سی سال تنش، بی‌اعتمادی و دشمنی، روابط بین ایران و آمریکا را توصیف می‌کرد اما اینک یک کلمه دیگر را هم می‌توان به این توصیفات اضافه کرد: سکوت.
از سال ۱۹۷۹ هیچ تماسی بین رهبران ایران برقرار نشده است. اما تمام این‌ها در تاریخ 27 سپتامبر تغییر کرد و باراک اوباما به مدت 15 دقیقه تلفنی با حسن روحانی صحبت کرد.
از سال ۱۹۷۹ سکوتی طولانی بر روابط دو کشور حکمفرما شد اما ریشه این اختلاف بسیار عمیق‌تر است. در سال ۱۹۵۳ ایران یک سیستم دموکراتیک با نخست‌وزیری مجبوب داشت. اما سازمان سیا کمک کرد تا دولت او سرنگون شود و پادشاهی را دوباره با روی کار آوردن محمدرضا پهلوی، که با منافع آمریکا هماهنگ‌تر بود، در ایران برقرار کرد.
محمد رضا پهلوی تا سال ۱۹۷۹ حکومت کرد تا اینکه در میان تظاهرات گسترده کشور را ترک کرد و آیت‌الله خمینی جمهوری اسلامی را بنیان گذاشت.
گری سیک استاد دانشگاه کلمبیا می‌گوید جمهوری اسلامی برای آمریکا و بقیه دنیا موجودی ناشناخته بود.
تنش‌ها با اشغال سفارت آمریکا در همان سال و گروگان گرفتن کارکنان سفارت به مدت ۴۴۴ روز بالا گرفت و منجر به قطع کامل روابط بین دو کشور شد. از آن زمان دو کشور تنش‌ها و فرصت‌های زیادی را پشت سر گذاشتند.
دشمنی بین ایران و آمریکا در زمان محمود احمدی‌نژاد بسیار عمیق شد. احمدی‌نژاد در سال ۲۰۰۸ در سازمان ملل گفت: “امپراتوری آمریکا در جهان به آخر خط رسیده است و رهبران بعدی آن باید دخالت در خارج از مرزهای خود را کنار بگذارند.”
انتخاب حسن روحانی در تابستان امسال ادبیات جدیدی را وارد ایران کرد. روحانی در سازمان ملل گفت: “انتخابات اخیر ایران نمونه روشنی از انتخاب امید، اعتدال و عقلانیت توسط مردم بزرگ ایران است.” پس از آن ارتباط تلفنی بین اوباما و روحانی پیش آمد.
از جمله کسانی که نسبت به بهبود روابط بین دو کشور بسیار بدبین است نخست‌وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو است. او می‌گوید: “می‌دانم که روحانی مثل احمدی‌نژاد به نظر نمی‌رسد اما وقتی موضوع به برنامه سلاح هسته‌ای ایران برسد احمدی‌نژاد گرگ در لباس گرگ بود و روحانی گرگ در لباس میش است.”
عیسی سحرخیز روزنامه‌نگار منتقد دولت پیشین ایران بوده است. او در سال ۲۰۰۹ بازداشت شد و چهار سال را در زندان گذراند. او روز پنجشنبه آزاد شد. سحرخیز (در مصاحبه با روزآن لاین) می‌گوید در زندان کتک خورده و در سلول انفرادی بوده و به شدت بیمار شده است. اما حالا که آزاد است می‌گوید به نظر می‌رسد که تغییرات واقعی در حال وقوع است و نسبت به آینده کشور امیدوار است. او اعتقاد دارد که روحانی تغییراتی واقعی ایجاد می‌کند.
او می‌گوید، من مطمئنم که او می‌داند باید در داخل ایران و در روابط خارجی تغییراتی ایجاد کند. او می‌داند که تغییر روابط بین ایران و آمریکا سخت است اما دو کشور در یک نقطه عطف قرار دارند. او می‌گوید: “من امیدوارم مردم ایران دوست داشته باشند مشکل 35 ساله بین ایران و آمریکا حل شود. من فکر می‌کنم به خاطر مردم ایران روحانی این مشکلات را حل کند.”
سحرخیز تنها سه روز پس از آزادی دوباره شروع به نوشتن کرده و کاملا آگاه است که ممکن است دوباره بازداشت شود.
اما هنوز صداهای مخالف زیادی در داخل ایران وجود دارد و آمریکا هنوز رسما به عنوان شیطان بزرگ خوانده می‌شود. سوزان ملونی از مرکز “سابان” برای سیاست خاورمیانه در موسسه بروکینگز می‌گوید “باید تندروها را متقاعد کرد و حالا وقتش است که روابط دیگری بین تهران و واشنگتن ایجاد شود… اما چیزی که می‌بینیم این است که گروه‌هایی در سیستم آماده هستند تا روحانی را خفه کنند، اما تلاش برای مذاکرات جدی و واقعی است.
مذاکرات هسته‌ای با ایران اواسط اکتبر از سر گرفته خواهد شد و نشانه‌های بیشتری از تغییر روابط بین ایران و آمریکا وجود دارد. مجلس ایران به شدت از دیپلماسی روحانی در برخورد با اوباما حمایت کرده است اما رهبر این کشور آمریکا را غیرقابل اعتماد و عهدشکن خوانده است. کنگره آمریکا نیز شک‌های خود را دارد.
فعلا روابط رسمی بین دو کشور در حال تعلیق باقی مانده است. اگر به تهران بروید سفارت آمریکا تبدیل به موزه شده است. ماشین‌های تحریر و عکس‌ها سر جایشان است و میزها از سال 1979 که همه‌چیز تغییر کرد خالی مانده است.
منبع: وکو - 6 اکتبر 2013
