“ایجاد شبکه جذب و آموزش محرمانه و سری در کشور با هدف جذب نخبگان رسانه‌ای و سیاسی، برقراری ارتباط تنگاتنگ با شبکه‌های معاند و ضدانقلاب خارجی به ویژه گروهک تروریستی منافقین و برخی گروهکهای دیگر و فعالیت‌های گسترده جاسوسی هوشمند از طریق تولید و نیز ارائه محتوا از نقاط استراتژیکی مانند اطلاعات وزارتخانه‌های حساس، سفارتخانه‌ها و حتی مناطق خاص مانند سکوهای نفتی”… این‌ها محورهای جرایم منتسب به سه روزنامه‌نگار بازداشتی و دوتن دیگر است که به همکاری با شبکه بی‌بی‌سی متهم شده‌اند. مرجع انتشار خبر، مرکز بررسی جرائم سازمان یافته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است؛ برخلاف مهر ماه امسال که وزیر اطلاعات شخصا کار اعلام جرم علیه 6 سینماگر بازداشت‌شده به اتهام همکاری با بی‌بی‌سی را برعهده گرفت. اما رییس بخش فارسی بی‌بی‌سی در مصاحبه با روز این اتهامات را “دروغ” می‌خواند و نماینده سازمان گزارشگران بدون مرز هم از پیگیری بین‌المللی علیه این اقدام نهادهای امنیتی خبر می‌دهد.
جزئیات چشم روباه
گرداب، سایت وابسته به مرکز بررسی جرائم سازمان یافته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ظهر روز شنبه 6 اسفند، با انتشار اطلاعیه‌ای از افشای جزئیات محرمانه پرونده‌ای پیچیده به نام “چشم روباه” خبر داد. در این گزارش با اشاره به “نقش‌آفرینی فعال، موثر و سیستماتیک شبکه بی‌بی‌سی در جریان جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران همراه با حمایت مالی و پشتیبانی مادی از جریان ضد انقلاب” عنوان شده است که “این شبکه بر اساس رویکرد جدید استعماری دولت انگلیس با استفاده از شیوه‌های نوین و پیچیده اطلاعاتی اقدام به راه‌اندازی و تشکیل شبکه درهم تنیده اطلاعاتی با هدف و کارکرد جمع‌آوری اطلاعات خاص و هدفمند کرده است.”
مرکز بررسی جرائم سازمان یافته سپاه، دستگیری‌های سینماگران در تابستان گذشته را فاز اول عملیات چشم روباه معرفی کند و از تشکیل پرونده قضایی برای 24 نفر که “از جهت حجم اطلاعات و فعالیت در این شبکه به لحاظ امنیتی و کارشناسی، حائز اهمیت محسوب می‌شدند” در فاز دوم عملیات خبر می‌دهد. بر همین اساس حتی برای 10 نفر از متهمان در خارج از کشور هم قرار غیابی صادر شده است.
پیش از این و در جریان دستگیری سینماگران، وزیر اطلاعات با بیان کلی اتهامات توضیح داده بود: “بی‌بی‌سی فراگیرترین کانون تجمع انواع و اقسام عناصر و گروهکهای ضدانقلاب است و معاندترین و محارب‌ترین عناصر گروهک‌ها در آنجا جمع شده‌اند. از حزب بهائیت که شاکله اصلی بی‌بی‌سی را تشکیل می دهد تا سلطنت طلبان، منافقین، عناصر توده‌ای، پژاک، کومله، دموکرات و عناصر شاخص فتنه، که اخیرا شیطان پرستان نیز به آنها اضافه شده‌اند.”
حیدر مصلحی هشدار داده بود که دستگیری‌ها حداقلی انجام شده و سایر مرتبطین با این شبکه زیرنظر قرار دارند.
این بار اما اسامی 5 تن از دستگیر شدگان به صورت مخفف ذکر شده و ضمن انتشار عکس‌هایشان با پوشاندن چشم‌ها، به جزئیات اتهامات انتسابی هم اشاره شده است.
نفر اول پرستو دوکوهکی، روزنامه‌نگار و پژوهشگر حوزه اجتماعی است که چند سالی بود با نشریات و رسانه‌ها همکاری نمی‌کرد. او در این اطلاعیه متهم شده که هنگام تحصیل در رشته مدیریت رسانه در لندن، مورد شناسایی کارمندان بی‌بی‌سی قرار گرفته و “بعد از برقراری ارتباط و جلب توجه و اعتماد لازم، نامبرده با سرویس اطلاعاتی انگلیس مرتبط شده و سپس در مراحل مختلف و متعدد رفت و آمد به داخل کشور، به عنوان مامور انتقال پول‌های مرتبطین در داخل و کالاهای مورد نیاز ایشان، ایفای نقش می‌کرده است.” جمع‌آوری و ارسال اطلاعات خاص و دارای طبقه‌بندی برای بی‌بی‌سی از دیگر اتهامات منتسب به اوست.
مرضیه رسولی، روزنامه‌نگار حوزه فرهنگ و هنر نیز متهم به ایفای نقشی پیچیده در “استخدام و همچنین کمک به خروج پذیرفته‌شدگان شبکه بی‌بی‌سی به خارج از کشور و تهیه محتواهای خاص برای برنامه‌های کلیدی بی‌بی‌سی فارسی” شده است. این روزنامه‌نگار “ سرپل‌های بی‌بی‌سی برای معرفی و جذب فعالان رسانه‌ای به مراکز آموزشی این شبکه” معرفی شده که “قراردادهای مالی متعددی با شبکه بی‌بی‌سی فارسی به منظور تولید محتوا و پشتیبانی برنامه‌ای” منعقد کرده است. دیگر اتهام او “ارتباط مشکوک و معنی‌دار با برخی کارکنان و عناصر بومی و غیربومی سفارت انگلیس” است.
سهام بورقانی روزنامه‌نگار دیگری است که در بازداشت به سر می‌برد و در این اطلاعیه از او به عنوان “بازوی عملیاتی و رسانه‌ای” سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه یاد شده است. همچنین نکته مهم پرونده او را “ارتباط گیری پیچیده و تبادل اطلاعات خاص و محرمانه کشور با برخی سرویس‌ها” دانسته‌اند.
آقای س.ک و خانم ب.ه دیگر متهمان دستگیر شده در عملیات “چشم روباه” هستند که اولی به “تولید مستندات سفارشی و هدفمند شبکه بی‌بی‌سی” و دومی به ایفای نقش “ بازوی خبری و رسانه‌ای” این شبکه متهم شده‌اند. همچنین تاکید شده است: “پس از تکمیل پرونده ب.ه و بازداشت وی، مدیران بی‌بی‌سی و برخی مدعیان دفاع از حقوق بشر و همچنین انجمن‌های سیاسی دفاع از حقوق روزنامه‌نگاران و خبرنگاران تلاش کردند با ایجاد جو کاذب روانی اینگونه وانمود کنند که نامبرده تنها به منظور اعمال فشار بر خواهرش که در بی‌بی‌سی فعال است بازداشت شده؛ در حالیکه پرونده نامبرده خود سرشار از دهها اتهام ضد امنیتی است.”
در پایان هم پخش بخش اول از مستند رسانه‌ای این عملیات از “رسانه ملی” وعده داده شده است.
پیش‌بینی اعترافات دروغ
مادر سهام الدین بورقانی در واکنش به اطلاعیه صادر شده اعلام کرده است: “پسرم همان روزهای اول در تماسی تلفنی گفت که هر چه را در روزهای آینده گفتم، باور نکنید.”
فاطمه هادی در گفت‌وگو با وبسایت کلمه با تاکید بر اینکه “سهام” هیچ گونه ارتباط سازمانی و یا غیر سازمانی با بی بی سی نداشته، عملیات چشم روباه را دارای “کارکرد انتخاباتی” توصیف کرده است. به گفته مادر این روزنامه‌نگارِ زندانی در بند دوالف سپاه، تماس‌های او با خانواده “کوتاه و حساب‌شده” است و “کاملا مشخص است که شرایط روحی مناسبی ندارد.”
پناه فرهاد بهمن، یکی از کارکنان بی‌بی‌سی فارسی که در این اطلاعیه از او به عنوان فرد مرتبط با سهام بورقانی یاد شده است، در صفحه شخصی فیس‌بوکش خطاب به بازجوی بورقانی نوشت: “تو درست گفته‌ای. من با سهام در ارتباط بوده‌ام. اما برای فهمیدن این ارتباط که این همه زمینه‌چینی و صحنه‌سازی لازم نبود! کدام رابطه پنهانی را کشف کرده‌ای؟ نوشته‌هایمان روی دیوار فیس‌بوکمان را؟ اینکه شب قبل از بازداشتش روی دیوارش نوشته بودم که دلم باقالی‌پخته می‌خواهد؟! نکند «باقالی» اسم رمزمان بوده؟! کدام رابطه پیچیده؟! اینکه او عکسهای عقدش را برایم فرستاده بود و من مثل یک برادر در تنهایی برایش ذوق کرده بودم؟ کدام رابطه هدفمند؟! اینکه برایش نوشته بودم دست زنت را بگیر و بزن بیرون و او پاسخ داده بود که من همه اعضای خانواده‌ام را در کنارم می‌خواهم و آن هم در ایران؟ […] حالا هم اگر توانسته‌ای حرفی در دهانش بگذاری، خیلی به حساب توانمندی‌های خودت نگذار! سهام بر خلاف تو، اصولی دارد که به آن پایبند است. خانواده‌اش برایش خط قرمز است و برای رهاندن آنها از نگرانی و بازگشت به آغوش آنها ممکن است تن به هر مشقتی بدهد. همان خانواده‌ای که دل به فریب تو داد و سکوت کرد تا زودتر سهام آزاد شود که حالا این سیاهه مبتذل دروغ را به عنوان اتهاماتش پیش رویش می‌بیند.”
او دوستی‌اش با سهام بورقانی را فارغ از جایگاه و رابطه کاری معرفی و به این نکته اشاره کرده که بورقانی در گفت‌وگویی ایمیلی با او “چگونه با تعصب و اعتقاد بر مخالفتش با مهاجرت و جذب رسانه‌ای خارجی شدن” تاکید داشته است.
تکذیب دوباره مدیریت بی‌بی‌سی فارسی
صادق صبا، رییس بخش فارسی بی‌بی‌سی در مصاحبه با روز بار دیگر تاکید می‌کند که “بی‌بی‌سی فارسی هیچ همکاری در داخل ایران ندارد.” او توضیح می‌دهد که روش استخدام در بی‌بی‌سی و نحوه همکاری با افراد “کاملا روشن و شفاف و مطابق با قوانین استخدامی بریتانیا” بوده و هیچ‌گونه همکاری غیرعلنی و مخفیانه‌ای با هیچ فرد یا افرادی وجود ندارد. او با ابراز تاسف از بازداشت افراد و گرفتن اعتراف دروغ مبنی بر همکاری با بی‌بی‌سی می‌گوید: “مشکل بزرگ حکومت ایران دشمنی با خبررسانی بی‌طرفانه و مبتنی بر فکت‌ها و مستندات است که در دستور کار ما نیز قرار دارد. بنابراین در سال‌های گذشته تمام تلاش خود را کردند تا در قالب پارازیت‌اندازی و یا اقدامات دیگر صدای ما را خاموش کنند اما اقبال مردم به بی‌بی‌سی سیر صعودی داشته و بخصوص با وقایع پس از انتخابات ریاست‌جمهوری مردم ایران تشنه شنیدن اخبار از منبعی منصف و بی‌طرف هستند.”
صبا درباره برخوردهای جدید با اعضای خانواده و نزدیکان کارکنان شبکه بی‌بی‌سی در ایران می‌گوید: “ما یک رسانه هستیم و کار اصلی ما انتشار خبر است. در این مورد هم ضمن پیگیری‌های حقوقی، اطلاع‌رسانی‌های لازم را انجام داده‌ایم تا مراجع و مجامع بین‌المللی این اقدام غیرانسانی حکومت ایران را محکوم کنند. از همه رسانه‌های جهانی هم می‌خواهیم با انتشار خبر برخورد نیروهای امنیتی ایران با خانواده کارکنان بی‌بی‌سی و زیرفشار قرار دادن آنها برای پایان همکاری با این شبکه و یا جاسوسی برای حکومت ایران، خواستار توقف این رفتارهای غیرانسانی شوند.”
پیگیری‌های “گزارشگران بدون مرز”
رضا معینی، مسئول ایران، افغانستان و تاجیکستان سازمان گزارشگران بدون مرز هم در مصاحبه با روز این اقدام جدید دستگاه‌های امنیتی را در ادامه جنگ علنی و سابقه‌دار جمهوری اسلامی با رسانه‌ها و جریان اطلاع‌رسانی آزاد توصیف می‌کند و می‌گوید: “پس از سرکوب اولیه در داخل شامل سانسور و توقیف نشریات، سانسور اینترنت، بازداشت روزنامه‌نگاران اکنون فاز برخورد با رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور به عنوان مجاری باقی مانده اطلاع‌رسانی آغاز شده است.”
او سیاست کلی جمهوری اسلامی را “دشمن‌پنداری” همه رسانه‌های بین‌المللی معرفی می‌کند به طوری که همه رسانه‌های غیر همسو را “زیرمجموعه دستگاه‌های امنیتی” می‌داند.
معینی با اشاره به اتهامات اعلام شده سه روزنامه‌نگار بازداشتی یادآور می‌شود: “بازداشت‌های رسانه‌ای از بهار 1379 پس از دستور حمله آیت‌الله خامنه‌ای به مطبوعات اصلاح‌طلب تا امروز، حتی برمبنای قوانین داخلی کشور و نه حتی قوانین بین‌المللی، غیر قانونی و نقض اصل 38 قانون اساسی جمهوری اسلامی بوده است. رویه ثابت و قدیمی نیز بازداشت متهم، تحت فشار قرار دادن برای اعتراف‌گیری و استفاده از آن علیه متهم و در خدمت شعارهای حاکمیت است.”
به اعتقاد او “سکوت همواره به استبداد برای تنگ‌تر کردن روزنه‌های آزادی کمک می‌کند”. وی توجه تمام فعالان مدنی، سیاسی و شهروندان جامعه ایران را به این نکته جلب می‌کند که “این اقدامات تنها علیه روزنامه‌نگاران نیست، بلکه اقدامی علیه جامعه ایران است؛ پس باید اعتراضاتی فراگیر نسبت به این رویه حاکمیت ایران ابراز شود.” معینی در تشریح پیگیری‌ها و اقدامات سازمان گزارشگران بدون مرز می‌گوید: “در روز پنج‌شنبه با انتشار اطلاعیه و نامه مفصلی با پیش‌بینی این حرکت جدید و ضمیمه کردن مستندات از ناوی پیلای، کمیسرعالی حقوق بشر سازمان ملل و احمد شهید گزارشگر ویژه سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران درخواست کردیم که برای حفاظت و نجات جان روزنامه‌نگاران و وب‌نگاران زندانی در ایران اقدام فوری کنند. با آغاز به کار شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز، فعالانه محکومیت این اقدام جمهوری اسلامی را پیگیری می‌کنیم و از هیچ تلاشی فروگذار نخواهیم کرد.”
