با پایان سفر محمود احمدی نژاد به ترکیه و دومین دیدار وی در ماه جاری با رجب طیب اردوغان، رسانه های ترکیه ابعاد جدیدی از یک توافق نامه اقتصادی بی سابقه میان دولت کودتا و این کشور را منتشر کردند.این در حالیست که رسانه های دولتی پیش از این گزارش های مربوط به این باج دهی بی سابقه را«بی اساس»خوانده بودند.
دو هفته قبل که اردوغان به همراه “هیات اقتصادی ۲۰۰ نفره” به تهران وارد شد، هیچ خبرگزاری داخلی ای، گزارشی از عقد این قرار داد بی سابقه در تاریخ تجاری ایران رامنتشر نکرد.حتی در آن زمان خبرگزاری نیمه دولتی ایسنا طرح چنین ادعایی از سوی مقامات ترک را “بی اساس” دانست، هر چند سه روز بعد از خروج اردوغان از ایران، همان گزارشی را که بی اساس دانسته بود، به عنوان یک “گزارش اختصاصی” منتشر کرد. بر اساس این توافق اقتصادی، ترکیه ۵۰ درصد سود خالص از فروش گاز ایران را برای بازاریابی در اروپا ازآن خود کرده است.
یک کارشناس مسائل نفتی در مصاحبه با روز علت بی سابقه بودن این قرار داد را، صرفنظر کردن ایران از سهم مالکانه خود عنوان کرد و افزود: “تا پیش از این و بر اساس عرف بین المللی در حوزه مبادلات اقتصادی، تمامی قراردادها به شکل سهام ۴۹ درصد و ۵۱ درصد تنظیم می شد؛ولی این برای اولین بار است که ایران به دلایل نامشخصی چنین امتیاز استثنائی ای را به طرف ترک اعطاء کرده است تا سودی ۵۰ درصدی از یک قرارداد ملی ایرانی به دست آورد”.
به گفته این کارشناس یکی از دلایل اصلی اعطاء این امتیاز استثنائی به دولت ترکیه، واهمه ایران از زمان تعیین شده در قرار داد با این کشور در حوزه پارس جنوبی، پس از خروج شرکت توتال از کنسرسیوم پارس جنوبی است که فرصت عقد قرار داد با کشورهای دیگر را به دلیل زمان قرارداد با ترکیه که ۱۵ سال است، از ایران می گیرد و در عوض فرصت را در اختیار قطر، برای برداشت مازاد از ذخایر مشترک دریایی پارس جنوبی قرار می دهد.
تلویزیون دولتی ترکیه هم طی روزهای گذشته با برجسته سازی توافقات اقتصادی ایران و ترکیه، سفر احمدی نژاد برای شرکت در کنفرانس کشورهای اسلامی را فرصتی برای نهایی کردن این توافق نامه عنوان کرده بود.
روزنامه اصلاح طلب آفتاب یزد، پیش از سفر احمدی نژا دبه ترکیه در سرمقاله ای از وی خواسته بود به شکلی شفاف درباره این توافق نامه اظهار نظر کند.
آفتاب یزد نوشته بود: “با توجه به اینکه طرح این ادعا توسط تلویزیون دولتی و به نقل از بالاترین مـقـام اجـرایـی تــرکــیــه، بــه آن رسمیت بخشیده است اکنون احمدی‌نژاد می‌تواند با تکذیب این ادعا در پایتخت ترکیه پرونده موضوع را ببندد. ای کاش به جای خبرنگاران صـدا و سیما که روش معمول آنها در مـواجـهـه با احمدی‌نژاد، فراهم کردن بستر برای سخنرانی به جای طرح سوال چالشی است، تعدادی از خبرنگاران منتقد در سفر به ترکیه حضور داشتند تا در مرکز سیاسی آن کشور، همین سوال را مطرح و در صورت وجود پاسخ قاطع، این پاسخ رابه سـراسـر جـهان مخابره می کردند”.
اما چنین نشد و همانطور که آفتاب یزد پیش بینی کرده بود، احمدی نژاد در سفر به استانبول با پرسشی درباره این قرار داد جنجالی مواجه نشد و در عوض با عدم تکذیب خبر عقد این قرار داد، رسمیت آن را در صدر اخبار ترکیه در دو روز گذشته قرار داد.
با این حال سایت تابناک، پایگاه رسانه ای نزدیک به محسن رضایی در گزارشی درباره ناگفته های سفر اردوغان به تهران نوشت: “تمام هیأت های بازرگانیای که با دولت ترکیه به ایران آمده اند، قراردادهای سه یا چهار ساله با ایران بستهاند. آنها علیرغم امتیازات بسیار قابل توجهی که ایران حاضر بود در اختیارشان بگذارد، از بستن قراردادهای بیش از چهار ساله، اکراه نشان دادهاند.این موضوع نشاندهندهی افق ریسک محدودی است که ترکیه نسبت به ایران دارد و این که از نظر آنها ریسک سرمایهگذاری در ایران بالا است”.
در مقابل روزنامه جمهوریت در گزارشی که روز گذشته منتشر کرد ابعاد تازه ای از فواید این قرار داد برای استانبول را افشاء کرد و نوشت: “با امضای این قرارداد، بحث مربوط به چگونگی تأمین منابع گاز نابوکو نیز خاتمه خواهد یافت، زیرا بخش اعظم گازی که توسط ترکیه بازاریابی خواهد شد، از طریق نابوکو به اروپا انتقال خواهد یافت”.
گفتنی است ناباکو عنوان قراردادی چند ملیتی برای انتقال گاز به اروپا است که ایران به علت تحریم های اقتصادی، حتی در اجلاس دو روزه بهمن ماه گذشته آن در بوداپست هم شرکت داده نشد؛ اما اکنون با “میانجی گری” و “بازاریابی” ترکیه و به بهای نادیده گرفتن “سهم مالکانه” خود از طرح بهره برداری گاز پارس جنوبی، در تامین گاز اروپا به طور غیر مستقیم شرکت داده می شود.
