معاون ساماندهی امور جوانان وزیر ورزش، روز جمعه، در دیدار با آیت‌االه جوادی آملی، امام جمعه موقت قم گفته است: “در ایران از هر پنج ازدواج، در قم از هر چهار پیوند و در تهران از هر سه ازدواج یکی از آنها به طلاق می‌انجامد و در حال حاضر ۸۰ درصد از افراد طلاق گرفته در جامعه زیر ۳۰ سال هستند.”
محمود گلزاری همچنین از ایجاد “مجمع ملی خیرین ازدواج” در قالب سازمان‌های غیر دولتی در نقاط مختلف کشور از جمله قم برای حل مشکلات ازدواج جوانان خبر داده است. کاهش عمر ازدواج در سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های مسئولان بدل شده است. دغده‌ای که بخش عمده‌ای از آن به بحث جمعیت و فرزندآوری مربوط می‌شود، چنانچه گلزاری هم در سخنان اخیرش به آن اشاره کرده است.
مریم موسوی، حقوقدان در همین رابطه به روز توضیح می‌دهد که آنچه آمار طلاق را بالا برده؛ فقر، اعتیاد، خشونت، نارضایتی‌های جنسی و… است: “با این حال می‌بینیم که مسئولان به جای تمرکز بیشتر روی حل چنین معضلاتی تنها سعی در تشیق دختران و پسران برای ازدواج دارند و از آن سو گله می‌کنند که آمار طلاق بالا رفته است. “
موسوی معتقد است اگر تنها بخشی از بودجه‌ای که صرف تشویق و ترغیب جوانان به ازدواج می‌شود صرف کاهش آسیب‌های اجتماعی شود، آمار طلاق تا حدی پایین می‌آید.
طرح‌های مقطعی؛ مشکلات دائمی
وزارت ورزش و جوانان می‌گوید در حال حاضر بیش از ۱۰ میلیون جوان ایرانی مستعد و دارای شرایط ازدواج هستند اما به صورت مجردی زندگی می‌کنند چرا که توانایی لازم و کافی را ندارند. در همین راستا هم قرار است “مجمع ملی خیرین ازدواج” راهی برای حل مشکلات مالی و ترغیب جوانان به ازدواج باشد. چنانچه محمود گلزاری، معاون وزیر ورزش و جوانان گفته است: “مجمع ملی خیرین ازدواج در قالب سازمان‌های غیر دولتی در نقاط مختلف کشور از جمله قم ایجاد شده و نظر ما بر این است که این سمن‌ها باید به سوی هم افزایی حرکت کنند و در زمینه مسکن جوانان هم فعال شوند.”
اما تشکیل این مجمع تنها حرکت احیر دولت در راستای تشویق جوان به ازدواج نیست. همایون هاشمی رئیس سازمان بهزیستی چندی پیش از اجرایی شدن طرح کشوری” پیشگیری و مداخله در کاهش طلاق” (بشیر) در راستای کاهش آمار طلاق در کشور خبر داد. او گفت این طرح هم اکنون در یکی از استان‌ها در حال اجرا است و منجر به کاهش ۵۶ درصدی طلاق‌ها هم شده است. به گفته هاشمی، “بشیر” در مرحله قبل از ازدواج با موضوع انتخاب همسر، در مرحله بعد از ازدواج با مدیریت حل تعارض، عشق و صمیمت، فرزندپذیری و در مرحله طلاق مداخله به همگام و مشاوره تلفنی و حضوری برای کاهش طلاق اجرا می شود.
مریم موسوی، حقوقدان اما تلاش برای حفظ ازدواج را مستلزم شرایط ویژه‌ای می‌داند: “بسیاری از طرح‌هایی که در راستای کاهش طلاق اجرا می‌شود بدون همه‌جانبه‌نگری و کار کارشناسی دقیق است و تنها به طولانی شدن روند طلاق منجر می‌شود.” به گفته این حقوقدان در این قبیل طرح‌ها به مشکلات به صورت سطی و مقطعی پرداخته شده و به هیچ وجه اختلافات ریشه‌ای که باعث تصمیم طلاق در افراد شده مد نظر قرار نمی‌گیرد: “می‌بینیم که مثلا بعد از چند جلسه مشاوره رایگان زوجین توافق می‌کنند که با هم زندگی کنند اما دوباره پس از چند ماه دوباره درخواست طلاق می‌دهند. به نظر شما مشکل حل شده؟ بعضا مواردی از این دست وجود دارد که طرفین سال‌هاست در حال کش‌مکش برای طلاق هستند و عمر و جوانی‌شان را از دست داده‌اند.”
ثبت ۴۳۴ طلاق در هر روز
رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اردیبهشت‌ماه امسال اعلام کرد روزانه ۴۳۴ طلاق در کشور ثبت می شود. احمد تویسرکانی در خصوص آمار وقایع ازدواج و طلاق گفت: “در سال ۹۲، ۷۵۷ هزار و ۱۹۷ ازدواج در کشور ثبت شد که نسبت به سال ۹۱ حدود ۴/۴ درصد کاهش داشته است. بیشترین کاهش ازدواج در استان یزد با ۷/۱۶ درصد بوده و در استان خراسان جنوبی ازدواج ۸/۲ درصد افزایش داشته است. در تهران نیز آمار ازدواج ۱/۳ درصد کاهش داشته است.” او در خصوص ثبت وقایع طلاق نیز گفت: “در سال ۹۲ حدود ۱۵۸ هزار و ۷۵۳ طلاق در کشور ثبت شد که در مقایسه با سال ۹۱، ۶/۴ درصد رشد داشته است”.
مصطفی فروتن، آسیب‌شناس، چندی پیش با بیان اینکه بر اساس تحقیقات دانشگاهی بیش از ۹۰ در صد درخواست‌های طلاق از سوی زنان صورت می‌گیرد و زنان در پی وادارکردن شوهر به طلاق هستند، گفته بود: “بارز‌ترین علل طلاق در ۴ دستهٔ خشونت خانگی، اعتیاد، فقر و مشکلات اقتصادی و مسائل جنسی تقسیم می‌شود که هرکدام از این علت‌ها تاکید بر آموزش مهارت‌های لازم زندگی دارد و متاسفانه ۷۵ درصد از دلایل طلاق ناشی از عدم یادگیری مهارت‌های ازدواج است.”
او تاکید کرده بود که “فقر و مشکلات اقتصادی به معنای ضعف و ناتوانی در تامین نیاز‌های اصلی زندگی مشترک، منشا اصلی ۲۵ درصد از طلاق‌ها است اما در قیاس با سایر علل طلاق، فقر به مراتب سهم کم تری دارد.”
مریم موسوی، حقوقدانی که در زمینه حقوق زنان نیز فعالیت‌هایی دارد نیز در همین رابطه می‌گوید: “باید این انگ و ننگی که متوجه طلاق است برداشته شود. اجازه بدیم اگر زن و شوهری مشکلات ریشه‌ای و اساسی دارند از زندگی هم خارج شوند و شانس زندگی بهتر و شریک بهتری را به یکدیگر بدهند. در عین حال تلاش کنیم که آسیب‌هایی مثل فقر، خشونت علیه زنان، مشکلات و مسائل جنسی جوانان را از بین ببریم تا به انسجام خانواده‌ها کمک کنیم.”
آزاده کیان، استاد جامعه شناسی در پاریس نیز نظری مشابه دارد “طلاق از یک طرف نشان دهنده مدرن شدن جامعه و رفتارهای اجتماعی است و از طرف دیگر حکایت از افزایش مشکلات اقتصادی و اجتماعی در جامعه ایران دارد.”
او توضیح می‌دهد: “اگر این ابتکار در دست زنان باشد به آن معنا است که دیگر زنان حاضر نیستند با هر شرایط سختی زندگی را تحمل کنند. ضمن اینکه در حال حاضر تعداد زنان تحصیل کرده بیش از گذشته است، این زنان می‌توانند وابستگی مالی به شوهر نداشته باشند. اما اگر مردان ابتکار طلاق را در دست دارند، نشان از قوانینی است که به نفع مردان است. مرد به خاطر هیچ می‌تواند همسرش را بعد از ۲۰ سال زندگی مشترک به راحتی طلاق دهد.”
