انتخاب احمد شهید به عنوان گزارشگر دائم حقوق بشر درباره ایران از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل، واکنش منفی مقامات و چهره های سیاسی و قضایی جمهوری اسلامی را در پی داشته است. او از سوی مقامات و رسانه های حکومتی به جاسوسی برای آمریکا و انگلیس متهم شده و رئیس کمیته حقوق بشر مجلس هم صراحتا از ندادن اجازه سفر به وی سخن گفته است.
تعیین گزارشگر ویژه حقوق بشر نگرانی های زیادی را بین نهاد های نظامی و امنیتی، از جمله سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات موجب شده است. در این میان سخنان معاون اول قوه قضائیه درباره انتخاب احمد شهید به عنوان گزارشگر ویژه حقوق بشر هم موجب شده تا ناهماهنگی دستگاه های مختلف حکومتی مشخص تر شود. به طوریکه از یک سو نماینده قوه قضاییه از سفر او به ایران استقبال کرده اما نماینده مجلس گفته است او حق ورود به ایران را نخواهد داشت. در این میان دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی هم که گرفتار درگیری های داخلی است، سکوت اختیار کرده است.
احمد شهید، وزیر خارجه سابق مالدیو، اولین جواب منفی را از یک مقام حقوق بشری جمهوری اسلامی اینچنین دریافت کرد: “اجازه ورود نمی دهیم مگر برای گردشگری”.
این جمله را زهره الهیان که به نوشته خبرگزاری فارس “رئیس کمییته حقوق بشر مجلس” است، بر زبان آورد: “اساس قطعنامه ضدایرانی شورای حقوق بشر سازمان ملل، توسط لابی‌های آمریکا و صهیونیسم تهیه شده و مبنای حقوقی ندارد. گزارشگر ویژه حقوق بشر از جانب سازمان ملل برای ما پذیرفتنی نیست چراکه اهداف پنهان و اغراض سیاسی پشت قطعنامه حقوق بشر علیه ایران را به خوبی می‌شناسیم و ایران تنها یک رابطه متوازن را می‌پذیرد و زیر بار فشارهای سیاسی نمی‌رود”.
او افزود: “برای این گزارشگر که وزیر امور خارجه مالدیو و فردی مسلمان است احترام قائلیم و دعوت می‌کنیم برای دیدار از جاذبه‌های گردشگری ایران به کشور ما بیایند”.
زهره الهیان از قائل بودن احترام برای احمد شهید سخن گفته اما جوان آنلاین، نزدیک به نهادهای امنیتی نظامی در گزارشی با عنوان “گزارشگر حقوق بشر یا مامور امریکا و انگلیس؟!” گزارشگر سازمان ملل را “دست نشانده اوباما و لندن” دانسته و نوشته است: “هر چند، احمد شهید با عنوان «گزارشگر حقوق بشر و نماینده شورای حقوق بشر» به ایران می آید اما در حقیقت، از آن جا که در ورای این اعزام، اهداف کاملا سیاسی نهفته است و با در نظر گرفتن رویکرد همیشه تبعیض آمیز این شورا در خصوص حقوق بشر و نیز با توجه به شادمانی کاخ سفید و لندن از این اقدام، به جرات می توان او را نماینده اوباما و لندن دانست نه مدافع حقوق بشر!”
در ادامه این واکنش ها، خبرگزاری ایلنا نیز به نقل از ولی اسماعیلی،نماینده مجلس چنین نوشت: “نباید به آمریکا و دیگر کشورهای غربی فرصت بدهیم که با اتهامات واهی هرگاه که دلشان خواست به ایران گزارشگر ویژه اعزام کنند. راه ندادن گزارشگر ویژه به ایران هیچ ضرری برای ما ندارد”.
اما دو مقام قوه قضائیه با احتیاط بیشتری درباره تعیین گزارشگر ویژه حقوق بشر ایران موضع گیری کردند.
در نخستین واکنش، ابراهیم رئیسی معاون اول قوه قضائیه که خود در کتاب خاطرات آیت الله منتظری به عنوان یکی از قضات دخیل در اعدام های سال 67 معرفی شده، درباره گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل چنین گفته است: “جمهوری اسلامی ایران ورود این گزارشگر را بررسی می کند”.
بنا به گزارش ایرنا رئیسی افزوده است: “اگر به مساله حقوق بشر در ایران، منصفانه و به دور از هیاهوهای سیاسی نگاه شود، متوجه می شوند که در شرایط کنونی، جمهوری اسلامی ایران، تنها کشوری است که بیشترین توجه را به مبانی حقوق بشری دارد”.
محمد جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی هم که بنا بر گزارش های موجود تلاش زیادی برای جلوگیری از انتخاب این گزارشگر کرده، به فارس گفته است: “همچنان بر موضع سابق خود یعنی دعوت عام از همه گزارشگران باقی هستیم و مشکلی با آمدن آنها به ایران نداریم، اما اشکالاتی به مکانیزم گزارشگری داریم که مثلا یکی از آنها نبود استحکام حرفه‌ای و غیرفنی بودن آن است”.
او افزوده است: “مثلا اگر گزارشگری به ایران سفر کند و بگوید من دویست اتهام را می‌خواهم بررسی کنم ولی سه روز بیشتر در ایران اقامت نمی‌کنم و در هر روز نیز چند ساعت را به این کار اختصاص می‌دهم، مشخص است که این مکانیزم از استحکام لازم برخوردار نبوده و بسیار غیرحرفه‌ای است و طبیعی است که این راه و رسم بررسی مشکلات نمی‌تواند چیزی به دقت مکانیزم‌های بین‌المللی اضافه کند.ما توصیه می‌کنیم گزارشگری در نهایت دقت صورت پذیرد تا هرگونه شائبه از مکانیزم‌های حقوق بشر در مجامع بین‌المللی دور شود”.
او اینچنین ادامه داده است: “ما در هر زمان و بدون هیچ دغدغه‌ای حاضر به همکاری‌های بین‌المللی هستیم چرا که اولا به نظام قضایی خودمان اطمینان کامل داریم و ثانیا اگر متوجه ضعف یا نقصی در آن شویم، پیش از هرکسی خودمان اقدام به اصلاح آن می‌کنیم. به همین دلیل تفاوت بین گزارشگری حرفه‌ای و تبلیغات سازمان‌یافته و جوسازی را به‌خوبی می‌دانیم”.
گفتنی است جواد لاریجانی به خاطر چند اظهار نظر قضایی خود از جمله “سنگسار افتخار ماست”و”قصاص زیباست” بحث های زیادی را بین طرفداران حقوق بشر در ایران برانیگخته است.
احمد شهید، چهارمین گزارشگر دائم سازمان ملل متحد درباره وضعیت حقوق بشر در ایران است. پیش از وی سه گزارشگر به نام های آندریاس آگوئیلار،رینالدو گالیندوپل و موریس کاپیتورن به عنوان نمایندگان کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل در باره ایران فعالیت کرده اند.
گالیندوپل سه دیدار در سال‌های ۶۸، ۶۹ و ۷۰ از ایران داشت و کاپیتورن تنها یک بار در سال ۱۳۷۴ قادر به دیدار از ایران شد.
همچنین تا کنون در چند مورد گزارشگران موضوعی از جمله لویی ژوانه فرانسوی گزارشگر بازداشت‌های خودسرانه، آمبویی لیگابو گزارشگر ویژه آزادی بیان، گابریلا رودریگز گزارشگر حقوق بشر مهاجران، میلون کوتاری گزارشگر ویژه مسکن مناسب و … در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی به ایران سفر کرده اند.
