آرش سیگارچی
با بخشنامه دولت در مورد لباس، تلاشی که مجلس هفتم از آغازین روزهای فعالیتش بر آن تاکید داشت، از دیروز برای اجرا ابلاغ شد. براساس این بخشنامه دولت، وظایف دستگاههای اجرایی را برای “ساماندهی مد و لباس” و “هدایت تولید و عرضه بازار البسه و پوشاک”، با ابلاغ آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی مد و لباس مشخص کرده است.
براساس این بخشنامه وزارتخانه های ارشاد، آموزش و پرورش، صنایع، معاون برنامه ریزی رییس جمهور، یک نماینده مجلس و سه نماینده اصناف تولید کننده پارچه و لباس در کارگروهی به ساماندهی “مد و لباس” مشغول خواهند شد.
بر اساس یکی از مواد این بخشنامه، تمامی دستگاه های دولتی در ایران موظفند از بودجه سنواتی ردیف های خدماتی - رفاهی خود برای ترغیب تقاضای پارچه و آنچه لباس ایرانی - اسلامی خوانده شده، تسهیلات خرید لباس های مذکور را در اختیار کارکنان خود قرار دهند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، کارگروه ناظر بر مد و لباس، انجام وظایفی چون اتخاذ سیاستها و خط‌مشی‌های اجرایی شدن مواد قانون، بررسی و تصویب برنامه‌های پیشنهادی اعضای کارگروه، تعیین برنامه دستگاه‌ها برای تحقق اهداف قانون، نظارت بر فعالیتها و عملکرد دستگاه‌ها و ارزیابی آنهاست.
بر اساس این بخشنامه نامه وزارت ارشاد به عنوان یکی از دستگاههای عضو کارگروه یاد شده موظف است نسبت به انجام کلیه امور دبیرخانه‌ای کارگروه، ساماندهی فرهنگی ـ هنری طراحان پارچه و لباس، ایجاد نمایشگاه دائمی پارچه و لباس ایرانی ـ اسلامی، برقراری ارتباط و فراهم نمودن زمینه مبادلات فرهنگی مناسب با کشورهای اسلامی در قالب برپایی نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های بین‌المللی، اعمال تمهیدات لازم در جهت ترویج و تبلیغ نمادها و الگوهای پارچه و لباس ایرانی ـ‌اسلامی و بومی مناطق مختلف کشور و تسهیل و تسریع در فرآیند صدور مجوز تأسیس مؤسسات فرهنگی ـ هنری برای طراحان پارچه و لباس ایرانی ـ اسلامی اقدام کند.
همچنین این مصوبه وزارت آموزش و پرورش را مکلف کرده است ضمن توسعه و تعمیق آگاهی و باورمندی دانشآموزان نسبت به مؤلفه‌های هویت ملی ـ اسلامی و آشنا نمودن دانشآموزان با شیوه‌ها و مظاهر تهاجم فرهنگی غرب نسبت به معرفی نمادها و الگوهای فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در زمینه پوشش، لباس، فراهم کردن زمینه طراحی‌های متنوع برای لباس دانشآموزان، معلمان و کارکنان مدارس و سفارش لباس فرم مخصوص دانشآموزان ممتاز، برگزیدگان المپیادها و شرکت‌کنندگان در جشنواره‌های علمی و فرهنگی به طراحان برجسته لباس اسلامی و تولیدکنندگان و تهیه دستورالعمل جامعی برای ساماندهی وضعیت ظاهری لباس دانشآموزان جهت تصویب در کارگروه اقدام کند.
وزارت بازرگانی هم موظف شده در جهت برپایی نمایشگاه های فصلی و دائمی (مرکزی و استانی) عرضه پوشاک و لباس، حمایت عملی از طراحان و تولیدکنندگان پوشاک اسلامی، ارایه تسهیلات قانونی، شناسایی تولیدکنندگان و فروشندگان موفق در زمینه تولید و عرضه لباس‌های مناسب اسلامی و حمایت از طراحان موفق لباس‌های اسلامی امور صنفی جهت رساندن مدل‌های طراحی شده به تولید انبوه اقدام و بر صنوف تولید‌کننده و عرضه‌کننده لباس نظارت مستمر و مؤثر و کنترل‌های لازم را انجام دهد.
وزارت صنایع و معادن نیز باید ضمن فراهم کردن امکان ارتباط موثر طراحان پارچه و لباس‌های اسلامی با کارخانجات نساجی و تولید کنندگان لباس و حمایت از کارخانجات و تولیدکنندگان لباس‌های منطبق با الگوهای ایرانی اسلامی نسبت به حمایت از متقاضیان تاسیس واحدهای تولید صنعتی لباس و پارچه به ویژه پارچه چادری و تلاش در جهت تولید منسوجات از مواد اولیه طبیعی با کیفیت استاندارد اقدام کند.
بر اساس این مصوبه صدا و سیما موظف شده است الگوهای مناسب پوشش با ارزش‌های فرهنگی، اسلامی و ملی در فیلم‌ها، سریا‌ل ها، مستندها، نماهنگ‌ها، پویانمایی ها، گزارش‌ها و گفتگوها ترویج دهد و در جهت معرفی و ترویج نمادها و الگوهای پارچه و لباس ایرانی و بومی مناطق مختلف کشور و نیز مدل های لباس ایرانیان در ادوار مختلف تاریخی برنامه های تلویزیونی تهیه و پخش کند.
بر این اساس، صدا و سیما همچنین ضمن پرهیز از ترویج الگوهای غربی پوشش در پخش برنامه‌های سیما و اطلاع‌رسانی درباره جریان های منحرف و مهاجم، مد و الگوهای غربی پوشش، در قالب برنامه‌های جذاب تلویزیونی نسبت به ترویج و تبلیغ الگوهای لباس منطبق با فرهنگ ایرانی- اسلامی به وسیله مجریان تلویزیون اقدام و نسبت به ساخت برنامه‌های پویانمایی برای کودکان به منظور جلب توجه آنها به لباس‌های اسلامی ایرانی با استفاده از نمادهای محبوب عروسکی بیشتر توجه کند.
زمزمه در مجلس، اجرا در دولت
هر چند در سالهای اخیر پرداختن به ساماندهی مد و لباس از جمله دغدغه های برخی چهره های مذهبی و محافظه کار بوده اما با پیروزی اصولگرایان در انتخابات مجلس هفتم برخی از آنها همچون لاله افتخاری، نیره اخوان، عماد افروغ و فاطمه رهبر، ساماندهی وضع پوشش را بارها مورد تاکید قرار دادند. با این حال اصولگرایان که خود را تنها می دیدند تا انتخابات ریاست جمهوری سال بعد – 1384 – صبر کردند و همزمان با آغاز به کار دولت احمدی نژاد آنها نیز دوباره بر این طرح اصرار ورزیدند.
27 آذر 84 بود که نمایندگان اصولگرای عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم اعلام کردند “برای موفقیت دولت در اجرای طرح ساماندهی مد و لباس”، کمیسیون فرهنگی “طرح ایجاد کمیته‌ای” تحت نظارت وزارت ارشاد را ارائه داد و این طرح از سوی محمد حسین صفار هرندی مورد استقبال واقع شد.
کلیات این طرح برای رای به مجلس ارایه شد و هر چند همه چیز از تصویب این طرح در همان مقطع خبر می داد اما مخالفت کمیسیون‌های امنیت ملی و سیاست خارجی و برنامه و بودجه، تصویب آن را به تاخیر انداخت.
در حالی که کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در آن زمان دلیل مخالفت خود را اعلام نکرده بود برخی از نمایندگان مجلس از جمله ایرج ندیمی نماینده لاهیجان در مخالفت با طرح گفته بود که با تصویب آن باید بسیاری از خطوط تولید و مد را تعطیل کرد و این طرح به فرایندی ده ساله نیازدارد تا مردم در برابر آن مقاومت نکنند.
با این شرایط شش ماه طول کشید تا کلیات طرح ساماندهی مد و لباس در 24 اردیبهشت به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی برسد.
طرح یازده ماده ای مجلس در شرایطی آماده شد که مجلس کار تصویب آن را در نهایت تا آبان 1385 به پایان برد اما شورای نگهبان چنانکه روزنامه اعتماد نوشت طرح ساماندهی مد و لباس را رد کرد و به مجلس برگرداند. سخنگوی شورای نگهبان، در این مورد گفته بود ماده دوم این طرح مغایر با اصل شصت قانون اساسی شناخته شده است که اعمال قوه مجریه را در صلاحیت رییس جمهور و وزراء می داند. عاقبت بعد از یکسال در پایان سال 1386 نمایندگان با پر رنگ کردن نقش وزارت فرهنگ و ارشاد در این طرح، توانستند نظر شورای نگهبان را برای تایید مصوبه شان بگیرند تا از میان 240 طرح برجای مانده مجلس هفتم، این طرح شان به ثمر بنشیند.
دولت در شرایطی بخشنامه این قانون را برای دستگاه های اجرایی ارسال کرده که این طرح همه دستگاه های دولتی را موظف می کند برای کارمندان خود لباس های منطبق با الگوهای “ایرانی – اسلامی” تهیه کنند. این طرح، تبلیغ الگوهای لباس را که مغایر با فرهنگ ایرانی اسلامی شناخته شوند به هر نحوی ممنوع می کند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صدا و سیما را ملزم می سازد الگوهای مورد تأیید را ترغیب و تبلیغ کنند.