامه چهارم توسعه مغایرت داشته و نتوانسته به رشد و توسعه این صنایع و به‌تبع آن رشد صادرات و اشتغال کمک کند و موجبات افزایش نقدینگی در اقتصاد و فعالیت‌های سفته‌بازی را فراهم کرده است”.
فرارو می‌افزاید: “وضعیت اسفبار اشتغال در حالی است که درآمد سالانه ارزی کشور در سال‌های اخیر ۱۰۷ میلیارد دلار بوده است، در حالی که در سال‌های قبل آن حدود ۴۰ میلیارد دلار بوده است. با این درآمد و نیروی جوان تحصیل کرده‌ای که در این سال‌ها وجود داشته، اشتغالی ایجاد نشده است و درآمد حاصل از شغل نیز در سال‌های اخیر روند نزولی داشته و موجب شده تعدادی از شاغلان نیز وارد آموزش عالی شوند، بنابراین در سال‌های آینده موجی از بیکاران تحصیل‌کرده خواهیم داشت. به عقیده کار‌شناسان علی رغم آنکه در سال‌های اخیر آمار‌ها از رشد ۴/۲ درصدی اشتغال در کشورخبر می‌دهند، اما اشتغال در آن ایجاد نشده و در واقع رشد بدون اشتغال در کشور داشته‌ایم. بر اساس آمار رسمی حدود ۳ میلیون نفر در زمستان ۹۱ در استانهای کشور بیکار بوده‌اند و نرخ بیکاری در ۲۳ استان دورقمی بود. از سویی، نرخ بیکاری در ۷ استان بالای ۱۵ درصد و در مورد ۱۶ استان نیز بیش از ۱۲ درصد بوده است”.
به اعتقاد بسیاری، با نزدیک شدن به پایان عمر دولت محمود احمدی‌نژاد، باید در انتظار آمارهای اقتصادی دیگری هم بود؛ آمارهایی که طی ۸ سال گذشته از سوی دولت مخفی نگه داشته شده و جزئیات آن در اختیار نهاد های نظارتی نیست.
