جان دفتریوس
توافقنامه تاریخی که در مورد برنامه های اتمی ایران بسته شد، دوران جدیدی را در تاریخ روابط ایران آغاز کرد، اما راه درازی برای بازگشت به دوران صادرات حیاتی ترین محصول ایران، نفت، مانده است.
ایران در حدود دو و نیم میلیون بشکه نفت در روز تولید می کند که میزان آن به نسبت ۴ میلیون بشکه ای که قبل از تحریم ها تولید می کرد، اندک است. آخرین بار بعد از جنگ ایران و عراق میزان صادرات نفت به این مقدار رسیده بود. با توجه به کاهش قیمت برنت دریای شمال از ۱۰۰ دلار برای هر بشکه به ۵۰ دلار، می شود گفت که این کاهش درآمد حاصل تحریم بخش انرژی بوده است.
با وجود توافق صورت گرفته، جان کری اعلام کرد که اکثر تحریم ها پابرجا خواهد ماند تا مقاصد دولت جدید سنجیده شود.
وی گفت: “در این مرحله شش ماهه، تحریم های نفتی پابرجا می ماند و ۲۵ میلیارد دلار کاهش درآمد نفتی سالانه همچنان وجود دارد.”
پیام روشن است: فشار ها باقی می مانند اما اگر همه چیز خوب پیش برود، ایران بعد از شش ماه شفافیت می تواند تحریم های بیشتری را بردارد.
در سال های اخیر بی اعتمادی موج می زد. تنش بر سر تنگه هرمز با تهدید های گاه به گاه از سوی احمدی نژاد مبنی بستن تنگه به روی نفتکش ها افزایش پیدا کرد.
ایران صاحب ۹ درصد ذخایر نفتی دنیا و یکی از بزرگ ترین میادین گاز دنیاست. اما چهار مشتری بزرگ این کشور- چین، هند، ژاپن و کره جنوبی- واردات خود را از این کشور با فشار آمریکا و اروپا به یک سوم کاهش داده اند.
با گذشت هر سال، فشار آمریکا و کشورهای اتحادیه اروپا بیشتر شد. این فشار نه تنها بر بخش نفت بود بلکه توانایی ایران در حمل و نقل نفت و بیمه کالا ها نیز اعمال شد. انزوای اقتصادی به گفته اکثر تحلیلگرانی که من با آنان حرف زدم، باعث شد که ایران به میز مذاکره بازگردد.
در سال ۲۰۱۲، ریال ایران ۸۰ درصد سقوط کرد، قیمت مرغ و نان بشدت افزایش پیدا کرد و اقتصاد به مرحله تورم شدید رسید.
با افزایش واردات و سقوط ارزش ریال، صنایع ایران دیگر قادر به رقابت نبودند. گزارش ها حاکی از آن است که کارخانه ها ۸۰۰ هزار کارگر را در سال ۲۰۱۲ اخراج کردند و کسانی که همچنان به کار مشغول هستند، با افزایش بیش از حد قیمت ها دست و پنجه نرم می کنند.
کارشناسان نفت می گویند که توافقنامه ای که امضا شده است کمک خواهد کرد تا ابر بی اعتمادی که بر بازار نفت سایه افکنده است، از بین برود اما رئیس جمهور ایران، حسن روحانی و دولت اش باید بتوانند شرایط بهتری را در این شش ماه فراهم کنند تا تحریم های بیشتری برداشته شود.
کریستوف دو مرژوری، رئیس شرکت توتال در کنفرانسی در ابوظبی به من گفت که ایران باید تلاش کند تا فضای بهتری سرمایه گذاری ایجاد کند. وی گفت: “می توانم با توجه به تجربه ای که از ایران دارم بگویم که همیشه یک توافقنامه نمی تواند برد، برد باشد.”
عربستان سعودی، غول نفت، نسبت به این توافقنامه تردید دارکه این می تواند چالش های اوپک را بیشتر می کند. عراق می خواهد تا سال ۲۰۲۰، میزان تولیدش را دوبرابر کند و به شش میلیون بشکه در روز برساند و با بازسازی صادرات ایران در کنار این مسئله، عربستان باید تولیداتش را افزایش بدهد.
هنوز روزهای اول امضای این توافقنامه است اما کشور ایران ۸۰ میلیون نفر جمعیت دارد و از آن بعنوان آلمان خاورمیانه یاد می شود که با موجود به منابع طبیعی می تواند بعد از سال ها انزوای اقتصادی، سربلند کند.
منبع: سی ان ان، 24 نوامبر
