بین گزارش رسانه‌ها و روایت‌های مردمی از گرمای این روزهای ایران، با نظر سازمان هواشناسی اختلاف وجود دارد؛ دسته اول می‌گویند این گرما بی‌سابقه است اما بنا بر داده‌های سازمان هواشناسی، گرما لااقل در تهران مانند سال‌های گذشته بوده است. با این تفاوت که قطعی‌های آب و برق بر مشکلات افزوده و مقامات مسوول هشدار داده‌اند اگر کاهشی فوری در مصرف ایجاد نشود، جیره‌بندی آب و برق ناگزیر است. البته قبل از آن که جیره‌بندی اعمال شود، قطعی‌ها گریبان‌گیر شهروندان شده است.
رکوردشکنی تهرانی‌ها در مصرف آب
به گزارش منابع دولتی تهرانی‌ها روز پنج‌شنبه، سوم مرداد رکورد مصرف آب در ۵۰ سال گذشته را شکستند. اما برخی از شهروندان پایتخت نشین می‌گفتند که در آن روز اساسا آبی در لوله‌ها جریان نداشته است، موضوعی که از سوی مسولان تایید و نتیجه افت فشار شدید معرفی شده است. بنا بر اعلام رسانه‌ها، ساکنان اشرفی‌اصفهانی، فرحزاد، کارگر، میرداماد، ظفر، هفت‌حوض، آذربایجان، ولنجک، فلکه اول و دوم تهرانپارس، شهرک‌غرب، بهبودی و استاد معین از جمله مناطقی بوده‌اند که پنج شنبه و جمعه، یک تا ۱۲ ساعت قطعی آب داشتند.
شرکت آب و فاضلاب استان تهران، رقم مصرف آب را در پنج‌شنبه، سه میلیون و ۴۲۰هزار متر مکعب اعلام کرده و “رعایت صرفه‌جویی و حس مسئولیت‌شناسی شهروندان” را مهم‌ترین راهکار “گذر از روزهای گرم پیش رو بدون کمبود آب” دانسته است. مدیر عامل این شرکت هشدار داده است که در صورت ادامه این وضعیت، روند آب‌رسانی به مشترکان با نگرانی‌ها و تنگناهای عدیده‌ای مواجه خواهد شد.
میزان مصرف در روز جمعه ۴.۳۵ درصد کاهش پیدا کرد اما در مقایسه با روز مشابه پارسال، ۹.۲۵ درصد بیشتر بود. حجم کل مصرف آب در شهر تهران از ابتدای فروردین امسال تا روز جمعه، چهارم مرداد ۳۵۹ میلیون و ۴۴۹ هزار متر مکعب بوده که نسبت به مدت مشابه پارسال، دو میلیون و ۶۴۳ هزار متر مکعب بیشتر شده است.
سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو هم هفته گذشته گفته بود که ایرانی‌ها سه برابر متوسط دنیا آب مصرف می‌کنند و خواستار صرفه‌جویی و مدیریت مصرف شده بود. بنا بر اطلاعات عنوان شده از سوی این مقام مسوول، یک شاخص جهانی برای مصرف آب خانگی وجود دارد که میزان مصرف به ازای یک نفر در شبانه روز تعریف شده است. این شاخص در ایران ۲۵۰ لیتر در شبانه روز به ازای یک نفر است که در برخی مناطق به ۴۰۰ لیتر هم می‌رسد. این در حالی است که متوسط جهانی ۱۳۰ لیتر است(شهرها ۸۰ لیتر و در روستاها ۵۰ لیتر).
با این حال تا آخرین ساعت روز شنبه، مقامات وزارت نیرو و مسوولان حوزه آب شهری، تاکید کرده‌اند که فعلا مشکلی برای تامین مصرف آب مصرفی وجود ندارد. اما با قطعی‌های بدون اعلام قبلی چه باید کرد؟ روزنامه قدس گزارش داده که قطعی بدون هماهنگی در شرایطی که تعدادی از شهروندان روزه‌دار هستند و با حضور کودکان و بیماران در خانواده‌ها، مشکلات بسیاری به وجود آورده است و درخواست کرده که اگر جیره‌بندی ضروری است، آن را به مرحله اجرا دربیاورند، چرا که این وضعیت از قطعی غیرقابل پیش‌بینی آب مناسب‌تر است.
برق جیره‌بندی نیست اما قطع می‌شود
درحوزه برق گویا مشکل حادتر است و با این که توانیر(شرکت مادرتخصصی مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران) می‌گوید هنوز خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده در دستور کار قرار ندارد اما در برخی مناطق، قطعی برق آنقدر تکرار می‌شود که خود به خود به برنامه روزانه شهروندان تحمیل شده است.
یک روز قبل از رکوردشکنی در مصرف آب و در روز چهارشنبه، دوم مرداد ماه، رکورد مصرف برق کشور هم با ۴۶ هزار مگاوات شکسته شد. با این حال مدیرکل دفتر فنی شرکت توانیر تاکید می‌کند که امسال هیچگونه خاموشی برنامه ریزی شده‌ای به ویژه در سطح کلانشهرهای کشور اعمال نشده است و هم اکنون ظرفیت تولید برق کشور در شرایط مطلوبی قرار دارد. اما مشترکان خانگی و تجاری باید مدیریت و صرفه جویی در مصرف برق را به صورت ویژه در دستور کار قرار دهند.
به گفته غلامرضا مهرداد، علت خاموشی‌های پراکنده، افت ولتاز در شبکه به دلیل گستردگی وسعت شبکه انتقال برق به شهرهای کوچک است که مقطعی بوده و در بهار و پاییز هم سابقه داشته است.
معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی درباره آخرین وضعیت مصرف برق، با بیان اینکه متوسط پیک مصرف برق ایران در تابستان امسال رشدی حدود ۷ تا ۱۰ درصدی را تجربه می‌کند، عنوان کرده است: “برای نخستین بار مصرف برق ایران حدود یک هزار میلیون کیلووات ساعت، نزدیک یک میلیارد کیلووات در ساعت بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۰ درصد رشد داشته است.”
محمد بهزاد افزوده است: “متوسط مصرف برق در مقایسه با تیرماه سال گذشته ۷.۲۵ درصد و از ابتدای سالجاری نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته حدود ۴ درصد رشد را تجربه کرده است و در روز پنج‌شنبه به ۱۰درصد رسیده است.”
به گفته اوج مصرف انرژی در کشور را بین ساعات ۱۲ تا ۴ بعداز ظهر و ۱۹ تا ۲۳ شب است و کولرهای گازی و وسایل غیراستاندارد عامل اصلی افزایش مصرف انرژی هستند. بهزاد می‌گوید که یک کولر گازی ۷ برابر یک کولر آبی برق مصرف می کند و الزاما باید در خرید وسایل برقی به علامت برچسب مصرف انرژی، توجه ویژه‌ای شود.
این اظهارات و بیان آمارها در روزهای گذشته بسیار شنیده شده است چرا که ابراز نارضایتی از قطعی‌های برق به خصوص در ساعات گرم روز بسیار بالا گرفته است و برخی رسانه‌ها نیز وضعیت موجود را با “کشورهای جهان چندم” و افغانستان مقایسه کرده‌اند که روزانه قطعی آب و برق دارند.
این گرما عادی است؟
عباس رنجبر، یک عضو هیئت علمی پژوهشکده هواشناسی عنوان کرده که بالاترین دمای تهران در ۶۰ سال گذشته، در ۲۸ تیر ماه ۱۳۶۷ و برابر با ۴۲.۶ درجه بوده و در تاریج ۲۶ تیرماه ۱۳۵۳ بیشنه دمای پایتخت به ۴۲.۴ درجه رسیده است. به این ترتیب گرمای امسال اگرچه در محدوده تا ۴۱ درجه هم بالا رفت اما هنوز بی‌سابقه نبوده است.
اما پرویز رضازاده، کارشناس سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با “شرق” ضمن این که بی‌سابقه نبودن گرما را تاکید می‌کند اما آمارهای متفاوتی عنوان می‌کند. او می‌گوید: “نگاهی به آمارهای ۶۰ سال گذشته، یعنی از ابتدای دوره‌ای که دمای هوا در تهران به ثبت رسیده است تا امروز نشان می‌دهد میانگین دمای هوا در دوره‌های مختلف تغییر خاصی نکرده است، یعنی روز چهارشنبه دوم مرداد، شهر تهران در گرم‌ترین حالت دمای هوای ۴۲ درجه را تجربه کرده است، این در حالی است که براساس آمار این ۶۰ سال در روزهایی مشابه امروز ما بارها و بارها دمای ۴۲ درجه را در تهران داشته‌ایم.”
او توضیح داده که بر اساس وضعیت اقلیمی، ایران در دوره زمانی ۱۰ تیر تا دهم مرداد گرم‌ترین روزهای خود را تجربه می‌کند و اینکه این روزها هوا گرم شده است اصلا چیز غیرعادی و غیرمعمولی نیست.
این کارشناس هواشناسی معتقد است: “خوپذیری انسان به شرایط جدید بسیار بالاست، در سال‌های قدیم بسیاری از خانه‌ها و ماشین‌ها و محل کار مردم یا حتی مراکز خرید و… کولر نداشتند، به همین دلیل مردم به گرمای آن روزها تقریبا عادت می‌کردند و در نهایت با رفتن به سایه احساس خنکی می‌کردند. اما از وقتی که وسایل سرمایشی به جامعه وارد شد و به خصوص در سال‌های اخیر که کولرهای گازی همه‌گیر شده است، مردم در محیط‌های بسته، دمای هوا را آنقدر سرد می‌کنند که با قرارگرفتن در هوای باز و احساس کمی گرما فکر می‌کنند نمی‌توانند آن را تحمل کنند، مشخصا منظورم این است که بیشتر از آنکه هوا به نسبت گذشته داغ شده باشد ما انسان‌های امروزی به وسایل سرمایشی وابسته شده‌ایم.”
گرما بی‌سابقه باشد یا نباشد، تحمل این دما آن هم در شرایطی که قطعی آب و برق محتمل است، بسیار دشوار است. به همین دلیل افزایش مراجعه گرمازدگان به مراکز درمانی افزایش پیدا کرده است. رییس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران نسبت به این موضوع هشدار داده و همزمانی تابستان داغ با ماه رمضان را یکی از عوامل شیوع گرمازدگی دانسته است. دکتر ایرج خسرونیا از کارگران ساختمانی، ماموران پلیس، کارگران خدماتی شهرداری و… به عنوان افرادی نام برد که بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارند و توصیه کرده است است که سالمندان، کودکان و بیماران در ساعات ۱۲ تا ۱۶، از منزل خارج نشوند.
محمد حسین روانبخش در ستون طنز مردم سالاری با عنوان “رونمایی از دستاورد دیگری از دولت عدالت‌محور” نوشته حاصل مدیریت دولت نسبتا سابق فعلی کم کم دارد از گوشه و کنار بیرون می‌زند. قرار است آب در پایتخت کشور براساس برنامه‌ریزی خیلی مرتبی قطع شود، که در این صورت این اولین برنامه‌ریزی جدی دولت در طول هشت سال گذشته است. ضمن اینکه این امر از قبل از دوره قاجار که تهران یک روستا بود تا الان سابقه نداشته و به این ترتیب دولت احمدی‌نژاد می‌تواند به این ترتیب یک افتخار دیگر هم به افتخاراتش اضافه کند و این دستاورد را هم در آمارهایش بیفزاید تا بیش از پیش باعث حیرت جهانیان شود!
به نوشته این روزنامه: از آن طرف مسوولان وزارت نیرو هم به مردم مژده داده‌اند که اگر صرفه‌جویی نکنید خاموشی برق هم در راه است که به این ترتیب کل واحدهای مسکونی پایتخت مثل بعضی واحدهای تحویل داده شده مسکن مهر می‌شود و به این ترتیب خوشبختانه عدالت در این زمینه هم بین همه شهروندان رعایت می‌شود و دولت به دستاورد دیگری هم دست پیدا می‌کند!
طنز پرداز نوشته: واقعا این دولت تا روز آخر و تا ثانیه آخر می‌خواهد کار کند و از دستاوردهایش رونمایی کند؛ خدا خیرشان بدهد ولی کمی هم به مردم رحم کنند بد نیست!
