به دنبال تاکید رهبر جمهوری اسلامی بر لزوم افزایش جمعیت کشور، نمایندگان مجلس از بررسی لایحه اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده خبر داده اند. اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی امروز و پس فردا سه شنبه تشکیل جلسه می دهند و لایحه اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده را بررسی می کنند. سیدعلی خامنه ای در دیدار هفته گذشته مسئولان حکومتی با خود تاکید کرده بود که باید در سیاست های کنترل جمعیت بازنگری شود. منتقدان می گویند که حکومت ایران نشان داده در اداره صحیح کشور با جمیعت 75 میلیون نفر ناتوان است و با افزایش جمعیت بحران های موجود در ایران، افزایش می یابند. اما رهبر جمهوری اسلامی و به تبع او دیگر مسئولان حکومتی اعتقاد دارند که امکانات کشور گنجایش اداره ۱۵۰ میلیون نفر را هم دارد. خامنه ای گفته که “رقم صد و پنجاه میلیون و دویست میلیون را اول امام گفتند - و درست هم هست - ما باید به آن رقمها برسیم.”
علی خامنه ای در این دیدار گفت که سیاست های مربوط به کنترل جمعیت در کشور تا اوایل دهه هفتاد خورشیدی و “بنا بر مصالحی” درست بوده اما “ادامه آن در سال های بعد خطا بود.”
رهبر جمهوری اسلامی افزود که “بررسی‌های علمی و کارشناسی” نشان می‌دهد اگر سیاست کنترل جمعیت ادامه پیدا کند، ایران به‌تدریج “دچار پیری و درنهایت کاهش جمعیت” خواهد شد.
او گفت که بر این اساس مسئولان باید “با جدیت در سیاست کنترل جمعیت تجدید نظر کنند” و صاحبان رسانه و تریبون، “از جمله روحانیون در جهت فرهنگ‌سازی این موضوع” اقدام کنند.
بلافاصله بعد از این سخنان خامنه‌ای، مدیرکل سلامت خانواده، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت اعلام کرد که دولت اعتبارات مربوط به کنترل جمعیت در بودجه کشور را لغو کرده است.
سیدعلی خامنه ای پیش از این نیز از سیاست های محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری، برای افزایش جمعیت کشور حمایت کرده بود. او روز ۱۶ مرداد ۱۳۹۰ در جمع تعدادی از مسئولان جمهوری اسلامی از سیاست های افزایش جمعیتی دولت محمود احمدی نژاد دفاع کرد.
رهبر جمهوری اسلامی در آن هنگام گفت “من معتقدم کشور ما با امکاناتی که داریم، می تواند ۱۵۰ میلیون نفر جمعیت داشته باشد.”
او تاکید کرد: “جمعیت کشور 75 میلیون نفر است اما من معتقد به کثرت جمعیتم.”
خامنه ای خواستار آن شد که “هر اقدام و تدبیری که می خواهد برای متوقف کردن رشد جمعیت انجام بگیرد، بعد از رسیدن جمعیت کشور به ۱۵۰ میلیون نفر (دو برابر جمعیت کنونی ایران) انجام بگیرد.”
دو بچه کافی نیست
بر اساس نتیجه آخرین سرشماری عمومی در کشور که توسط مرکز آمار ایران انجام شده، جمعیت کشور در سال ۱۳۹۰ به ۷۵ میلیون و ۱۴۹ هزار و ۶۶۹ نفر رسیده است.
محمود احمدی نژاد مدتی پس از روی کار آمدن به عنوان رئیس جمهور ایران، بر لزوم افزایش جمعیت کشور تاکید کرد.
او پنجشنبه نهم اردیبهشت ۱۳۸۹ در مراسم روز ملی شوراها در تهران گفت که اجرای شعار “دو بچه کافی است” به این معنا است که “۴۰ سال دیگر نامی از ملت ایران باقی نماند.”
او همچنین گفت: “کسی نمی تواند مردم را وادار به چیزی بکند، مردم می خواهند بچه دار شوند و خدا روزی را می دهد، عده ای با حرف های روشنفکری عزا گرفته اند.”
احمدی نژاد سیاست های کنترل جمعیت را “سیاستی غربی” توصیف کرد و با اشاره به اجرای “چشم بسته” این قانون از سوی عده ای در ایران گفت: “در این ارتباط قانون وضع کردند و گفتند که سه بچه را بیشتر بیمه نمی کنیم، در صورتی که نگاه و اعتقاد ما با آنها فرق می کند و معیارهای ما با آنها متفاوت است.”
او با تاکید بر اینکه کشور ایران گنجایش ۱۵۰ میلیون نفر جمعیت را دارد، گفت: “در این ارتباط قانون وضع کردند و گفتند که سه بچه را بیشتر بیمه نمی کنیم، در صورتی که نگاه و اعتقاد ما با آنها فرق می کند و معیارهای ما با آنها متفاوت است.”
سیاست دولت محمود احمدی نژاد برای افزایش جمعیت کشور با واکنش منفی کارشناسان حوزه های مختلف روبرو شد که با اشاره به آمار بالای ناهنجاری های اقتصادی و اجتماعی موجود در کشور، اضافه شدن بر تعداد کنونی جمعیت را باعث افزایش این ناهنجاری های عنوان می کردند.
دولت حق ندارد
سیاست های دولت محمود احمدی نژاد در این خصوص حتی در بین نهادهای حکومتی هم مخالفان جدی داشت؛ از جمله مجمع تشخیص مصلحت نظام که جزو نهادهای بالادستی کشور به شمار می آید.
مجمع تشخیص مصلحت نظام به ریاست اکبر هاشمی رفسنجانی هم این سیاست ها را رد کرد.
حسن روحانی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک این مجمع در گفت و گویی با خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، سیاست های کنترل جمعیتی را از “سیاست های کلی نظام” عنوان کرد و گفت که “دولت حق ندارد در ارتباط با با افزایش جمعیت کشور تصمیم‌گیری کند.”
او در واکنش به سخنان محمود احمدی نژاد در مورد ظرفیت افزایش جمعیت در کشور گفت: “بعضی‌ها می‌گویند ایران استعداد بالایی دارد و از منابع زیادی برخوردار است. این حرف درست است، اما نکته در اینجاست که ما با همین ایران غنی هم نتوانسته‌ایم مساله بیکاری را حل کنیم.”
روحانی افزود: “هر وقت مشکل بیکاری حل شد، آن وقت می شود به مساله افزایش جمعیت فکر کرد و بررسی کرد که آیا میزان جمعیت کافی است یا کافی نیست.”
این مخالفت ها پس از آنکه رهبر جمهوری اسلامی به طور علنی و صریح خواستار افزایش جمعیت کشور شد، پایان گرفت.
نه به آن شدت
پیش از این موسی قربانی از نمایندگان چند دوره اخیر مجلس به سایت خبرآنلاین گفته بود که در نوروز سال ۱۳۸۹ با تعدادی دیگر از اعضای فراکسیون روحانیون مجلس هشتم به دیدار رهبر جمهوری اسلامی رفته اند و در این دیدار یکی از نمایندگان به سخنان محمود احمدی نژاد درباره لزوم افزایش جمعیت کشور اشاره کرده و از خامنه ای پرسیده که نظر او در این باره چیست؟
در پاسخ به این پرسش، آنگونه که موسی قربانی نقل کرده، رهبر جمهوری اسلامی گفته است که کنترل جمعیت “به آن شدت” را قبول ندارد و پیشنهادش هم برای افزایش جمعیت این بوده که “دخترانتان را عروس کنید، پسرانتان را داماد کنید….”
قربانی افزوده بود که در این لحظه به وسط حرف علی خامنه ای پریده و به شوخی گفته بخصوص که امسال (۱۳۸۹) هم سال همت مضاعف است.
رهبر جمهوری اسلامی بنا به روندی چندین ساله، سال ۱۳۸۹ را سال “همت و کار مضاعف” نامیده بود.
این نماینده روحانی مجلس هشتم گفته بود خامنه ای با شنیدن این شوخی آنقدر خندید که نتوانست حرفش را ادامه دهد و گفت “والسلام علیکم”.
سابقه کنترل جمعیت در ایران
اجرای سیاست کنترل جمعیت و تنظیم خانواده که پیش از انقلاب اسلامی ودر دوران حکومت محمد رضا پهلوی اجرا می شد، در نخستین سال های پس از انقلاب با توجیهات دینی و بخصوص امنیتی مانند جنگ با عراق متوقف شد.
پیامد این موضوع در نخستین سرشماری جمعیت در ایران در سال ۱۳۶۵ مشخص شد و مقامات ایران متوجه رشد ۳/۹ درصدی جمعیت در کشور شدند.
پس از مدتی، مشکلات ناشی از رشد جمعیت باعت شد مقامات جمهوری اسلامی با نظر مثبت آیت الله خمینی، سیاست کنترل جمعیت را در پیش گیرند و در پی آن قانون تنظیم خانواده و کنترل جمعیت در سال ۱۳۷۲ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
بر اساس این قانون امتیازاتی چون “بیمه، مرخصی زایمان مادر، پرداخت هزینه نگهداری و حق اولاد” به فرزندان چهارم و بعد از آن تعلق نمی گیرد.
همچنین رادیو تلویزیون جمهوری اسلامی و و وزارتخانه های آموزش و پرورش، آموزش عالی، بهداشت و درمان و ارشاد موظف به اجرای برنامه هایی با هدف آموزش و ترویج مسائل مربوط به کنترل جمعیت شدند.
به این ترتیب شعار “فرزند کمتر، زندگی بهتر” و “دو بچه کافی است” که مربوط به دوران حکومت محمدرضا پهلوی بود، بار دیگر مطرح و به شکل گسترده ای تبلیغ شد.
با روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد، مسئولان اجرایی در اجرای سیاست های افزایش جمعیت کشور، اقداماتی را هم در نظر گرفتند. از جمله اینکه دولت در نیمه دوم سال ۱۳۸۹ اعلام کرد که یک میلیون تومان به خانواده هر نوزاد پس از تولد پول خواهد داد.
این طرح به علت فقدان منابع مالی، کسری بودجه شدید دولت و لزوم مصوبه قانونی مجلس برای اجرایی شدن، با واکنش منفی نمایندگان مجلس و کارشناسان روبرو شد و گزارش های ضد و نقیض زیادی از عدم اجرای آن به گوش رسید.
همچنین مسئولان دولت احمدی نژاد اعلام کردند که با حذف واحد درسی تنظیم خانواده و کنترل جمعیت در دانشگاه ها، درس شکوه همسرداری را جایگزین آن می کنند اما گزارش ها از اجرایی نشدن این طرح خبر می دهند.
واکنش های گاه استهزا آمیز کارشناسان و نمایندگان مجلس به طرح های دولت در این خصوص، واکنش متقابل محمود احمدی نژاد را به دنبال داشت.
او در یک مصاحبه خبری گفت: “یک بار اعلام کردم بسیاری شروع به تمسخر کردند اما من با «دو بچه کافیه» مخالفم و برای آن استدلال دارم.”
