در حالی که به دلیل افت شدید بارش برف و باران در زمستان امسال پیش بینی می‌شد کشور در تابستان سال آتی با بحران آب مواجه شود، مقامات مسئول از هم اکنون از قرار گرفتن منابع آبی ۹ کلانشهر در “وضعیت قرمز” خبر داده اند.
به نوشته سایت‌های خبری، حمیدرضا تشیعی معاون نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور دیروز گفته است: “هم‌اکنون ۹ مرکز استان شامل شهرهای کرمان، بندرعباس، سنندج، تهران، اصفهان، مشهد، شیراز، کرج و همدان در وضعیت قرمز آبی قرار دارند که صرفه‌جویی دست‌کم ۲۰ درصدی مشترکان برای تامین پایدار آب شرب ضروری است”.
او از کاهش ۱۸ میلیارد متر مکعبی بارش‌ها در ۷ سال گذشته خبر داده و افزوده است: “حجم بارندگی‌های سالانه در هفت سال اخیر از ۱۲۰ میلیارد مترمکعب با ۱۸ میلیارد مترمکعب کاهش به ۱۰۲ میلیارد مترمکعب رسیده است که این میزان کاهش معادل حدود سه برابر مصرف سالانه آب شرب کشور و ۱۸ برابر مصرف سالانه آب شرب در کلانشهر تهران است. مجموع حجم آب معادل برف کشور نیز هم‌اکنون معادل ظرفیت ذخیره آب سد امیرکبیر (کرج) است. متاسفانه پیش‌بینی می‌‌شود متوسط دمای هوا در سال آینده ۱. ۵ درجه گرم‌تر شود و با توجه به پیش‌بینی افزایش دمای هوا و کاهش ذخایر منابع آبی، رویکرد شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور برای تامین آب در سال آینده و به‌ویژه تابستان ۹۴ اجرای پروژه‌های مدیریت مصرف آب است”.
به گفته وی “در سناریوی بدبینانه تدوین‌شده، ۵۴۷ شهر کشور در شرایط تنش آبی قرار دارند که این تعداد در سال گذشته ۵۱۷ شهر بود ضمن آنکه براساس این سناریو، ۲۴ مرکز استان در شرایط تنش آبی قرار دارند که این تعداد در سال گذشته ۱۲ مرکز استان گزارش شده بود”.
همزمان جهانگیر حبیبی معاون حفاظت و بهره برداری شرکت مدیریت منابع آب از افت شدید ذخایر آبی در کشور خبر داده و گفته است: “طی ۴۰ سال گذشته سهم سرانه آب هر نفر درکشور هفت هزار مترمکعب بود که اکنون به دو هزار مترمکعب کاهش یافته و این رقم با روند نزولی به یکهزار و ۵۰۰ متر مکعب خواهد رسید. بهره برداری از آب در دشت‌ها وضعیت نامناسبی دارد به طوری که تا پایان سال جاری برداشت آب از ۳۱۷ دشت در کشور ممنوع اعلام شد. شمار چاه‌های آب از سال ۱۳۸۷ افزایش یافته اما میزان آب دهی کاهش داشته و با بررسی وضعیت بهره برداری دشت‌های کشور، متوجه ممنوع شدن برداشت آب تا پایان سال جاری از ۳۱۷ دشت، خواهیم شد. بر اساس آخرین تحقیقات، دشت تهران ۱۷سانتی‌متر، دشت ساوجبلاغ ۲۲ سانتی‌متر، دشت قزوین ۲۴ سانتی‌متر، دشت مشهد ۲۵سانتی‌متر و دشت کاشان ۳۰ سانتی‌متر فرونشست داشته‌اند”.
به گفته حبیبی، امسال نسبت به سال آبی گذشته بارندگی ۲۵ درصد و نسبت به متوسط درازمدت ۲۸ درصد کاهش داشته است و آمار سد‌ها نیز حاکی از آن است که در مجموع مخازن آن‌ها ۴۰ درصد آب دارد.
حسن روحانی نیز هفته گذشته خواستار صرفه جویی ده درصدی آب از سوی مردم شده و گفته بود: “سدهای اطراف تهران وضعیت مناسبی ندارند و در مجموع حدود ۴۰ درصد ظرفیتشان آب دارند و ۶۰ درصد ظرفیت آن‌ها خالی است. با صرفه‌جویی ۱۰ درصدی هر خانوار در مصرف آب مشکلات حوزه آب حل خواهد شد. البته دولت از چند ماه پیش به فکر بوده و اقدامات لازم را انجام داده تا تهران در تابستان سال آینده دچار مشکل نشود. نزولات آسمانی نسبت به بلندمدت در کشور حدود ۲۰ درصد کاهش داشته است و امیدواریم در ماه‌های آینده تأمین شود. اما به طور کل از حد متوسط پایین‌تر هستیم و همچنان در مسیر خشکسالی قرار داریم”.
این توصیه ها و خواست ها از مردم در حالیست که به اعتقاد حسین آخانی، استاد زیست‌شناسی دانشگاه تهران و فعال محیط زیست که با “فرارو” گفت و گو کرده مقصر اصلی هدر رفت آب، دولت ها و شرکت های زیر مجموعه آن هستند.
او می گوید: “مقصر اصلی بحران امروزی آب، خود دولت‌ها بوده‌اند. بنابراین دولت به‌راحتی نخواهد توانست درخواست صرفه‌جویی در مصرف آب را داشته باشد. در این رابطه می‌توان مثالی زد؛ دولت قبلی با اشتباهی که در مورد یارانه‌ها انجام داد، بار سنگینی را بر دوش دولت بعدی انداخت که این دولت دیگر نتوانست با درخواست از مردم برای دریافت نکردن یارانه راه به جایی ببرد. در مورد مصرف آب نیز به همین شکل با نوعی مقاومت روبرو هستیم. در طی سال‌های اخیر، دولت‌های اجازه حفر چاه، قانونی‌کردن چاه‌های غیرمجاز، سدسازی‌های گسترده و… را دادند که به بالا رفتن مصرف آب در کشور دامن زد. این اقدامات که باعث بالارفتن مصرف آب توسط مردم شدند، موجب ایجاد مقاومت و در نتیجه بی‌توجهی به کمبود آب شدند. دولت باید بنابر اصطلاح «یک سوزن به خود و یک جوالدوز به دیگران» در مسئله آب عمل کند. دولت باید جسارت این را داشته باشد تا صنایعی که به اشتباه بنیان گذاشته شده و مدیریت آن را بر عهده دارد، تعطیل کند. یا آن‌ها را با فناور‌ی‌های نوین به شکلی هماهنگ کند که مصرف آب در این صنایع کاهش داده شود. دولت باید قدرت و توان آن را داشته باشد که صراحتا به اشتباهاتش در این زمینه اعتراف کند و اگر کشت یا صنعتی از قبل تاسیس شده که به بحران کم‌آبی دامن می‌زند، آن را از کار بیاندازد. البته دولت در اینجا به معنای همه دولت‌هایی که تا کنون بوده‌اند و یا دولت‌هایی که خواهند آمد است”.
