کوروش سلیمی
پس از دو روز داغ در بحران روابط تهران و لندن که منجر به دخالت جورج بوش رییس جمهوری آمریکا و اعلام حمایت وی از نخست وزیر بریتانیا و تظاهرات چند ده نفره عده ای حزب اللهی در برابر سفارت بریتانیا در تهران شد، مقامات تهران اعلام داشتند قصد تکرار پخش فیلم اعترافات ملوانان دستگیر شده را ندارند و همزمان دولت بریتانیا با سکوت خود این شایعه را دامن زد که مذاکرات پشت پرده به آزادی ملوانان نزدیک می شود.
در همین راستا، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در مصاحبه با شبکه چهار تلویزیون انگلیس اظهار داشت که بحران پیش آمده بر سر بازداشت ملوانان بریتانیایی توسط ایران از راه های دیپلماتیک حل شدنی است و نیازی به محاکمه این ملوانان نیست. لاریجانی تاکید کرد که جمهوری اسلامی تمایلی به پیچیده تر کردن اوضاع ندارد.
در سوی دیگر، وزیر دفاع بریتانیا نیز گفته لندن و تهران در تماس های مستقیم خود دارند به حل سریع بحران نزدیک می شوند.
اوج گیری بحران ایران و بریتانیا، همزمان بود با سالگرد جنگ بریتانیا و آرژانتین بر سر سر جزایر فالکند که به شکست آرژانتین و سقوط دیکتاتوری نظامی آن کشور منجر شد. به همین مناسبت دیروز در لندن و جزایر فالکند [که در جریان جنگ انگلستان سی و شش کشته داد] مراسمی برپا شد و از ارتش بریتانیا به رهبری مارگارت تاچر تحسین به عمل آمد.
روزنامه های دو روز گذشته بریتانیا نشان داد که برخلاف چند روز نخست بی طرفی نسبی مردم بریتانیا از میان رفته و اکثر آنان از پخش فیلم های مربوط به گفته های ملوانان خشمگین اند. بنا به یک نظرسنجی که توسط کانال چهار تلویزیونی صورت گرفت اکثر مردم بریتانیا پخش اعترافات ملوانان دستگیر شده را باورناپذیر و عملی خلاف اخلاق دانسته اند.
چهارمین فیلم پخش شده از پانزده نظامی نیروی دریایی بریتانیا سروان فرمانده این سربازان را نشان می داد که برابر نقشه ای ایستاده و در آن جا توضیح می داد که در زمان دستگیری آنان در آب های ایران بوده اند. پیش از پخش این فیلم شبکه عرب زبان العالم متعلق به جمهوری اسلامی اعلام کرده بود که تمام پانزده نفر دستگیر شده ورود غیر قانونی به محدوده آب های ایران را پذیرفته اند.
تغییرات مثبت
اما فردای دخالت جورج بوش رییس جمهور آمریکا که از ایران خواست فوری سربازان را آزاد کند و به بریتانیا اطمینان داد که آمریکا در کنار این متحد خود ایستاده است، رادیو جمهوری اسلامی اعلام داشت به خاطر ‘تغییرات مثبت’ در مواضع بریتانیا دیگر تصویری از بازداشت شدگان پخش نخواهد کرد.
به نظر می رسید این سناریوئی توافق شده است، چرا که همزمان با آن، یک مقام بریتانیایی در لندن به خبرگزاری ها گفت در مورد راه های جلوگیری از مناقشات بیشتر بر سر مرزهای آبی در خلیج فارس به بحث بنشینند.
علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس ایران، در گفتگو با رادیو دولتی این کشور راه حل و فصل موضوع را ‘اعزام فردی از طرف آنها به تهران برای مذاکره’ نامیده تا علت اینکه چرا نیروهای بریتانیایی که به ادعای ایران می گوید وارد آبهای این کشور شدند، مشخص شود.
وی اهمیت چنین گفتگویی را در این ذکر کرده که بریتانیایی ها در کنار مرزهای ایران حضور دارند و باید راههای اینکه چگونه چنین مشکلی دوباره پیش نیاید بررسی شود.
در دو روز بحرانی، شبکه تلویزیونی بی بی سی در بخش های مختلف خبری خود با پیروز مجتهدزاده استاد دانشگاه تربیت معلم در لندن مصاحبه هائی کرد و در ضمن از طریق تلفن هم نظرات صادق زیبا کلام استاد دانشگاه تهران را پخش کرد که کمابیش از موضع دولت ایران در بحران اخیر دفاع می کردند. صادق صبا تحلیلگر بخش جهانی بی بی سی و علی انصاری رییس مرکز سن آندروز دانشگاه اسکاتلند دو ایرانی دیگری بودند که از مواضعی متفاوت به تفسیر بحرانی می پرداختند که دوازدهمین روز خود را می گذراند.
دو اتفاقی که از سوی تندروها در تهران رخ داد یکی اجتماع گروه دویست تا سیصد نفره ای از بسیجی ها و طلاب در برابر سفارت بریتانیا در تهران بود که گرچه نیروهای ویژه پلیس دیپلوماتیک مانع از آن شدند که به سفارت وارد شوند، اما اعزام یک وانت پر از کلوخه های بزرگ سنگ و سیمان به محل و توزیع آن بین تظاهر کنندگانی که بمب های صوتی هم در اختیار داشتند، به گفته حاضران صحنه را به اندازه کافی عصبانی کننده ساخته بود.
از سوی دیگر به گزارش خبرگزاری وابسته به جناح تندرو سردار باقرزاده که از وی به عنوان فرمانده یادگار های دفاع مقدس یاد می شود، بار دیگر پرونده باغ قلهک متعلق به سفارت بریتانیا در تهران را گشود و حل و فصل آن را مهم تر از ماجرای ملوانان دستگیر شده دانست. ماجرائی که سه سال است از جانب گروه های تندرو هر از گاه به بهانه ای مطرح می شود. به گفته مدعیان، باغ قلهک که از دوران سلطنت ناصرالدین قاجار استراحتگاه تابستانی سفارت بریتانیا در آن جا قرار دارد و کمی بالاتر از زرگنده و باغ تابستانی سفارت روسیه و آلمان است، اسناد مطمئن مالکیتی ندارد.