height=“50” />
رابین رایت
وقتی قرار شد محمود احمدی نژاد در کنفرانس مطبوعاتی خبر های تازه ای در باره 15 ملوان دستگیر شده ارائه دهد، مقامات انگلیس انتظار سخنانی تند و جنون آمیز را داشتند.
در عوض رئیس جمهورایران از آزادی 14 مرد و یک زن ملوان خبر داد و بدین وسیله به بحرانی 15 روزه، که به زعم برخی ناظران ایرانی و غربی، تهران را به پیروزی کوتاه مدت و پرداخت تاوانی دراز مدت میرساند، پایان داد.
به نظر عده ای دولت ایران در این میان چند امتیاز به دست آورد. در زمانی که ایران از سوی سازمان ملل تحت فشار های متعدد در مورد برنامه هسته ای است، این حرکت ایران نشان داد که دیپلماسی - در مقابل رویارویی - می تواند مساله را خاتمه دهد.
بروس رایدل، یک متخصص سیا در زمینه امنیت ملی در خاورمیانه گفت: “آنها هر چه می خواستند به دست آوردند. پیغام آن هااین بود که اگر با ما کنار نیایید و ما را سر بدوانید ناگهان با وضعیت های غیر مترقبه مواجه می شوید. ولی اگر از در معامله بر آیید آنگاه هدیه هم دریافت می کنید.” احمدی نژاد آزادی ملوانان را “هدیه”ای در روز تولد پیامبر اسلام نامید.
کوشش برای آزادی 15 دستگیر شده انگلیسی از مذاکرات پشت پرده در هفته اول به نوعی عکس العمل بین المللی و نگرانی سازمان ملل در هفته دوم انجامید. نقطه عطف این روند رد و بدل کردن یادداشت هایی در آخر هفته دوم بود که باعث آرام شدن جو و ادامه مذاکرات دو جانبه شد.
یک مقام ایرانی که خواست نامش فاش نشود گفت: “فعالیت های زیادی در این دو روزاخیر انجام شده تا جو آرام شود. وی گفت یادداشت دیپلماتیک انگلیس در روز جمعه که در آن قول داده شده بود به خاک ایران تجاوز نشود نشان داد که راه های بهتری برای توافق با ایران غیر از تهدید وجود دارد”. وی گفت: “اگر انگلستان این موضوع را به سازمان ملل ارجاع نمی کرد موضوع زودتر حل می شد.”
احمدی نژاد هم در این میان در مقابل فشار های داخلی برای عدم موفقیت در انجام آنچه در انتخابات قول داده بود می توانست از این موضوع به عنوان حربه ای تبلیغاتی و نشانه ایستادگی در مقابل غرب در داخل استفاده کند. این رویارویی با انگلیس توجه را از قطعنامه 1747 سازمان ملل در تحریم های جدید علیه ایران منحرف ساخت. این قطعنامه یک روز پس از دستگیری ملوانان انگلیسی به تصویب رسید. هر چند علی خامنه ای، رهبر انقلاب، معمولا تصمیمات مربوط به سیاست خارجی را می گیرد، ولی در این مورد تلوزیون ایران احمدی نژاد را در حالیکه ملوانان انگلیسی از وی تشکر می کردند نشان داد.
به قول کریستوفر راندل، دیپلمات بازنشسته انگلیس در ایران: “وی در این لحظه محبوب تر از همه به نظر می رسد.”
متخصصین معتقدند در زمانی که 5 عضو سپاه پاسداران توسط نیرو های آمریکا درعراق دستگیر شده اند، سپاه پاسداران نشان داد که می تواند به عملیات تلافی جویانه دست بزند. انگلیس ها توسط نیروی دریایی سپاه دستگیر شدند. وی گفت: “سپاه پاسداران می خواست پیامی را به انگلیس و آمریکا بفرستد و آن اینکه اگر سر به سر ما بگذارید ما هم سر به سر شما می گذاریم. ما می دانیم نقطه ضعف شما کجاست.”
نیروهای آمریکا 5 ایرانی را در ماه ژانویه در اربیل دستگیر کردند. ایران انتظار داشت آن ها را سه روز پیش از دستگیری ملوانان انگلیسی آزاد کنند. هر چند انگلیس و آمریکا دادن هر گونه امتیاز را در آزادی ملوانان انگلیسی انکار کرده اند ولی آمریکا برای اولین بار اجازه داده است ایرانیان از طریق نمایندگان صلیب سرخ جهانی با دستگیر شدگان ایرانی ملاقات کنند.
متخصصین از سوی دیگر می گویند ایران هم به نوبه خود باید تاوان دراز مدتی را برای زیر پا گذاشتن قوانین بین المللی پرداخت کند. به گفته این عده ایران به تدریج و بر اثر فشار های کشور های اسلامی، متوجه شد که این بحران کم کم دارد هزینه زیادی را به ایران تحمیل می کند. حتی سوریه از ایران خواست ملوانان انگلیسی را آزاد کند.
کریم سجاد پور، از گروه صلح بین الملل گفت: “ایران آنقدر دچار مسائل کوتاه مدت است که همواره عرضه اندام کردندر مقابل غرب را به منافع دراز مدت خود ترجیح داده است. این به معنی نادیده گرفتن خود است. آن ها تنها حرکت های کوتاه مدت را در شطرنج می بینند و نه استراتژی دراز مدت را. این سیاست در دراز مدت ناتوانی در جذب سرمایه گذاری خارجی و برقراری ارتباط سازنده با دنیای خارج را به همراه دارد.”
تهران در سال های 1979 و 1982 نیز نتوانست حمایت جهانی در گروگانگیری 52 آمریکایی را به دست آورد. پاتریک کلاوسون از انجمن واشنگتن برای مطالعه خاور میانه ضمن این اظهار نظر گفت: “هیچ جنبه ملی گرایانه ای در این موضوع بوجود نیامد و آن حمایتی را که انتظار می رفت نتوانست کسب کند.”
منبع: واشنگتن پست، 6 آوریل