نقض حقوق بشر در ایران بر همان پاشنه ای می چرخد که تا به امروز می چرخیده است. بنابراین باید تمام 365 روز سال در ایران، روز حقوق بشر باشد. هم چنان که در تمام 32 سال پس از انقلاب و حتی قبل از انقلاب، همه روزها، روز حقوق بشر بوده است
کشورها و سازمان های زیادی هستند که سالهاست پرونده حقوق بشری ایران را زیر نظر دارند اما از زمانی که مساله هسته ای ایران مطرح شد توجه به نقض حقوق بشردرایران درحاشیه قرار گرفت و دیگر دغدغه ای برای آن نداشتند. هرچند اگر هم داشتند تا آن جایی پیش می رفتند که منافع اقتصادی شان با دولت جمهوری اسلامی به خطر نیفتد و در این بین مردم ایران این موضوع را به درستی درک کرده اند. از این روست که افکارعمومی ایران با فشارهسته ای غربی ها در بیشتر مواقع همراهی نکرده اند چون معتقدند درد ما درد ایران هسته ای نیست، درد اول ما درد حقوق بشر است. همان دردی که غربی ها یا آن را نمی بینند و یا اگر می بینند بخشی از آن را با هزار اما و اگر یا همان دیالوگ دو جانبه می خواهند حل کنند. تازه اگر در سایه مساله هسته ای ایران آن را فراموش نکند.
در مقابل قربانیان و فعالان حقوق بشر می گویند غیر از این است که وقتی پای میز دیالوگ های دو جانبه می نشینید اولین پاسخی که از مقامات جمهوری اسلامی می شنوید این است که کارنامه حقوق بشر خودتان نیز سیاه است ودر این زمینه صدها مثال برای تان ردیف می کنند؛ از گوانتانامو تا همراهی غربی ها در نقض حقوق بشر علیه مردم فلسطین و عراق و افغانستان و بدین طریق با اعتماد به نفس در اثبات حقوق بشر خود به نفی دیگران روی می آورند. پس اگر با دیالوگ های این چنینی این مشکل حل می شد تا به امروز وضعیت حقوق بشرایران کمی بهتر شده بود نه اینکه نقض حقوق بشر در تمام زمینه های آن از بازداشت ها و احکام ناعادلانه گرفته تا اعدام ها هر روز بیشتر و حتی بدتر شود.
نیازی نیست پرونده حقوق بشر ایران در طول پس از انقلاب را ورق بزنیم تا فراز و نشیب های حقوق بشری برخی دولت ها را، با فشارهای آنها در موضوع سکینه آشتیانی مقایسه کنیم. فقط کافی است نقض حقوق بشر در ایران را در حوادث پس از انتخابات جستجو کنیم که مصادیق آن گویاتر وبی توجهی دولت ها عینی تراست.(1)
وقتی در این سال، ده ها نفر دراعتراضات بدون خشونت کشته و هزاران نفر بازداشت و در سلول های انفرادی حبس و در مواردی شکنجه شدند ؛ وقتی ده ها نفر اعدام و هزاران حکم غیر قانونی و فراقانونی صادر شد؛ وقتی ده ها روزنامه توقیف و ده ها دانشجو ستاره دار و تبعید شدند وقتی در دنیا ایران به نام بزرگ ترین زندان روزنامه نگاران و دومین کشور در زمینه اعدام لقب گرفت، دولت های غربی واکنش هایی در حد محکومیت و ابراز تاسف داشتند اما وقتی ماجرای سکینه آشتیانی به وجود آمد سازمان های بین المللی و دولت ها نه تنها تمام قد وارد این ماجرا شدند بلکه چند وزیرخارجه دولت اروپایی نیز بسیار فعال ظاهر شدند - هرچند که حکومت ایران پس از این فشارها در پرونده دیگر و با اعدام شهلا جاهد خواست نشان دهد که زیر فشارهای حقوق بشری دنیا نمی رود - اما دراین بین برای فعالان حقوق بشراین سئوال به وجود آمد که آیا هزاران بازداشتی سیاسی این 18 ماه اخیر در سلول های انفرادی و محاکمه های چند دقیقه ای و احکام غیرقانونی و حتی فراقانونی و شرایط سخت زندان که در مواردی حتی با شکنجه همراه بوده است به اندازه یک متهم به نام خانم سکینه آشتیانی (2) ارزش ندارند تا به همان اندازه که دیگردولت ها نسبت به این پرونده به حق حساس شدند نسبت به هزاران متهم سیاسی زندان اوین “حساسیتی عملی” داشته باشند؟
البته چند هفته پیش، بخشی از این “حساسیت عملی” با محکومیت و صدور قطعنامه جدید مجمع عمومی سازمان ملل علیه نقض حقوق بشر در ایران صورت گرفت که از ویژگی های قطعنامه‌ی جدید این خواهد بود که هر سه ماه یک بار دبیرکل سازمان ملل متحد باید گزارشی از وضع حقوق بشر در ایران تهیه کند و به مجمع عمومی گزارش دهد.اما ایا این قطعنامه نیز دولت جمهوری اسلامی را از نقض حقوق بشر باز خواهد داشت؟
در حالی که بان گی‌مون، دبیر کل سازمان ملل متحد از “سیاست ملایم” خود و سازمان متبوعش در زمینه حقوق بشر دفاع می کند و می گوید سازمان ملل متحد به طور پیوسته به دنبال “بهترین راه‌ها” برای دستیابی به اهداف مورد نظر خود در زمینه حقوق بشر است (3) پس کافی است تعداد بازداشت های سیاسی، اعدام ها، احضار به مراکز امنیتی و… در ظرف همین چند هفته ای که این قطعنامه علیه ایران صادر شده است را نگاه کنیم تا مفهوم “سیاست ملایم” حقوق بشری سازمان ملل را از سوی حاکمیت جمهوری اسلامی بهتر درک کنیم.
حکومتی که قطعنامه مهم شورای امنیت – نه مجمع عمومی – در زمینه هسته ای را با آن اجماع جهانی کاغذ باطله می داند آیا در مقابل “سیاست ملایم” حقوق بشری سازمان ملل، دیگر تره ای هم خورد خواهد کرد؟
پی نوشت و منابع:
1. بر دیدن آمار های مختلف احضار و بازداشت و محاکمه و توقیف نشریات و… به این سایت ها می توان مراجعه کرد: سامانه خبری خانه حقوق بشر ایران – رهانا -، سایت گزارشگران بدون مرز، هرانا خبرگزاری حقوق بشر ایران و دیگر سایت های فعال حقوق بشر.
2. بر اساس نوشته محمد مصطفایی وکیل سکینه آشتیانی که در وب سایتش منتشر شده است سکینه آشتیانی متهم به رابطه نامشروع و همدستی در قتل همسرش است. هر چند که خانواده مقتول از حق قصاص خود گذشتند و سکینه محمدی از لحاظ جنبه عمومی جرم به ده سال حبس تعزیری محکوم شد و به این نحو موضوع قتل منتفی گشت. پس حداقل در زمینه قتل گویا ابهامی وجود ندارد و ایراد فقط به سنگسار این متهم است که وکیل وی توضیحات کاملی در این نشانی داده است.
3. سخنان دبیر کل سازمان ملل در آستانه برگزاری مراسم اعطای جایزه صلح نوبل به لیو شیائوبو، ناراضی سیاسی چینی، بان گی‌مون