زمانی بود که ایران از انفجار جمعیت واهمه داشت. ولی امروز رشد جمعیت و چند فرزندی مد نظر حاکمیت این کشور قرار گرفته. با این حال، زوج های جوان ایرانی دارای عقاید و نظراتی متفاوت در روند زندگی شان هستند.
دوران توزیع کاندوم رایگان در ایران به سر رسیده و عقیم سازی مردان نیز دیگر در دستور کار نیست. بجای این رویکردها اعلام شده که داشتن خانواده پرجمعیت زندگی را شادتر می کند. حتی گفته می شود که کودک پس از تولد یک سکه طلا دریافت خواهد کرد. پس از دو دهه تلاش برای کاهش نرخ زاد و ولد، حکومت ایران اکنون تصمیم گرفته که رشد جمعیت را در کشور به اوج برساند. این درحالی است که ازسوی دیگر باید از پیری زودرس جمعیت نیز جلوگیری بعمل آورد.
ولی برای متقاعد کردن زوج های جوان به اینکه داشتن چندین فرزند یک برکت است، مشکلات اقتصادی به دلیل سوء مدیریت و تحریم های کشورهای غربی مانع بزرگی محسوب می شود و این درحالی است که نرخ تورم ۳۶ درصد اعلام شده. محمد جلال عباسی، رییس مؤسسه جمعیت شناسی دانشگاه تهران، دراین خصوص می گوید: “دریافت یک سکه طلا ملاحظات زوج ها را تغییر نمی دهد. بسیاری از جوانان ایرانی ترجیح می دهند بجای ازدواج کردن، یک دوره تحصیلی را به اتمام برسانند. برخی دیگر ازدواج را به تأخیر می اندازند یا هرگز به دنبال داشتن خانواده پرجمعیت نیستند، زیرا پول ندارند تا خانه بخرند یا حتی قبض های خود را پرداخت کنند.”
نرخ زاد و ولد پس از انقلاب اسلامی که ۳ ممیز ۶ کودک برای هر زوج بوده، یکی از بالاترین نرخ های زاد و ولد را در جهان به خود اختصاص می داد. به گفته کارشناسان، اگر این نرخ همچنان باقی می ماند، جمعیت ایران تا سال ۱۹۹۰ به حدود ۱۴۰ میلیون نفر می رسید. به منظور جلوگیری از چنین انفجار جمعیتی، آیت الله علی خامنه ای، رهبر انقلاب، و رییس جمهور وقت، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، کمپینی را برای کنترل جمعیت آغاز کردند.
کاندوم هایی که به صورت انبوه تولید می شد و در دسترس مردم قرار می گرفت باعث شد تا نرخ زاد و ولد به سرعت کاهش یابد. درحال حاضر این نرخ در ایران که دارای ۷۷ میلیون نفر جمعیت است، ۱ ممیز ۸ کودک برای هر زوج می باشد. اکنون کارشناسان می گویند که شاید این کمپین با موفقیت هایی همراه شده، ولی در صورتی که این روند معکوس نشود، رشد جمعیت تا ۲۰ سال آینده به صفر خواهد رسید.
به همین دلیل حکومت در سیاست های خود تغییرات اساسی داده. خامنه ای که در همه موضوعات حرف آخر را می زند، اکنون هدفی در سر دارد و می خواهد جمعیت ایران به ۱۵۰ میلیون نفر یا حتی بیشتر برسد. او اخیراً اعلام کرد: “اگر ما به همین روند ادامه دهیم، در آینده ای نه چندان دور به کشوری تبدیل خواهیم شد که اکثریت جمعیت آن را افراد سالخورده تشکیل می دهند. چرا برخی زوج ها ترجیح می دهند یک یا دو فرزند داشته باشند؟ چرا برخی زوج ها اصلاً نمی خواهند بچه داشته باشند؟ دلایل این مسأله باید مورد مطالعه قرار گیرد.”
مهدی که در یک بیمارستان دولتی تحت عمل وازکتومی قرار گرفته، می گوید: “اکنون وازکتومی به طور کامل برداشته شده. از هشت ماه پیش تاکنون عمل وازکتومی را قطع کرده اند. دیگر بودجه ای برای محدود کردن رشد جمعیت وجود ندارد.”
برخی از کارشناسان دلیل کاهش نرخ زاد و ولد را به کاهش تعداد ازدواج ها و افزایش طلاق ها مرتبط می دانند. برخی دیگر به اقتصاد بد کشور اشاره می کنند. براساس آمارهای رسمی، نرخ بیکاری ۱۲ درصد است، ولی برخی از کارشناسان بخش خصوصی خاطرنشان می سازند که نزدیک به یک سوم مردم ایران بیکار هستند.
اخیراً قانونی در ایران به تصویب رسیده که طی آن مرخصی زایمان از شش ماه به ۹ ماه افزایش پیدا کرده و پدران نیز می توانند به مدت دو هفته مرخصی بگیرند. و بحث اهدای سکه به عنوان هدیه تولد نیز مطرح است. ولی اینها هیچ یک برای متقاعد کردن زوج ها به داشتن فرزند بیشتر کافی نیست. فرهنگ خانواده نیز در این امر دخیل است. به طوری که حتی افراد متمول نیز که دارای شغل های ثابت هستند علاقه ای به داشتن بیش از دو فرزند ندارند. ولی بی شک داشتن کار و مسکن مناسب شوق زاد و ولد را به وجود می آورد.
حسین مسعودی، ۴۳ ساله و پدر دو فرزند، دراین خصوص می گوید: “بجای داشتن فرزند بیشتر، من و همسرم ترجیح می دهیم بر تعلیم و تربیت بهتر دو فرزندمان متمرکز شویم و کیفیت زندگی مان را بهبود بخشیم.”
منبع: هاندس بلات، ۱۲ ژانویه
