محمد خاتمی، رییس اسبق جمهوری اسلامی،گفت که اصلاح‌طلبان و نیروهای نزدیک به آنان باید در انتخابات مجلس شرکت کنند.
وی در دیدار با جمعی از دانشجویان و اساتید دانشگاه مفید قم گفت: “همه باید تلاش کنیم که راه‌های دموکراتیک به معنای واقعی دموکراتیک باشند؛ یعنی تنها عنوان نباشد و زمینه آن وجود داشته باشد. عمدتا هم باید حاکمیت آن را فراهم آورد تا آن راهی که در قانون مشخص شده است و انقلاب ما خواسته، تحقق پیدا کند. همه ما هم باید شرکت کنیم. لابد دوستانی هم در حال فکر کردن به آن هستند و ان‌شاءالله که بتوانند به نتیجه ای هم برسند”.
خاتمی در بخش دیگری از سخنان خود به انتقاد از روش نمایندگان مجلس پرداخت و گفت: “آیا رواست که نمایندگان ۷ تا ۱۰ درصد خواسته‌های خود را به نام مردم بر جامعه و دولت تحمیل کنند و جلوی خواست مردم که حداقل به صورت ۵۱درصد تجلی پیدا کرده است را بگیرند؟ البته این را هم باید در نظر گرفت که متجاوز از سی درصد جامعه در انتخابات شرکت نکرد که اگر آنها شرکت میکردند، یقینا کفه به نفع این ۵۱ درصد بالا می‌آمد. حتی می‌توان گفت که بخش قابل توجهی از جامعه چیزهایی فراتر از آن‌چه آقای روحانی مطرح کرد، می‌خواستند و از این جهت شرکت نکردند؛ حتی کف خواسته‌های‌شان در حد شعارهای مطرح شده نبوده است. زمان اصلاحات هم همین‌طور بود. به طور مثال اگر حدود هشتاد درصد مردم شرکت کردند، آن بیست درصد کسانی بودند که احساس میکردند حتی کف خواسته‌شان در شعارها و رویکرد افراد موجود مطرح نیست”.
سخنان خاتمی درباره حضور در انتخابات در حالی بیان می‌شود که در ماه‌های گذشته چندین بار نقل‌قول‌هایی از آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری‌اسلامی، علیه وی مطرح شده است.
از آن جمله حمید رسایی، نماینده مجلس، به نقل از آیت‌الله خامنه‌ای گفته بود که محمد خاتمی “باغی بر نظام اسلامی” است؛ نقل‌قولی که از سوی دفتر رهبر جمهوری‌اسلامی تکذیب نشد و چندمین نقل‌قول از این دست بود.
رسایی در سرمقاله نشریه ۹ دی نوشت حسن هاشمی، وزیر بهداشت دولت روحانی، در زمانی که آیت‌الله خامنه‌ای در بیمارستان بستری بود، از وی درخواست کرد که به خاتمی اجازه دهد تا به ملاقات او بیاید.
اما رهبر جمهوری‌اسلامی در پاسخ به این درخواست گفت: “ایشان (خاتمی) باغی بر نظام اسلامی است و شرط بازگشت، عمل به همان آیه کریمه الا الذین تابوا و اصلحوا و بیّنوا است”.
پیش از آن جواد کریمی‌قدوسی، نماینده مجلس و عضو جبهه پایداری نیز به نقل از آیت‌الله خامنه‌ای گفته بود که وی با صفت‌هایی چون “یاغی و طغیانگر نسبت به انقلاب” از خاتمی یاد و توصیه کرده که “رسانه‌ها، اصول‌گرایان ونخبگان” علیه وی موضع‌گیری کنند و “نباید فضا برای خاتمی امن شود چون از عناصر اصلی فتنه است”.
پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ و اعتراض‌ها به نتایج آن از سوی موسوی و کروبی، اصول‌گرایان از خاتمی به عنوان یکی از افرادی نام می‌برند که در این اعتراض‌ها نقش اصلی را داشته است.
در تابستان سال جاری هم برخی نمایندگان مجلس خواستار اجرای حکم “ممنوع‌التصویری، ممنوع‌الخروجی و ممنوع‌البیانی” خاتمی شده بودند. ده نماینده مجلس به دولت در این زمینه تذکر داده و این حکم را مربوط به شورای عالی امنیت ملی دانسته بودند.
خاتمی در سال ۹۰ و در انتخابات مجلس نهم -ـ که با عدم شرکت بخش بزرگی از اصلاح‌طلبان و حامیان جنبش سبز همراه بود - شرکت کرد. وی همچنین در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۲ نیز از سوی برخی حامیان خود برای حضور در عرصه دعوت شد، اما در نهایت از کاندیداتوری در انتخابات اجتناب کرد.
او اکنون درباره انتخابات آتی مجلس گفته است: “اگر مجلس عاقل، مدبر، معتدل و خوبی داشته باشیم که بیشتر از اکثریت جامعه و رویکردهایی که در جامعه وجود دارد، نمایندگی کند، همه سود می‌برند. باید در این زمینه تلاش کرد و کوشید که ان‌شاءالله انتخاباتی باشد در فضای باز و آزاد و در اثر آن انسان‌های کارآمد، مدبر و عاقل بیایند و واقعا از خواست و گرایش اکثریت جامعه نمایندگی کنند”.
به گفته خاتمی “ به نظر میرسد این کار چندان دور از دسترس نیست یعنی زمینه اجتماعی آن کاملا فراهم است و ان‌شاءالله که زمینه‌های اجرایی و نظارتی انتخابات هم به صورتی باشد که این خواست که خواست انقلاب و ملت است، تامین شود و دوستان هم باید به دنبال این مساله باشند”.
رییس بنیاد باران اضافه کرد که روحانی “نتوانسته است به همه آن شعارها و رویکردهایی که داشته است، جامه عمل بپوشاند؛ خود ایشان هم مدعی این امر نیست. شعارها یعنی ما به آن سو می‌رویم، حال این‌که چقدر در این سو پیش رفتیم، بسته به موانع، مشکلات و البته تدبیر و کارآمدی کسانی دارد که شعار هم دادند. ممکن است بعضی وقت ها هم انتقاد و مشکلی باشد مبنی بر این‌که می‌شد بهتر از این کار کرد؛ چنان‌که در دوره ما هم اشکال بسیاری می‌تواند وارد باشد اما بخش عمده این است که چقدر می‌توانستیم انجام دهیم؟ خوشبختانه دولت جناب آقای روحانی در عرصه‌های مختلف اقتصادی، بین المللی، داخلی، سیاسی و فرهنگی از رویکردهایی که داشته، روی برنگردانده است. نمونه آن همین وزارت آموزش عالی است. به هر حال آقای روحانی رویکردی برای دانشگاه دارد که مورد قبول ما هم هست، البته مورد قبول بخش‌هایی از جامعه نیست اما روی این رویکرد ایستاده و هزینه هم پرداخته است. این در جامعه ما ارزشمند است”.
در جریان رای اعتماد مجلس نهم به وزرای دولت روحانی نیز جعفر میلی‌منفرد، وزیر پیشنهادی علوم، گفته بود که نمایندگان مجلس نهم از وی خواسته بودند از سیدمحمد خاتمی، رییس‌جمهور دوران اصلاحات، ابراز برائت کند تا بتواند رای اعتماد نمایندگان را به دست بیاورد.
علاوه بر نقل‌قول از رهبر جمهوری‌اسلامی، برخی نزدیکان و منصوبان وی، از جمله ائمه جمعه و برخی فرماندهان سپاه،نیز بارها از خاتمی انتقاد کرده اند؛ در این میان فرمانده سپاه ولی‌امر -ـ نیروهای مسوول حفاظت از آیت‌الله خامنه‌ای -ـ خاتمی را “خائن” خوانده بود.
پاییز گذشته ابراهیم جباری، در سخنانش پیرامون سیدمحمد خاتمی چنین اظهارنظر کرده بود: “ما با اصلاح‌طلب‌ها و شخص سید محمد خاتمی بر سر ولایت علی ابن ابی‌طالب و دین مشکل داریم. والا خاتمی و امثالهم کوچکتر از آن هستند که با آنها دهان به دهان شویم… خاتمی همواره حامی عبدالکریم سروش بود و هیچ‌گاه از او و افکار شیطانی‌اش برائت نجست… سروشی که تکلیفش با ماهیت خدا روشن است و معتقد است پیامبر هم خاتم نبوت بود و هم خاتم ولایت و نعوذ بالله ردای ولایت به علی نرسیده است”.
یک سال پیشتر هم جباری سخنان مشابهی درباره خاتمی به زبان آورده بود: “خاتمی که می‌خواهد پس از این همه خیانت به میان مردم بازگردد، باید جلوی مردم زانو زده و بگوید غلط کردم. خاتمی باید خجالت بکشد، توبه کند و به مردم بگوید غلط کردم”.
خاتمی در دوره دوم ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد ممنوع‌الخروج شده بود. گرچه این خبر از سوی وکیل خاتمی تکذیب شد، اما خاتمی امکان سفر به ژاپن برای شرکت در یک سمینار را پیدا نکرد و بحث ممنوع‌الخروجی وی مطرح شد؛ خبری که بعدها نیز توسط برخی اصول‌گرایان تایید شد.
آیت‌الله خامنه‌ای پس از روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد، چندین بار از دولت خاتمی انتقاد کرد. مسایل مربوط به سیاست خارجی، موضع‌گیری در دیدار با روسای دولت دیگر کشورها، مسایل فرهنگی و بحث مذاکرات هسته‌ای از جمله این موارد بود.
او سال گذشته نیز بدون نام بردن از خاتمی، گفته بود: “در انتخابات سال ۸۸، آن کسانی که فکر میکردند در انتخابات تقلب شده، چرا برای مواجهه‌ی با تقلب، اردوکشی خیابانی کردند؟ چرا این را جواب نمیدهند؟ صد بار ما سؤال کردیم؛ نه در مجامع عمومی، نخیر، به شکلی که قابل جواب دادن بوده؛ اما جواب ندارند. خب، چرا عذرخواهی نمیکنند؟ در جلسات خصوصی میگویند ما اعتراف میکنیم که تقلب اتفاق نیفتاده بود. خب، اگر تقلب اتفاق نیفتاده بود، چرا کشور را دچار این ضایعات کردید؟ چرا برای کشور هزینه درست کردید؟”
نحوه برخورد ایت‌الله خامنه‌ای با مخالفان خود طی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که او عموما به آنها اجازه حضور مجدد در صحنه سیاسی را نمی‌دهد. خاتمی سال گذشته از حضور در انتخابات اجتناب ورزید در حالی که درخواست‌های مختلفی از وی شده بود؛ اتفاقی که در سال ۸۸نیز رخ داد.
خاتمی آن زمان اشاره کرده بود که در سطوح بالای حاکمیت حساسیت‌هایی نسبت به وی وجود دارد و به همین دلیل بهتر است در صحنه انتخابات حاضر نباشد.
با این وجود خاتمی و اصلاح‌طلبان در یک سال گذشته تلاش کرده‌اند که رابطه خود با آیت‌آلله خامنه‌ای را ترمیم کنند. هرچند که به نظر میرسد این رویکرد از سوی رهبر جمهوری‌اسلامی هنوز پذیرفته نشده و روشن نیست که آیا رهبر جمهوری‌اسلامی دست از روند معمول خود بر خواهد داشت و به خاتمی اجازه حضور مجدد در عرصه سیاسی را خواهد داد؟
