۱۲ بهمن ماه در ادبیات جمهوری اسلامی “یوم‌الله” خوانده می‌شود و همه ساله این روز به مناسبت سالگرد ورود آیت‌الله خمینی به ایران در سال ۵۷، گرامی داشته می‌شود. زنگ مدارس و بوق قطار‌ها و کشتی‌ها به صدا در می‌آید و مراسم متعددی در سراسر کشور برگزار می‌شود. یکی از سنت‌های هرساله هم شرح روایات و خاطرات مربوط به آن ده روزه منجر به سقوط نظام شاهنشاهی است که عموما بسته به شرایط سیاسی روز، دچار جرح و تعدیل هم می‌شود. امسال علی‌اکبر ناطق نوری در مراسمی که در فرودگاه مهرآباد برگزار شد به ذکر خاطره‌ای از ۱۲ بهمن ۵۷ پرداخت و گفت: “وقتی امام (ره) می‌خواستند فرودگاه را ترک کنند و سوار ماشین شوند یکی از آقایان که از ملی‌گرا‌ها بودند و البته خیلی هم زحمت کشیده بودند ـ-چرا که هماهنگی با دولت آن موقع برای آمدن امام (ره) و فرودگاه با آنها بود-ـ سوار ماشین بودند اما امام در لحظه سوار شدن به ایشان گفتند که تشریف بیاورید پایین و در واقع امام (ره) حواسشان جمع بود که از این فرصت هیچ کس احتمالاً بهره‌برداری نکند.”
حساسیت آیت‌الله خمینی برای مرزبندی با افراد و گروه‌ها از همان دقایق ورود به ایران، روایت تازه‌ای نیست اما عکس‌های موجود از این ورود تاریخی با وجود این حساسیت، از گزند سانسور و تحریف مصون نمانده است. همراهان آیت‌الله خمینی در آن پرواز که همزمان با او روی پله‌های هواپیما حاضر شدند و چهره‌هایشان در قاب دوربین عکاسان ثبت شد، سرنوشت‌های متفاوتی پیدا کردند، به گونه‌ای که برخی از آنها دشمن جمهوری اسلامی شمرده شده و ترجیح داده می‌شود تا عکسی از آنها هم در معرض دید مخاطبان قرار نگیرد.
رویکرد رسانه‌ها در ۱۲ بهمن امسال
روزنامه رسالت در صفحه اول خود، طرحی گرافیکی را منتشر کرد که تنها خمینی و فرزندش و عضو کادر پرواز را نشان می‌دهد و بقیه حذف شده‌اند. روزنامه قانون هم ترجیح داده تا کار مشابهی را انجام بدهد و تنها خمینی را دست در دست فردی که لباس خدمه پرواز را پوشیده نشان بدهد. در طرح استفاده شده صفحه یک روزنامه قدس هم به جز دو خدمه و خمینی و فرزندش، بقیه حذف شده‌اند.
سایز عکس منتشر شده در روزنامه وطن امروز از سایرین بزرگ‌‌تر بود اما صادق طباطبایی در کادر جا نشده بود و چهره‌های پشت‌سر هم کمی بیشتر از اصل عکس، محو شده بودند.
روزنامه همشهری در روز دوازدهم بهمن ماه با تلفیق تیتر “امام آمد” روزنامه اطلاعات و دو تیتر روزنامه کیهان در ۱۲ بهمن ۵۷، با صفحه یک متفاوتی منتشر شد. عکس استفاده شده برای این صفحه که به سبک روزنامه‌های آن دوران صفحه‌بندی شده و سیاه سفید بود، یکی از عکس‌هایی است که آیت‌الله خمینی را روی پلکان هواپیما در فرودگاه مهرآباد نشان می‌دهد. در این عکس تنها شخص خمینی به همراه دو عضو کادر پرواز و حسن لاهوتی و صادق طباطبایی در عقب قابل شناسایی هستند، با دقت بیشتر می‌توان بخشی از چهره مرتضی مطهری و احمد خمینی را هم تشخیص داد. در این عکس تغییراتی ایجاد نشده اما جزو معدود عکس‌هایی است که سایر همراهان را نشان نمی‌دهد. این عکس مورد استفاده روزنامه اعتماد هم قرار گرفت.
روزنامه جمهوری اسلامی اما عکسی را برگزید که سایر همراهان هم اگرچه به سختی اما قابل شناسایی هستند و در عکس دست برده نشده است. روزنامه کیهان هم ترجیح داد عکسی از استقبال مردمی و جمعیت استقبال کننده در اطراف ماشین حامل خمینی را انتخاب کند.
در میان خبرگزاری‌ها هم بخش تاریخ خبرگزاری فارس، عکس روی پلکان را تقطیع شده منتشر کرد و در شرح وقایع روز ۱۲ بهمن هم هیچ اشاره‌ای به همراهان نکرد. خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا سری به آرشیو خود زد و برخی از عکس‌های تاریخی آن روز را بازنشر کرد اما در این مجموعه هم عکس‌هایی انتخاب شده که افراد “غیرمجاز” در آن پیدا نباشند.
همراهان خمینی در عکس‌های تاریخی مهرآباد
از میان آنها که چهره‌هایشان در عکس‌های ر وز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ به ثبت رسیده و در نزدیک‌ترین فاصله به آیت‌الله خمینی قرار دارند، آیت‌الله مطهری از نام‌دار‌ترین هاست. او که یکی از انقلابیون بلندپایه بود و در جمهوری اسلامی هم نقشی مهم و تاثیرگذار برعهده داشت، در اردیبهشت ۱۳۵۸ توسط گروه اسلام‌گرای تندروی فرقان ترور شد. فرزند او علی مطهری اکنون نماینده مجلس است و به دلیل انتقادات مکرر از حصر مهدی کروبی و میرحسین موسوی مورد حملات شدید اصولگرایان قرار گرفته است.
سید احمد خمینی، فرزند رهبر جمهوری اسلامی هم در عکس‌ها مشخص است. در مورد نقش او و تاثیرگذاری ویژه‌اش بر پدر بخصوص در سال‌های آخر عمر روایات زیادی وجود دارد. از جمله روایت‌های پرطرفدار اما تایید نشده درباره او، به قتل رسیدن توسط بخشی از نیروهای وزارت اطلاعات است. احمد خمینی در اسفند ۱۳۷۳ درگذشت و مراجع رسمی علت مرگ را سکته قلبی اعلام کردند.
حسن لاهوتی اشکوری، یکی از روحانیون بلندپایه انقلابی بود که در عکس‌ها حضور دارد. او در سال ۱۳۶۰ بازداشت و تنها چند روز پس از بازداشت درگذشت. دلیل مرگ او سکته اعلام شد اما خانواده‌اش بعد‌ها اعلام کردند که بنا به گزارش پزشکی قانونی در معده او سم وجود داشته و به مرگ طبیعی نمرده است. پسران لاهوتی داماد اکبر هاشمی رفسنجانی بودند و به توصیه هاشمی برای سکوت در قبال مرگ پدرشان عمل کردند.
صادق قطب‌زاده، اولین رییس رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی و عضو شورای انقلاب هم در عکس‌ها حاضر است. او یکی از مشاوران آیت‌الله خمینی بود و بنا به برخی روایت‌ها با دستکاری در ترجمه‌ها از جنجالی شدن سخنان خمینی در رسانه‌های غربی جلوگیری می‌کرده است. او در سال ۶۰ به اتهام براندازی دستگیر و اعدام شد.
ابوالحسن بنی‌صدر، اولین رییس‌جمهوری اسلامی هم چند قدم عقب‌تر در جمع همراهان حضور دارد. او پس از اختلاف پیدا کردن با مجلس و رهبری، در سال ۶۰ از ریاست جمهوری خلع شد و ازایران گریخت.
صادق طباطبایی هم همان جوانی است که در سمت راست تصویر مشخص است و در دولت مهدی بازرگان سخنگو بود. او جزو معدود اعضای کابینه بازرگان بود که از فعالیت سیاسی منتقدانه خودداری و ترک سیاست کرد.
