شاهین نجفی؛ حرف زن

نویسنده

kavehmozaffari.jpg

شاهین نجفی، متولد 1359 است. شعر گفتن را از 15 سالگی‏‎ ‎آغاز کرده است. در رشته جامعه شناسی ‏تحصیل کرده و به تدریج وارد دنیای موسیقی شده‎ ‎است. به مرور به ترانه سرایی و بعد هم خواندن ترانه ‏پرداخته است. در حال حاضر، حدود‎ ‎سه سال است که به دلیل مشکلاتی که در ایران برایش ایجاد شد، مجبور ‏به مهاجرت به‎ ‎آلمان شده و در آنجا به کار موسیقی ادامه می دهد. وی، هم اکنون از اعضای گروه تپش‏‎ 2012 ‎است. مصاحبه زیر به بهانه اجرای ترانه های «ما مرد نیستیم» و «حرف زن» توسط‎ ‎ایشان انجام شده است‎.‎


مدرسه فمینیستی: ‏‎ ‎شما به عنوان یک هنرمند‎ ‎توجه زیادی به مسائل اجتماعی، بویژه مسائل زنان داشته اید. در ‏دو ترانه «ما مرد‎ ‎نیستیم»، و «حرف زن» به مشکلات زنان ایرانی اشاره کرده اید؛ می خواستم از انگیزه‏‎ ‎تان ‏در ساختن این ترانه بپرسم و اینکه تاثیر چنین کارهایی را چگونه می دانید؟

شاهین نجفی‎:‎‏ «حرف زن» کار دو سال پیش‎ ‎است و قبل از «ما مرد نیستیم» ساخته شد، اما من دیدم که این ‏روزها بحث مسائل زنان‎ ‎خیلی جدی مطرح می شود و در آستانه سالگرد 22 خرداد هستیم به این خاطر ‏خواستم که پخش‎ ‎شود. البته خودم، «ما مرد نیستیم» را بیشتر دوست دارم، فکر می کنم به خاطر رگه های‎ ‎طنزی که دارد تاثیر گذار تر است. در مورد انگیزه هم باید بگویم که من نمی نشینم فکر‎ ‎کنم و از پیش کاملاً ‏برنامه ریزی کنم که چه کاری انجام دهم، بلکه تنها توجهم به‎ ‎مسائل اجتماعی است و بر این اساس می توانم ‏کار انجام دهم. در واقع، من یک‎ RAPer ‎هستم و به همه مسائل اجتماعی اهمیت می دهم. از مشکلات زنان، ‏تا مسائل کارگران و فقر‎ ‎و اعتیاد و … . من بدون چشمداشت نسبت به منافع و سود، این کار را می کنم و شاید‎ ‎تنها انگیزه ام اعتراض کردن به این مشکلات باشد‎.‎


مدرسه فمینیستی:‏‎ ‎‏ همانگونه که شما هم در‎ ‎کارهایتان اشاره کرده اید، تبعیض های زیادی علیه زنان وجود ‏دارد، می خواستم درباره‎ ‎این وضعیت بیشتر صحبت کنید و اینکه تصویر شما از موقعیت امروز زنان چگونه ‏است؟

شاهین نجفی: ‏‎ ‎صادقانه بگویم، من تا قبل‎ ‎از اینکه از ایران خارج شوم، چندان نگاه حساسی به مسائل زنان ‏نداشتم، و خیلی تفاوتی‎ ‎با دیگر مردان ایرانی نداشتم. ما مردان تقریبا چه آشکار، چه پنهان نسبت به زن نگاه‎ ‎نابرابر داریم. اما بعد از اینکه از ایران خارج شدم نسبت به مسائل زنان حساس شدم و‎ ‎پیگیر فعالیت های آنان ‏بودم. واقیعت این است که زنان ایرانی، امروز نمی توانند‎ ‎تفاوت های فاحش بین خود و مردان را به راحتی ‏بپذیرند. وقتی می بینند مثلاً در مقابل‎ ‎کار برابر با مردان حقوق کمتری دریافت می کنند. یا اینکه نسبت به ‏برادر خود ارث‎ ‎کمتری می گیرند یا برای شهادت دادن در جایگاه برابر با مردان نیستند. دختران ایران‎ ‎امروز ‏این سوال را از خود می پرسند که مگر چه فرقی با برادر خود دارند؟ و چرا باید‎ ‎انقدر تفاوت بین آنها وجود ‏داشته باشد؟


مدرسه فمینیستی: ‏‎ ‎اگرچه به تازگی توجه‎ ‎هنرمندان مستقل همچون محسن نامجو، گروه کیوسک، یا آبجیز به ‏مسائل اجتماعی و زنان‎ ‎جلب شده و نگاهی نقادانه به این مسائل دارند؛ اما متاسفانه افرادی هم هستند که به‎ ‎نام ‏هنر به تبلیغ تبعیض علیه زنان می پردازند. در این اواخر فیلم های زیادی در‎ ‎تبلیغ چندهمسری در ایران ‏ساخته شده است. آیا به نظر شما چنین کارهایی را می توان‎ «‎هنر» به شمار آورد؟ و به نظر شما، موضوع ‏هنر «متعهد» در جامعه ما باید چه مسائلی‎ ‎را هدف قرار دهد؟

شاهین نجفی: ‏‎ ‎آثار هنرمندانی مثل نامجو،‎ ‎کیوسک و آبجیز کارهای جالبی است که به مسائل اجتماعی می ‏پردازند، البته سبک هایشان‎ ‎با هم متفاوت است و نمی شود با هم مقایسه شان کرد. من هم مشخصاً ندیده ام که ‏در‎ ‎مورد زنان کاری انجام داده باشند. یک مسئله هم هست که شاید اساساً شیوه کارشان‎ ‎اجازه نمی دهد که ‏بتوانند این گونه کارها را ارائه دهند. اما در هر حال «موسیقی‎ ‎اعتراضی» را پیش می برند. مثلاً نامجو نشان ‏داد که می توان در همین دوران و بدون‎ ‎حمایت و امکانات برای موسیقی اعتراضی مخاطب میلیونی پیدا کرد. ‏ولی متاسفانه این‎ ‎تعداد اندک در میان هزاران خواننده ای که چه در ایران و چه خارج از آن فعالیت می‎ ‎کنند، ‏واقعاً انگشت شمار هستند. اما در مورد فیلم هایی که ساخته می شود، چندان جای‎ ‎تعجب ندارد چون به سفارش ‏و خواست تفکر غالب و ضد زن ساخته می شود، اما بسیار تاسف‎ ‎آور است. این گونه فیلم ها تفکر و خواست ‏حاکمیت را ترویج می کنند و تاسف بیشتر از‎ ‎آن روست که فیلم هستند و تاثیر به مراتب بیشتری نسبت به ‏موسیقی دارند‎.‎


مدرسه فمینیستی: ‏‎ ‎رابطه جنبش های اجتماعی‎ ‎را با هنر چگونه می دانید؟ در واقع، چه زمانی یک جنبش می ‏تواند هنرمندانی پیشرو‎ ‎داشته باشد؟

شاهین نجفی: ‏‎ ‎از طریق همین نوع ارتباط‎ ‎ها. یعنی هیچ برنامه ریزی و سفارشی وجود ندارد، بلکه ارتباط و ‏مراوده بر اساس اهداف‎ ‎انسانی به تدریج شکل می گیرد. در واقع، در طول تاریخ همواره جنبش ها و ‏هنرمندان در‎ ‎حال مراوده و داد وستد با هم بوده اند. در جنبش هایی مثل می 68 در فرانسه، یا‏‎ ‎ویکتور خارا ‏در شیلی، یا اسپانیا که لورکا از دل آن بیرون آمد. این مراودات همیشه‎ ‎وجود داشته است. البته، برخی انتظار ‏ساختن «سرود» دارند، اما این کار ما نیست؛ ما‎ ‎رپ می خوانیم و هم سبکی که داریم و هم گروه مستقلی که ‏هستیم، ایجاب می کند که نتیجه‎ ‎کارمان اینگونه باشد‎.‎


مدرسه فمینیستی: ‏‎ ‎شما در ترانه های خود‎ ‎به جنبش زنان ایران، اشاره کرده اید. حتماً با «کمپین جمع آوری ‏یک میلیون امضاء در‎ ‎اعتراض به قوانین تبعیض آمیز علیه زنان» آشنا هستید، می خواستم نظرتان را در ‏مورد‎ ‎این کمپین بدانیم؟

شاهین نجفی: ‏‎ ‎قبل از هر چیز کمپین یک‎ ‎میلیون امضا را ستایش می کنم. کمپین حرکت جمعی جدیدی است که ‏به راه افتاده و به نظر‎ ‎من فارغ از اینکه چه مطالباتی را پی می گیرد یا اینکه فکر کنیم به نتیجه خواهد رسید‎ ‎یا ‏نه، مهم این است که کمپین نشان می دهد زنان برای خواست خود به پا خواسته اند و‎ ‎این باعث ستایش و ‏خوشحالی است. در واقع، زنان در این حرکت نشان داده اند که به دست‎ ‎خودشان می خواهند شرایط شان را ‏تغییر دهند. این حرکت حتما می تواند در آینده پخته‎ ‎تر و مطلوب تر شود، اما نفس حرکت کمپین بسیار ‏ارزشمند است‎.‎


مدرسه فمینیستی: ‏‎ ‎حتماً می دانید که‎ ‎مردان نیز در کمپین یک میلیون امضاء فعال هستند و از برابری حقوقی ‏زنان و مردان‎ ‎دفاع می کنند، متاسفانه به تازگی برای یکی از پسران عضو کمپین به نام «امیر‎ ‎یعقوبعلی»، به ‏بهانه جمع آوری امضاء، یک سال حبس تعزیری بریده اند، به نظر شما این‎ ‎احکام چه نتایجی دارد؟ و برای ‏تغییر نابرابری های موجود نقش مردان را چگونه ارزیابی‎ ‎می کنید؟

شاهین نجفی: ‏‎ ‎باید بگویم که گرفتن حکم‎ ‎زندان، اگرچه ناراحت کننده است اما اتفاق تازه ای نیست. اما در این ‏میان مسئله ای‎ ‎باعث خوشحالی من می شود، اینکه مردی به خاطر حقوق و خواسته زنان حکم می گیرد به ‏نظر‎ ‎من ارزشمند است. من از شنیدن حکم امیر یعقوبعلی راستش را بخواهید خوشحال شدم، چون‎ ‎متوجه شدم ‏که مردان هم برای این تغییرات حاضر به پرداخت هزینه هستند. در واقع، ما‎ ‎مردها به خاطر تضییع حقوق ‏زنان در گذشته شرمنده تاریخ هستیم و شاید مردان نسل امروز‎ ‎بتوانند جبران تاریخ سیاه گذشته را بکنند. اینکه ‏مردان در کمپین فعال هستند بسیار‎ ‎جای امیدواری و افتخار است. البته امیدوارم که این حکم زندان هم نقض ‏شود‎.‎


مدرسه فمینیستی: ‏‎ ‎و سوال آخر اینکه‎ ‎برنامه های آینده گروه تپش چیست؟ آیا ترانه های جدیدی در دست تهیه ‏و اجرا‎ ‎دارید؟

شاهین نجفی:‏‎ ‎‏ الان 10 تا کار آماده در‏‎ ‎گروه طپش داریم که احتمالاً ماهی یک بار یا هر 20 روز یک بار، یک ‏کار را پخش خواهیم‎ ‎کرد و کنسرت های مختلفی نیز در کشور های مختلف داریم‎.‎


منبع: مدرسه فمینیستی