الین شیلینو
مذاکرات بین المللی روز شنبه در خصوص بلندپروازی های هسته ای ایران به رغم تصمیم دولت بوش برای تغییر سیاست خود و فرستادن یک مقام بلندپایه آمریکا برای اولین بار به پای میز مذاکره به بن بست ختم گردید.
حضور ویلیام برنز، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور سیاسی، یکی از مهم ترین تحولات ایران و آمریکا از زمان قطع روابط این دو کشور ظرف سه دهه گذشته بوده است و بخشی از نمایش نادر اتحاد میان شش شریک مذاکره کننده – آمریکا، فرانسه، انگلیس، آلمان، روسیه و چین – که ایران را برای قبول توافق تحت فشار گذاشته اند، محسوب می گردد. این در حالی است که دیپلمات های ایرانی قبل از مذاکرات تصریح کرده اند که موضوع اصلی یعنی درخواست های بین المللی در خصوص توقف غنی سازی اورانیوم، موضوعی غیرقابل مذاکره است.
خصوصا ً اینکه قدرت های جهانی از ایران می خواهند برای رفع بن بست هسته ای فرمول شناخته شده “تعلیق در برابر تعلیق” را بپذیرد. طبق این فرمول، ایران برنامه هسته ای خود را متوقف خواهد کرد و آمریکا و دیگر قدرت ها نیز از تحریم های جدید بین المللی صرفنظر و ظرف شش هفته مقدمات مذاکرات رسمی را فراهم خواهند کرد. این پیشنهاد ابتدا سال گذشته و مجددا ً ماه گذشته بعنوان بخشی از پیشنهاد جدید اعطای مشوق های سیاسی و اقتصادی در صورت توقف غنی سازی اورانیوم به ایران ارائه گردید.
اما مقامات شرکت کننده در مذاکرات روز شنبه خاطر نشان کرده اند که هر زمان به ایرانیان فشار آورده اند تا بگویند که آیا این طرح را قبول خواهند کرد، از پاسخ دادن طفره رفته اند. خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از ساعت ها مذاکره با مقامات ایرانی در تالار شهر ژنو در یک کنفرانس خبری اظهار داشت، “ما هنوز جوابی را که دنبال آن بودیم، نگرفته ایم.” سولانا افزود، ایرانیان دو هفته وقت دارند تا بطور رسمی به این پیشنهاد پاسخ دهند.
سعید جلیلی مذاکره کننده اصلی هسته ای ایران در کنفرانس خبری از پاسخ به این سؤال که آیا ایران تعلیق برنامه غنی سازی اورانیوم را، گرچه بطور موقت، خواهد پذیرفت، امتناع ورزید و روند مذاکرات را “تلاشی بسیار زیبا” خواند.
ویلیام برنز شخصا ً با جلیلی گفتگو نکرد، اما در بیانیه ای مختصر اعلام کرد که آمریکا در حمایت خود از روند شش قدرت جهانی جدی است و ایران باید غنی سازی اورانیوم را به حال تعلیق درآورد. به گفته یک مقام شرکت کننده در این نشست، برنز پس از مذاکرات به شرکای مذاکره کننده خود گفت که آمریکا در ماه سپتامبر در شورای امنیت سازمان ملل بر تحریم های جدید ایران تأکید خواهد کرد.
نشست روز شنبه جلسه ای در سطح بلندپایه ترین مقامات ایران و آمریکا در طول دوره ریاست جمهوری بوش بوده که زمانی ایران را بخشی از “محور شرارت” نامیده و بخاطر بلندپروازی های هسته ای این کشور از اقدام نظامی ضد آن صرفنظر نکرده است.
این نشست در حالی اتفاق می افتد که دولت بوش در ماههای پایانی دوره تصدی خود به برخی از نزدیکترین متحدان خود اعلام کرده است که در نظر دارد برای اولین بار پس از سی سال قطع روابط دو جانبه، حضور دیپلماتیک در تهران داشته باشد.
اما برای برخی درک این موضوع که چرا آمریکایی ها در این مقطع زمانی با حضور برنز در مذاکرات ژست دیپلماتیک گرفته اند، مشکل است. شرکای مذاکره کننده آمریکا، به ویژه انگلیس، در سفر ماه گذشته خود به تهران برای ارائه بسته مشوق ها خواهان حضور آمریکا بودند. به گفته مقامات، لحظه حضور آمریکا معنی دار و منطقی تر خواهد بود. اما در عوض، برنز زمانی به پای میز مذاکره آمد که ایرانیان در شرف پاسخگویی به بسته پیشنهادی بودند و هیچگونه دلیل و نشانه محکمی دال بر متفاوت بودن این پاسخ نسبت به گذشته وجود نداشت.
به رغم تمایل آمریکا برای مذاکره با ایران، یک سیاست این کشور قطعا ً تغییر نکرده است و آن اینکه دولت بوش نمی خواهد این تصور ایجاد شود که قبل از تعلیق غنی سازی اورانیوم، مذاکره با ایران را آغاز کرده است.
منبع: نیویورک تایمز، 20 ژوئیه، 2008