در حکومت جمهوری اسلامی مرسوم است که در طول سال یک روز یا یک هفته را اختصاص به یکی از نهادهای وابسته به حکومت می دهند و برنامه هایی برای تقدیر از مسئولان و کارکنان این نهاد برگزار می کنند. وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی (واجا) نیز از این قاعده مستثنی نیست. از آنجا که کارکنان وزارت اطلاعات در ایران را “سربازان گمنام امام زمان” می نامند، روز ویژه وزارتخانه مزبور، همزمان با نیمه شعبان تعریف شده و حکومت آن را “روز سربازان گمنام امام زمان” نامیده است.
هفته گذشته به همین مناسبت، روزهایی پرکار برای حجت الاسلام سید محمود علوی، وزیر اطلاعات دولت روحانی بود. وزیر اطلاعات که در ماه های گذشته کمتر سخن گفته است، هفته گذشته هم در یک برنامه تلویزیونی شرکت کرد و هم سخنران پیش از خطبه های نماز جمعه تهران بود.
او در برنامه گفت وگوی ویژه خبری شبکه دوم تلویزیون حکومتی ایران گفت: “وزارت اطلاعات یک نهاد حاکمیتی است و رقابت های جناح های سیاسی در کشور با یکدیگر کمترین تاثیر را در حرکت وزارت اطلاعات دارد.”
او اضافه کرد: “ما اشراف اطلاعاتی لازم را داریم اما هرگز فضا را امنیتی نمی کنیم و نمی پذیریم که فضای دانشگاه، کسب و کار، فعالیت های فرهنگی و دیگر عرصه ها امنیتی شود.”
علوی تاکید داشت: “خلوص نیت بچه های وزارت اطلاعات و پای بندی آن ها به احکام شرع و انجام فعالیت های اطلاعاتی در چارچوب رعایت ارزش های اخلاقی و دلدادگی بچه های وزارت اطلاعات به امام زمان و ولایت مداری آن ها همه و همه باعث شده است تا انسان احساس کند فضای وزارت اطلاعات به مثابه یک عبادتگاه است.”
او در سخنرانی قبل از نماز جمعه تهران نیز گفت: “دستگاههای امنیتی جمهوری اسلامی باید در چارچوب شرع، اخلاف و قانون تنظیم شده باشد. اینکه تامین امنیت در چارچوب شرع امکانپذیر نیست یک توهین به شرع اسلام است.”
سید محمود علوی، برخلاف روزهای اول وزارتش، اکنون ادبیاتی را در پیش گرفته است که از یک مسئول “نهاد حاکمیتی” در جمهوری اسلامی انتظار می رود.
وزیر جدید اطلاعات، در اولین اظهارات خود، از تحولات در این وزارتخانه خبر داده و گفته بود: “ممکن است در وزارت اطلاعات تحولاتی صورت بگیرد، ولی این تحولات از داخل خود وزارتخانه خواهد بود.” او همچنین خواستار بازگشت ایرانیان خارج از کشور شده و تاکید کرده بود:“ان‌شاءالله ترس بی‌مورد کلیه کسانی را که خلافی مرتکب نشدند حل می‌کنیم و هر کسی خلافی نداشته باشد تضمین می‌کنیم که مشکلی پیدا نمی‌کند.”
سخنان علوی، بلافاصله پاسخ خود را گرفت. از جمله حجت‌الاسلام مهدی طائب رئیس قرارگاه عمار طی سخنانی از وزیر اطلاعات خواست “از ورود به مباحثی که شائبه عدم تخصص در آن وجود دارد خودداری کند.” او گفته بود: “کسانی که در فتنه 88 جرمی مرتکب نشده و به خارج از کشور سفر کرده‌اند چه زمانی برای ورودشان به کشور منع و ناامنی وجود داشته که حالا شخص وزیر اطلاعات اینگونه موضع می‌گیرد تا رسانه‌های بیگانه نیز مواضع نادرست خود مبنی بر وجود اختناق و هراس در ایران را القا کنند؟”
علوی سوابق امنیتی-نظامی وقضایی زیادی در جمهوری اسلامی دارد. با اینهمه او در تابستان سال 1390 که برای شرکت در انتخابات مجلس ثبت نام کرده بود، توسط شورای نگهبان به دلیل “عدم التزام عملی به اسلام و نظام” رد صلاحیت شد. علوی در همان زمان نماینده مجلس خبرگان رهبری هم بود!
پس از پیروزی حسن روحانی و انتخاب او به عنوان وزیر اطلاعات، گفته می شد که تغییراتی جدی در رویکردهای آینده وزارت اطلاعات بوجود خواهد آمد. خصوصا که یکی از شعارهای حسن روحانی از بین بردن فضای امنیتی بعد از انتخابات سال 1388 بود.
تلاشهایی نیز توسط وزیر جدید اطلاعات برای هماهنگی میان وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران صورت گرفت که به نتیجه نرسید. او به دنبال فعال کردن “شورای هماهنگی دستگاههای اطلاعاتی” بود. چند روز پیش علی مطهری طی سخنانی گفت: “سپاه علی رغم خدمات زیادی که در داخل و خارج کشور و در دفاع از مرزها انجام داده، گاهی از حیطه وظایف خود خارج شده است. مثلا سپاه نباید در کار وزارت اطلاعات دخالت کند. مجلس می‌تواند از وزیر اطلاعات سئوال کند ولی از سپاه نمی‌تواند.”
حالا به نظر می رسد که وزیر اطلاعات دولت روحانی نیز در محدود کردن فعالیتهای امنیتی سپاه پاسداران ناکام بوده است.
پس از آنکه حملات محافظه کاران افزایش یافت، وزیر اطلاعات کمتر سخن گفت، گرچه حملات راستگرایان به وزیر اطلاعات کاهش نیافت. از جمله یکبار که او در یک نشست رسمی با نمایندگان مجلس شرکت کرده بود، به دلیل اینکه یکی از همراهان خود را معرفی نکرده بود، مورد انتقاد شدید نمایندگان قرار گرفت. بعدها گفته شد که وی یکی از خبرنگاران روزنامه قانون بوده است.
از جمله مهدی کوچک زاده خطاب به وزیر اطلاعات گفته بود: “اگر رفتار خارج از ضابطه دیدید ریشه آن اینجاست. من حاضرم مثل یک مخبر برای وزارت اطلاعات کار کنم ولی از این به بعد اینطوری نیست. باید بگویم برخی ها فکر می کنند که قرار است در کشور کودتا شود، به خدا در این کشور کودتا شده است وگرنه رئیس جمهور نمی‌گوید خزانه خالی است، وزیر خارجه نمی گوید با یک بمب همه چیز را از کار می اندازد، چرا در این شرایط سبد کالا می دهند و این هم رفتار وزیر اطلاعات است. شک نکنید از این به بعد رویه ها عوض می شود.”
صادق زیباکلام، که مدتی است در دفاع از دولت روحانی قلم می زند، در همان روزها از این برخوردها ابراز تاسف کرده و نوشته بود: “ ﺁﻧﺎﻥ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﻋﻠﻮﯼ ﺗﻮﻫﯿﻦ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ، ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﻭ ﺩﻗﯿﻘﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﺗﺮﺱ ﻭ ﺑﯿﻢ ﻭ ﺍﺿﻄﺮﺍﺏ ﻭ ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺍﻣﻨﯿﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻧﺪ، ﺣﺮﻓﯽ ﮐﻪ ﺯﺩﻩﺍﻧﺪ، ﺳﺨﻨﯽ ﮐﻪ ﺳﺮ ﮐﻼﺱ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ، ﮐﻼﻣﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭﺍﻫﻤﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﺍﺗﻔﺎﻗﺎً ﻗﺪﺭ ﻓﻀﺎﯼ ﺟﺪﯾﺪ، ﻗﺪﺭ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻭ ﻗﺪﺭ ﻭﺯﯾﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻋﻠﻮﯼ ﺭﺍ ﺁﻧﺎﻥ ﮐﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﻢ ﻭ ﺍﻣﯿﺪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﺩﻩﺍﻧﺪ، ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺍﻻ ﺁﻧﺎﻥ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺗﺮﺱ ﻭ ﺍﺿﻄﺮﺍﺑﯽ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺻﺪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻢ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻓﻬﻤﯿﺪ ﻭﺯﯾﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻋﻠﻮﯼ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﻪ؟ “
البته خوشبینی زیباکلام، چندان مورد تایید دیگر فعالان سیاسی در ایران نبوده است. برای نمونه سال گذشته دکتر محمد ملکی، از چهره های معترض در ایران طی نامه ای خطاب به حسن روحانی نسبت به فشارهایی که وزارت اطلاعات به او و خانواده اش وارد میکنند، اعتراض کرد. او با اشاره به سخنان حسن روحانی که خواستار سخن گفتن دانشگاهیان شده بود، نوشت: “ تنها چند ساعت پس از سخنرانی شما از وزارت اطلاعات با من و فرزندم تماس گرفته اند تا من را هم وادار به سکوت کنند. من در این سالها بارها گفته ام سکوت نخواهم کرد و هر حکمی میخواهید به من بدهید. حال انتظار دارید که دانشگاهیان سکوت شان را بشکنند؟”
با اینهمه، حتی تغییرات اندک وزارت اطلاعات نیز برای راستگرایان تندرو جمهوری اسلامی قابل تحمل نبود. در هفته های گذشته، گروهی از نمایندگان مجلس تلاش کردند که در ماجرای حضور کاترین اشتون در ایران و دیدار او با منتقدان حکومت، وزارت اطلاعات را در برابر وزارت خارجه قرار دهند. حتی یکی از خبرگزاریهای وابسته به سپاه پاسداران از قول وزیر اطلاعات نوشته بود: “مسئولیت دیدار اشتون با عوامل فتنه با وزیر امور خارجه و مسئولان این وزارتخانه بود؛ به آنها گوشزد کرده بودیم.” وزارت اطلاعات بلافاصله این خبر را تکذیب کرد. این تکذیبیه به این معنی بود که وزارت اطلاعات از حضور کاترین اشتون در ایران و برنامه های دیدار او با منتقدان حکومت با خبر بوده است.
حمید رسایی، نماینده افراطی مجلس هم چندی پیش طی یادداشتی اعتراضی درباره وزیر اطلاعات دولت روحانی نوشته بود: “تردید ندارم که در این هشت ماه فعالیت آقای علوی در رأس وزارتخانه مهمی به نام اطلاعات، بزرگترین ظلم در حق این وزارتخانه و نیروهای گمنام امام زمان شده است.این که عناصر با تجربه و زبده این وزارتخانه چه کشیده اند، حتی تصورش برایم زجرآور است. این که قرار است شخصیتی با این سطح فکر و تحلیل و استدلال برای جامعه ما امنیت برقرار کند، خواب را از چشمانم ربود! آن روز که وزیری در این سطح بر دستگاه های امنیتی ما حاکم نبود، به دلیل اعتمادهای بی جا امثال کشمیری و کلاهی توانستند در آن رشد و نمو پیدا کنند، امروز اما نباید نگران بود؟ باید فکری برای این نقطه از دولت تدبیر و امید کرد.”
