تنها بیست چهار ساعت بعد از حمله گروهی که رسانه‌های حکومتی آنان را دانشجویان دانشگاه‌های تهران و دانشجویان بسیجی خوانده اند، روابط جمهوری اسلامی و کشورهای اروپایی چنان آسیب پذیر شد که علاوه بر انگلیس که قرارست تمامی کارکنان خود را از ایران خارج کند، کشورهایی نظیرنروژ، فرانسه و آلمان نیز سفرای خود را از ایران فراخواندند.
در این زمینه با مهران براتی و مهدی خانبابا تهرانی، فعالین سیاسی مقیم آلمان سخن گفته ایم؛به باور آنان برداشت کشورهای اروپایی این است که حمله به سفارت بریتانیا تعمدی صورت گرفته و این موضوع قبل از هر چیز باعث اجماع تمام کشورهای اروپایی بر سر تجدید نظر جدی در روابط شان با ایران خواهد شد.
مهران براتی بر این باورست که جمهوری اسلامی می‌خواهد از طریق ایجاد التهاب و تشنج در روابط با دنیای خارج به نوعی زمینه را برای حمله نظامی فراهم کند.
مهدی خانبابا تهرانی هم معتقد است کشورهای اروپایی بهتر است برای خروج از این بحران،قطع کامل تماس سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی با جمهوری اسلامی را تا برقراری یک نظام معقول قانونمند در دستور کار قرار دهند.
مهران براتی، در مورد واکنش کشورهای اروپایی، از جمله آلمان می گوید: “یک برداشت عمومی در صحنه دیپلماتیک اروپا به ویژه در کشورهای بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایتالیا وجود دارد. بر اساس این برداشت اقدام حمله به سفارت بریتانیا به صورت آگاهانه صورت گرفته
است. به همین دلیل ارزیابی از وضعیت کنونی در صحنه دیپلماتیک این است که باید عکس العمل‌ها متناسب با این برداشت بسیار خطرناک باشد. واکنش آلمان و سایر کشور‌ها هم در راستای همین برداشت صورت گرفته است.”
مهدی خانبابا تهرانی هم می‌گوید: “آلمان بعد از انقلاب اسلامی در ایران همواره مناسبات حسنه خود را در همه زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و فنی با ایران حفظ کرده و دارای سود مندی‌های فراوانی بوده است. اما افتضاحی که دستگاه ولایت فقیه به وجود آورده، به گونه‌ای است هیچ دولتی که با تمدن امروزی سر و کار دارد نمی‌تواند نسبت به این نوع اوباش‌گری سیاسی بی‌تفاوت باشند.”
مهران براتی اما در مورد تصمیمات احتمالی کشورهای اروپایی در قبال حمله به سفارت بریتانیا در تهران می‌گوید: “تحریم بانک مرکزی اقدامی قابل پیش بینی و کارا در این زمینه خواهد بود. بدون بانک مرکزی تبدیل ارز به تومان مقدور نخواهد بود. به همین دلیل تنها راه برای جمهوری اسلامی این خواهد بود که نمایندگانش را با چمدان‌های پول به کشور‌ها بفرستد تا اجناس را خریداری و وارد کنند و برعکس.”
او می‌افزاید: “کشورهای اروپایی یک سوم واردات نفت خود را از طریق ایران تامین می‌کنند. اقدام دیگری که آنها احتمالا انجام خواهند داد این است که وارد کنندگان بزرگ نفتی به ایران از جمله هند را به مسیری خواهند برد که احتیاجات خود را از طریق عربستان سعودی تامین کنند؛ اقدامی که با استقبال عربستان سعودی هم روبروست.”
آقای خانبابا تهرانی هم می‌گوید: “اکنون زمان آن فرا رسیده است که جامعه جهانی این حکومت ماجراجو را به محکمه بکشاند. وظیفه اول اتحادیه اروپا این است که تا اطلاع ثانوی با دولت غیر قانونی ولایت فقیه قطع تماس کند. تصور می‌کنم آلمان هم ناگزیر به اتخاذ یک سیاست صریح و مشخص در این ارتباط می‌شود و دیگر مانند گذشته به مماشات با جمهوری اسلامی ادامه نخواهد داد.”
۴۸ ساعت فرصت برای ترک انگلیس
تعدادی از دانشجویان طرفدار جمهوری اسلامی و نیروهای بسیج و انصار حزب الله روز سه شنبه، ۸ آذر به سفارت بریتانیا در تهران و باغ قلهک که در اختیار این سفارتخانه قرار دارد حمله کردند، در‌ها و شیشه‌های آنها را شکستند، دست کم یک اتوموبیل را آتش زدند و برای ساعاتی شش پرسنل آن را به اسارت گرفتند؛ اتفاقی که در کمتر از ۲۴ ساعت واکنش آمریکا، بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و حتی روسیه و چین را به دنبال داشت.
به دنبال این اقدام بریتانیا دستور تعطیلی فوری سفارت جمهوری اسلامی در این کشور را صادر کرد. ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا گفت به تمامی کارمندان سفارتخانه جمهوری اسلامی در لندن ۴۸ ساعت فرصت داده شده که خاک بریتانیا را ترک کنند.
در ادامه واکنش‌های بین‌المللی به حمله روز سه‌شنبه به سفارت بریتانیا در تهران، دولت‌های فرانسه و آلمان هم سفیران خود را از ایران فراخوانده‌اند. ایتالیا و سوئد سفرای جمهوری اسلامی در این دو کشور را احضار کرده‌اند و نروژ سفارتش را تعطیل کرده است.
بسیاری از این کشور‌ها، از جمله فرانسه از طرفداران گسترده‌تر شدن تحریم‌ها علیه ایران در دو هفته گذشته بوده‌اند؛ فرانسه حتی به اتحادیه اروپا پیشنهاد داده تحریم‌های نفتی را در دستور کار قرار دهد.
به گزارش دویچه وله، شبکه برون مرزی آلمان، دولت این کشور هم حمله به سفارت بریتانیا در پایتخت ایران را “نقض شدید حقوق بین‌الملل” خوانده و سفیر خود را جهت رایزنی به برلین فراخوانده است. وزارت خارجه آلمان روز چهارشنبه، ۹ آذر ماه، پس از احضار سفیر جمهوری اسلامی در برلین، حمله به ساختمان نمایند‌گی سیاسی بریتانیا و چندین مجتمع وابسته به آن، از جمله مدرسه آلمانی‌ها واقع در مجتمع باغ قلهک را “به شدت” محکوم کرد.
آلمان از جمله کشورهای عضو اتحادیه اروپاست که به میزان کمتری نسبت به سایر اعضای این اتحادیه، جامعه جهانی را در گسترده‌تر کردن تحریم‌ها علیه ایران همراهی کرده است.
گام اول تحریم؛ گام دوم جنگ
مواضع بریتانیا و سایر کشورهای اروپایی نسبت به اقدام حمله به سفارت بریتانیا در تهران به چه سمتی خواهد رفت؟ آیا با تعطیلی برخی از سفارتخانه‌ها در تهران ممکن است جمهوری اسلامی به لحاظ بین الملی با نوعی انزوای دیپلماتیک روبرو شود؟
مهران براتی می‌گوید: “از نظر جمهوری اسلامی در شرایط فعلی حمله بهترین دفاع است. آنها حمله به خاک یک کشور دیگر را یک نوع دفاع از خود دیده‌اند. اگر انفجارهای اخیر، ترور دانشمندان اتمی، اتهام طرح توطئه ترور و مساله هسته‌ای را هم در کنار هم بگذاریم همه نشان از این دارد که ایران خود را در شرایط جنگی می‌بیند و کشورهای غربی هم یک جنگ اعلام نشده علیه ایران را آغاز کرده‌اند.”
او می‌افزاید: “در چنین شرایطی عکس العمل‌ها می‌تواند دو گونه باشد. بر اساس تئوری بازی در علم سیاست باید با دشمن رفتاری کرد که حمله نکردن او به تو برایش نفع و منفعت بیشتری از حمله کردن او به توداشته باشد. اگر جمهوری اسلامی بخواهد چنین کاری بکند امکانات زیادی دارد. جمهوری اسلامی معتقد است که یک قدرت جهانی است، برای این ادعا هم نیاز به تسلیحات لازم از جمله سلاح اتمی دارد. به همین دلیل اگر این تصمیم گرفته شود خود به خود وضعیت به سمت قطع کامل روابط دیپلماتیک خواهد رفت و در گام دوم من وحشت دارم که بگویم ممکن است وضعیت به سمت حمله نظامی هم پیش برود.”
مهدی خانبابا تهرانی هم اعتقاد مشابهی دارد: “کشورهای غربی بهتر است در چنین موقعیتی به جای گزینه نظامی و تحریم اقتصادی که در ارتباط مستقیم با مردم است، قطع کامل روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی را در دستور کار قرار دهند. به نظر من در نهایت این موضوع است که می‌تواند تحول در ایران را تسریع کند. تحقق چنین امری بستگی به فشار نهاد‌های دمکراتیک دنیا به کشور‌هایشان و همچنین میزان انسجام اپوزیسیون ایرانی دارد. جمهوری اسلامی در ته بن بست سیاسی، در برابر چنین تصمیمی لاجرم تسلیم خواهد شد.”
