فیلم

به چالش کشیدن باورهای مذهبی سیاستمداران ومردم…

فیلم “کتاب قانون” درحالی این روزها برپرده های سینماهای کشوربه نمایش درآمده است که مدت زیادی را درتوقیف به سرمی برد. وقتی درسال 87 فیلم برای حضوردرجشنواره فیلم فجربا حواشی های زیادی روبروشد. دست اندرکاران آن مجبورشدند طی مراحلی، بخش هایی ازفیلم را حذف کنند تا مجوزنمایش فیلم صادرشود؛ اما پس ازاین اتفاق هم فیلم مجوزنگرفت. گویا مضمون مطرح شده درفیلم کاملا متضاد با سلیقه مدیران وسیاستمداران بود. ازابتدای سال 88، تهیه کننده فیلم طی مذاکرات پرشماری که با مسئولین وزارت فرهنگ وارشاد داشت، توانست مجوزاکران فیلم را دریافت کند.

نویسنده : محمد رحمانیان، کارگردان : مازیارمیری، تهیه کننده : محسن آقا علی اکبری، مدیرتولید: سعید شرفی کیا، مدیرفیلمبرداری : شاپورپورامین، طراح صحنه ولباس : شیوا رشیدیان، تدوین : محمد رضا مویینی، طراح گریم : سودابه خسروی، دستیارکارگردان : مانفرد اسماعیلی، صدابردار: یدالله نجفی، منشی صحنه : نائله شریفی.

بازیگران: پرویزپرستویی “رحمان توانا”. دارین حمسه “ژولیت، آمنه”. داوود فتحعلی بیگی “حاج هرس نژاد”. مهرداد ضیایی. فریبا جدیکار”عمه رحمان”. نگارجواهریان “کوکب”. نیره فراهانی. روشنک عجمیان “میمنت”. احمد محبی سنگری و فریده سپاه منصور”مادررحمان”.

سینماهای نمایش دهنده : سپیده 2. آزادی. فرهنگ و…

خلاصه داستان : مهندس رحمان توانا، یکی ازدلتمردان ایرانی ست که برای انجام مأموریتی عازم لبنان می شود. اودرلبنان با دختری مسیحی دیدارمی کند. این برخورد باعث تغییرمسیرزندگی اومی شود و…

چالشی آشنا…

کتاب قانون درزمره تراژدی – کمدی هایی قرارمی گیرد که کمتردرسینمای ایران فیلمسازی چنین تجربه ایی درکارنامه کارگردانی اش داشته است. نویسنده درنگاه اول، مضمون چندان تازه یی را دستمایه کارخود قرارنداده است، اما نوع نگاه نویسنده وپرداخت خلاقانه اوازداستان جذابیت کم نظیری به “ کتاب قانون” بخشیده است. دل بستن مردی مسلمان به دختری غیرمسلمان “ مسیحی” سوژه چندان غریبی برای مخاطب ایرانی نیست. ولی انتخاب آگاهانه وهوشمندانه رحمانیان برای طراحی شخصیت “ رحمان ” وانتخاب جایگاه اجتماعی او، نقطه عطفی درکارنویسنده به شمار  می آید. مهندس رحمان توانا که درجایگاه اجتماعی یکی ازدولتمردان وسیاستمداران کشوراست برای انجام مذاکرات به اتفاق هئیت همراه راهی لبنان می شود، پس ازآنکه طی اتفاقی رحمان با ژولیت که صاحب کافه ای کوچک است، آشنا می شود؛ دل به اومی بندد وسرانجام با اوازدواج می کند. ژولیت مسلمان می شود وبا نام جدید خود “ آمنه” برای زندگی وارد ایران می شود اما درجامعه ایران با مشکلات زیادی مواجه می شود ودرنهایت تصمیم به ترک همسرش می گیرد.

عنصری که بیش ازسایرعناصربرای مخاطب درموقعیت ها ودیالوگ هایی که نویسنده خلق کرده، جذاب است، بازی کمیک ونقادانه ایی است که نویسنده با شخصیت های به اصطلاح مقید به دین ومذهب انجام می دهد. درواقع یکی ازدلایل همراهی مخاطب با اثرچنین موضوعی است. حاج هرس نژاد که رییس گروه مذاکره کننده ایرانی ست وبسیاربه اعتقادات مذهبی خود پایبند است با دیدن ژولیت “ مترجم کنفرانس” سرازپا نمی شناسد. این درحالی است که وی درتمامی گفتارهای خود اطرافیانش را به دینداری وبا تقوا بودن دعوت می کند. این اتفاق درارتباط با همکاران رحمان که درتیم مذاکره کننده ایران حضوردارد، روی می دهد. نمونه بارزآن : “ سکانس شام خوردن گروه ایرانی دررستوران، وقتی تمام افراد برسرمیزشام مجبوربه اطاعت ازدستورهای حاج هرس نژاد هستند، وقتی شب به نیمه می رسد با بیرون رفتن ازهتل، به کافه ها ورستوران   - های مورد علاقه خود می روند.” نویسنده با بکارگیری چنین تمهیداتی درداستان، خیل عظیمی ازسیاستمردان ودولتمردان ایرانی را مورد انتقاد قرارمی دهد که تنها درکلام خود را مسلمان    می دانند ولی درعمل کاملا متضاد با گفتارشان رفتارمی کنند. درفصل میانی اثراین اتفاق تنها به دولتمردان وسیاستمردان خلاصه نمی شود بلکه با آمدن شخصیت آمنه به ایران وزندگی درجامعه ایرانی، نویسنده برخی ازآداب وسنن ورفتارهای شبه دینی را به بوته نقد می کشد که به راحتی   می توان درجامعه ایران آن را مشاهده کرد. به عنوان مثال : وقتی آمنه برای خرید به بازارمیرود با فروشندگانی کم فروش مواجه می شود که درنهایت، آنها آمنه را متهم قلمداد می کنند وتوجهی به اعمال ورفتارخود ندارند. درواقع نویسنده یکی ازاصلی ترین تم های خود را درروایت، نگاه واعتقاد کورکورانه اکثرمردم به دین وقواعد آن انتخاب کرده است. نمونه بارزچنین رویکردی در سکانسی روی می دهد که مادررحمان مجلس روضه خوانی درخانه خود برپا کرده است. تنها عمل ورفتاری که ازاکثرافراد دراین مجلس سرنمی زند، دعاکردن است.و وقتی غیبت گویی همین افراد ازسوی آمنه مورد انتقاد قرارمی گیرد همگی با گفتن ناسزا به وی مجلس را ترک می کنند.

عنصردیگری که نویسنده استفاده مناسب ودراماتیکی ازآن کرده، عنصر” سکوت” است.

رحمانیان بخشی ازانتقال معانی ومفاهیم ارزشمند را برعهده سکوت نهاده است. “ به عنوان مثال : سکانس اولین دیداررحمان وآمنه درکافه.” کارگردان هم دکوپاژخود را متناسب با چنین قصه ایی طراحی کرده است. استفاده بهینه وخلاقانه ایی که میری ازقاب بندی، زاویه روایت دوربین وگزینش نوع حرکت دروبین درطراحی هایش انجام می دهد ازویژگی های بارزاودرکارگردانی است. میری با توجه به شخصیت ها وقصه توانسته ارتباط منطقی ودرستی میان حوادث درون قاب وبیرون قاب برقرارکند. همین ارتباط صحیح است که باعث بوجود آمدن ریتم درست ومناسب دراثرمی شود. درواقع دربرخی ازلحظات روایت، حرکت دوربین تبدیل به نشانه ایی ازریتم درونی شخصیت اصلی اثر” رحمان” می شود که این اتفاق باعث همذات پنداری وهمدلی بیشتر مخاطب با شخصیت می شود. انتخاب بازیگران ازسوی کارگردان به خوبی صورت گرفته است. بازیگران نقش های اصلی، به خوبی بیانگرویژگی های شخصیت های داستان هستند. اما اتفاق  خوبی که برای شخصیت های فرعی روی می دهد، نقش آفرینی پرستویی درنقش های فوق است. این انتخاب ازسوی میری باعث ارتقاء سطح کیفی شخصیت های فرعی می شود. به نظرمی رسد “ کتاب قانون” اثری متفاوت وتجربه ایی تازه درکارنامه کاری میری به حساب می آید که ازدریچه هوشمندانه ایی، سیاستمداران ودولتمردان مذهبی ایران را دچارجدی ترین چالش       می کند.