امین رئوفی‌نژاد
در حالی که گزارش بانک جهانی، ایران را “بزرگترین هدر دهنده برق درمنطقه خاورمیانه و شمال آفریقا” معرفی می کند، منابع خبری از افزایش ساعت‌های خاموشی در تهران و دیگر شهرهای کشور خبر می‌دهند. به نوشته برخی رسانه‌ها، ساعت خاموشی‌ها از 2 ساعت به 5 ساعت افزایش یافته و برخی گزارش‌های دیگر از 4 تا 8 ساعته شدن خاموشی‌ها خبر می‌دهند.
روز گذشته گزارشی از سوی بانک جهانی منتشر شد که به بررسی تولید، توزیع و مصرف برق در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا اختصاص داشت. در این گزارش، ایران بزرگترین هدر دهنده، بزرگترین وارد کننده و در عین حال بزرگترین صادر کننده برق در منطقه معرفی شده است.
بر اساس این گزارش، شبکه توزیع ایران سالانه 477⁄33 گیگاوات ساعت برق خود را هدر می‌دهد که این رقم معادل 19 درصد کل برق تولیدی در ایران و معادل 31 درصد کل هدردهی برق در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقاست. بعد از ایران، عربستان و مصر با رقم هدردهی در حدود نصف این مقدار، در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند؛ این در حالی است که عربستان حتی 10 گیگاوات ساعت بیشتر از ایران برق مصرف می‌کند.
افزایش قطعی برق
در همین حال منابع خبری در ایران از افزایش ساعت‌های خاموشی و قطعی مکرر و بعضا غیرمنتظره و نامنظم برق در شهرهای مختلف به‌ویژه تهران خبر می‌دهند. در این راستا سایت تابناک از افزایش ساعت‌های خاموشی به 5 ساعت خبر داد؛ این در حالی است که روابط عمومی وزارت نیرو در پاسخ به این‌گونه گزارش‌ها ادعا کرده بود تنها 20 درصد از جدول زمانبندی‌های (دو تا چهار ساعت در روز) قطع برق اعمال شده است.
به گزارش روابط عمومی این وزارتخانه، “به طور متوسط کمتر از یک ساعت خاموشی برای مشترکین برق اعمال شده است.” این ادعا در حالی مطح می‌شود که برخی مطبوعات و حتی وبلاگ‌ها در روزهای اخیر از بیشتر شدن ساعات خاموشی و قطعی برق خبر داده‌اند.
روزنامه سرمایه در گزارشی در همین مورد نوشت: “در چند روز گذشته سراسر کشور با خاموشی‌های گسترده‌ای روبه‌رو شده که مسئولان برقی این امر را ناشی از افزایش بیش از حد دما اعلام می‌کنند… وزیر نیرو بر کمبود برق در ساعات پیک تاکید دارد، اما بعضاً شاهد خاموشی‌های گسترده در ساعات غیر پیک در کشور هستیم.“
این روزنامه همچنین از قول یک مقام آگاه در وزارت نیرو خبر داد که: “این خاموشی‌ها برخلاف جداول برنامه‌ریزی شده است و خاموشی‌ها به طور میانگین از چهار تا هشت ساعت در طول شبانه روز در مناطق مختلف شهرها و استان‌های کشور اعمال می‌شود.“
روزنامه اعتماد نیز در گزارشی از قول یک کارشناس برق، سوء مدیریت دولت احمدی‌نژاد را علت کمبود برق و خاموشی‌ها دانست و نوشت: “ظرفیت نامی تولید برق کشور 43 هزار مگاوات است. این در حالی است که اکنون 32 هزار مگاوات از آن استفاده می شود… حداقل نیاز کشور به تولید برق 38 هزار مگاوات است تا قطعی برق نداشته باشیم ؛ اگر 6 هزار مگاوات به تولید برق کشور افزوده می شد اکنون شاهد قطعی برق روزانه دو ساعت در کشور نبودیم… این تفاوت 11 هزار مگاواتی ظرفیت تا تولید ناشی از سوءمدیریت است و بخشی از این سوء مدیریت را دولت می توانست با کمی تدبیر رفع کند.“
گفتنی است قطعی گسترده برق در یک ماه اخیر باعث بروز برخی اعتراضات در مجلس نیز شده است. اوج این اعتراضات، یک ماه پیش رخ داد که 9 نماینده در یک روز و به طور جداگانه، درباره قطع طولانی برق و خاموشی‌های مکرر به احمدی‌نژاد و وزرای کابینه تذکر مکتوب دادند.
اینها همه در حالی است که سایت عصرایران از روشن ماندن انبوه چراغ‌های وزارت نفت در ساعت‌های غیر اداری و پیک مصرف گزارش داده و سایت تابناک نیز از قول یکی از خوانندگان خود خبر داده که در هیچ ساعتی از روز، برق شهرک شهید محلاتی (خانه‌های سازمانی کارکنان سپاه پاسداران) قطع نمی‌شود.
تبعات قطع برق
قطعی مکرر برق در تهران و دیگر شهرهای کشور، تاکنون تبعات متعدد و بعضا ناگواری در پی داشته است. یکی از مهمترین تبعات قطعی برق و افزایش ساعات آن، دامن‌گیر پمپ‌های بنزین و گاز شده است. از کار افتادن ناگهانی جایگاه‌های عرضه بنزین برای چند ساعت، به طولانی‌تر شدن صف‌ها و ایجاد مشکلات مضاعف برای رانندگان و بخصوص مسافربر‌های شخصی و تاکسی انجامیده است.
از دیگر مشکلات ناشی از قطعی برق می‌توان به کندی فرایند جمع‌آوری زباله‌های شهری و طولانی شدن زمان این کار، به خاطر وابسته بودن بسیاری از سیستم‌ها به برق و نیز تاریک شدن معابر اشاره کرد. به گفته مدیرعامل سازمان خدمات موتوری شهرداری تهران، با آغاز خاموشی‌ها، زمان جمع‌آوری زباله و پاکسازی خیابان‌ها دو برابر شده است.
از دیگر نمونه‌های مشکلات ناشی از قطعی برق که در رسانه‌ها امکان انعکاس یافت، می‌توان به نیمه‌تمام ماندن جشنواره “بین‌المللی” فیلم‌های ورزشی و انجام نشدن تقدیر از برگزیدگان داخلی و خارجی، نیمه‌کاره ماندن تمرینات تیم‌های ورزشی کشور که در حال کسب آمادگی برای شرکت در المپیک هستند، تعطیلی سینماها و نیمه‌کاره ماندن تئاترها یا در مواردی برگزاری آنها در تاریکی و با نور چراغ قوه، تلف شدن هزاران جوجه به خاطر قطعی برق چند ساعته در شهرستان مهریز، مشکلات متعدد ناشی از قطع برق بیمارستان فیروزگر تهران، مرگ ناشی از خفگی یک کارگر جوان در چاه به خاطر خاموش شدن هواکش بر اثر قطعی برق، اشاره کرد.