در حالیکه ماجرای استفاده از سلاح شیمیایی در جریان جنگ داخلی سوریه هر روز ابعاد گسترده تری می یابد، رهبر جمهوری اسلامی، سخنان محمد جواد ظریف، وزیر خارجه را تکرارکرده و “گروه های تکفیری”را مسئول حوادث سوریه دانسته است.همزمان فرمانده بسیج ادعا کرده آمریکا توان حمله به سوریه را نداردو«یک کارشناس مسائل راهبردی»هم در مصاحبه با فارس، خبرگزاری نزدیک به سپاه، خبر داده در صورت حمله به سوریه«موشک های مافوق صوت یاخونت در انتظار ناوهای آمریکایی است». از سوی دیگردر شرایطی که روسیه مخالف ورود نظامی غرب به مهلکه سوریه است، بریتانیا از لزوم “پاسخ جدی” به حملات اخیر سخن گفته و با دولتمردان فرانسوی همزبان شده است.
آیت الله خامنه ای ظهر دیروز فرصت دیدار با سلطان قابوس را مغتنم شمرد تا نخستین واکنش غیر مستقیم خود به اوج گیری نزاع در سوریه در یک هفته اخیر را نشان دهد. وی نزد سلطان عمان از برخی کشورهای منطقه که از مخالفان شبه نظامی سوریه حمایت می کنند گلایه کرد و گفت: “متأسفانه با حمایت برخی کشورهای منطقه، یک گروه تکفیری شکل گرفته که با همه گروه‌های مسلمان درگیر است اما حامیان این جریان باید بدانند این آتش، دامان آنها را نیز خواهد گرفت.”
اشاره رهبر جمهوری اسلامی می تواند متوجه سه کشور اصلی خاورمیانه باشد که در جنگ داخلی در سوریه، بر خلاف تهران، طرف شبه نظامیان مخالف بشار اسد، رئیس جمهور سوریه؛ را گرفته اند: ترکیه، عربستان سعودی و قطر. این مثلث حمایت اتحادیه اروپا و ایالات متحده را نیز پشت سر دارد.
خامنه ای: سلاح های کشتار جمعی ممنوع شود
آیت الله خامنه ای که از اوایل ناآرامی ها در سوریه تکلیف را روشن کرده و گفته بود نظام پشت سر بشار اسد خواهد ایستاد، این بار هم بدون اشاره به اینکه ممکن است ارتش سوریه از سلاح شیمیایی استفاده کرده باشد، گفته است: “منطقه نیازمند امنیت عمومی است و این هدف مهم تنها با اعلام ممنوعیت واقعی سلاح‌های کشتار جمعی در منطقه، محقق خواهد شد.”
بحران در سوریه از چهارشنبه گذشته، زمانی که خبر حمله به دو محله در دمشق با سلاح شیمیایی تایید شد به اوج خود رسیده است. در جریان این حمله صدها تن از جمله ها ده ها زن و کودک کشته شده اند.
سوریه سرانجام به بازرسان سازمان ملل اجازه داد برای بازرسی از مناطق آلوده وارد دمشق شوند؛مجوزی که امیر عبداللهیان در دیدار با معاون سیاسی دبیر کل سازمان ملل، آن را به هنگام توصیف کرده است.
دیروز بازرسان سازمان ملل از برخی قربانیان حملات اخیر نمونه برداری کرده اند، گرچه مقامات لندن می گویند احتمالا آثار و شواهد استفاده از سلاح شیمیایی در حومه دمشق، پیش از بازدید بازرسان سازمان ملل از بین برده شده است. سوریه در روزهای نخست حاضر به اعطای مجوز برای ورود بازرسان بین المللی به مناطق آلوده نبود.
هشدار روسیه و سوریه به واکنش نظامی غرب
غرب و در راس آن ها ایالات متحده استفاده از سلاح شیمیایی در جنگ داخلی سوریه را “خط قرمزی” اعلام کرده اند که می تواند قاعده بازی را تغییر دهد. در همین حال روسیه که در کنار جمهوری اسلامی مهمترین متحد بشار اسد محسوب می شود اعلام کرده هیچ مدرکی دال بر دست داشتن رژیم اسد در حملات اخیر وجود نداردو عمیقا درباره قصد اقدام نظامی کشورهای غربی علیه سوریه ابراز نگرانی کرده است.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه مسکو در گفتگویی تلفنی با جان کری، همتای آمریکایی، خود گفته است: “ تجاوز احتمالی به سوریه می تواند سبب پیامدهای بی نهایت خطرناک برای کل منطقه خاورمیانه شود.”
وزیر اطلاع رسانی سوریه، عمران عاهد الزعبی نیز در نخستین واکنش به احتمال حمله نظامی به کشورش تاکید کرده که برآیند ساده چنین حمله ای مانند آتشی است که نه فقط سوریه که کل خاورمیانه را در بر خواهد گرفت.
روسیه و چین تاکنون اجازه نداده اند شورای امنیت قطعنامه ورود نظامی نیروهای چند ملیتی به نزاع سوریه را مجاز بشمارد. ویلیام هیگ وزیر خارجه بریتانیا هم دیروز گفت پاسخ به حمله شیمیایی در نزدیکی دمشق “بدون اجماع در شورای امنیت” سازمان ملل متحد نیز ممکن است.
نقدی: آمریکا توان حمله ندارد
با این وجود سردار نقدی، فرمانده بسیج جمهوری اسلامی، صبح روز دوشنبه در همایشی که به مناسبت روز بسیج اصناف در مهدیه تهران برگزار شد درخصوص احتمال ورود نظامی ایالات متحده به جنگ داخلی سوریه گفت: “ اینها ( ایالات متحده) توان ورود به جنگ جدید در منطقه را ندارند، زیرا نه توان اقتصادی‌شان اجازه می‌دهد و نه روحیه مناسب برای حضور در جنگ جدید را دارند. بنابراین این توان برای آنها متصور نیست.”
این در حالیست که چاک هیگل، وزیر دفاع ایالات متحده از آماده باش پنتاگون برای واکنش نظامی به حملات شیمیایی اخیر خبر داده است: “پنتاگون توان نظامی خود را در آب‌های اطراف سوریه در حالتی دارد که اگر رئیس‌جمهوری ایالات متحده تصمیم به اجرای گزینه‌ای نظامی در مورد دمشق بگیرد، سربازان آماده اجرا باشند.”.”
نیروهای دریایی ایالات متحده در مدیترانه در حال نزدیک شدن به کرانه های سوریه هستند. در حال حاضر 4 ناو جنگی پنتاگون در دریای مدیترانه تردد می کنند.
همزمان وزیر خارجه دولت حسن روحانی دیروز در تهران با جفری فلتمن معاون سیاسی دبیرکل سازمان ملل متحد دیدار کرد و در پاسخ به نگرانی جامعه جهانی مبنی بر حمایت تهران از استفاده بشار اسد از سلاح شیمیایی گفت جمهوری اسلامی مخالف استفاده از این سلاح “ از سوی هر کس و جریانی” است. محمد جواد ظریف پیشتر در گفتگویی تلفنی با همتای ایتالیایی خود نیز گفته بود که مقامات سوریه به وی اطمینان خاطر داده اند که استفاده از سلاح شمیایی کار آن ها نبوده است.
ناظران معتقدند بحران اخیر در سوریه نخستین محک جدی برای دیپلماسی حسن روحانی محسوب می شود؛ کسی که در جریان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری بر اعتدال در سیاست خارجی و تنش زدایی با دیگر کشورها تاکید کرده است.
دیپلماسی ایرانی: امیدواری غرب به حسن روحانی
در همین راستا دیروز سایت دیپلماسی ایرانی، وابسته با صادق خرازی، در گفتگو با امیر موسوی، تحلیلگر مسائل دفاعی و مسائل استراتژیک بر نقش رئیس جمهوری اسلامی در حل و فصل این بحران تاکید کرد. در حالی که غرب، کشورهای منطقه و شورشیان سوریه، منتقد شدید سیاست های دولت احمدی نژاد در قبال سوریه بودند، دیپلماسی ایرانی از قول موسوی می نویسد: “ به نظر می رسد در طرف مقابل ایران تغییری به وجود آمده است و گروه های مخالف به حضور حسن روحانی امیدوار هستند. به احتمال زیاد بسیاری از گروه ها تلاش های رئیس جمهوری ایران برای میانجیگری را بپذیرند و برخی از آنها به ویژه گروه هایی که در استانبول هستند پیام هایی هم در این زمینه فرستاده اند. بنابراین به نظر می رسد ارتباطات خوبی میان وزیرخارجه ایران و ترکیه برقرار شده که راه گشاست. این احتمال وجود دارد که از سوی ایران طرحی ارائه شود که بتواند طرف های مختلف سوریه را جذب کند و منجر به یک راه حل سیاسی شود. ”
حسن روحانی روز شنبه در نخستین واکنش به حملات شیمیایی اخیر در دمشق که جان دست کم 1300 تن را گرفته، بدون آنکه هیچ یک از طرفین دعوا در سوریه را متهم کند گفته بود: “کاربرد سلاح شیمیایی کاملا و قویا محکوم است و دولت جمهوری اسلامی که خود قربانی سلاح‌های شیمیایی است به جامعه جهانی توجه می‌دهد که همه توان خود را برای جلوگیری از کاربرد این سلاح‌ها در همه جا به ویژه در سوریه به کار گیرد.”
