میرزا صالح شیرازی، پسر حاجی باقر خان کازرونی شیرازی، در سال ۱۲۳۰ هجری و به دستور عباس میرزا نایب‌السلطنه، به لندن فرستاده شد و سه سال و نه ماه و بیست روز بعد، به ایران بازگشت؛ سوغات انگلیس میرزا صالح که سال‌ها بعد، به تاریخ دوشنبه ۲۵ محرم سال ۱۲۵۳ هجری، در چهارمین سال سلطنت محمدشاه قاجار، از چمدان‌اش بیرون آورد، اولین روزنامه چاپی ایران بود: “بنده را یقین این شد که رفتن به ایران جزم است، با خود اندیشه نمودم که به جز تحصیل اگر توانم چیزی از این ولا به ایران برم که به کار دولت علیه آید شاید خوب باشد و مدتها بود که خیال بردن چاپ و صنعت باسمه در سر من افتاده بود.” میرزا صالح، “کاغذ اخبار”ش را روی دو ورق بزرگ از کاغذ “خانبالغ” چاپ می‌کرد، روزنامه‌اش کیفیت خوبی نداشت، بی نام بود، و فقط پایین صفحه اولش یک نشان دولتی ایران دیده می‌شد. از روزنامه میرزا صالح اما ظاهرا هیچ نسخه‌ای برای آیندگان باقی نمانده و بنا به گفته‌ها بعدها تغییراتی کرد و به نام “وقایع اتفاقیه” منتشر شد. این اطلاعات اندک را هم، روزنامه انجمن آسیایی انگلیس در سال ۱۸۳۹ میلادی (۱۲۵۵ قمری) با انتشار یک مقاله و عکسی از نسخه اول این روزنامه مکتوب کرد.
سال‌ها از انتشار “کاغذ اخبار” میرزا صالح گذشت. مدرنیته آمد، پست‌مدرنیته آمد، “جهانی‌سازی” کردند و دنیا بزرگ شد، آن‌قدر بزرگ که دیگر توی دو ورق کاغذ بزرگ “خانبالغ” جا نمی‌گرفت.
به تاریخ یازده اردبیهشت ۱۳۸۴، چند ایرانیِ روزنامه‌نگار به فرنگ آمدند. بعضی‌هاشان مهاجرت کرده بودند و بعضی‌هاشان مهاجرت داده شده بودند و چون نمی‌توانستند روزنامه‌نگاری نکنند، چمدان‌هاشان را باز کردند و سوغات ایرانی‌شان را که مثل سوغات انگلیس میرزا صالح، یک روزنامه بود، درآوردند؛ اولین روزنامه الکترونیک فارسی زبان. این‌بار اما از چاپ سنگی و حروف سربی خبری نیست و اینترنت، “وقایع اتفاقیه” را به داخل ایران می‌فرستد. امروز، “۲۰۰۰ روز” می‌شود که آن‌ها دارند از “دور” می‌بینند و باید از “نزدیک” بنویسند؛ خیلی نزدیک…
به نقل از از کتاب خاطرات سفر میرزا صالح شیرازی
- در بخش اطلاعات مربوط به میرزا صالح شیرازی از مجموعه مقالات عباس اقبال آشتیانی استفاده شده است.