مرگ دو جوان هنرمند؛ یکی در ۳۰ سالگی و دیگری در ۳۷ سالگی بر اثر سرطان، بار دیگر توجه افکار عمومی را به افزایش این بیماری در ایران جلب کرده است. مرتضی پاشایی، خواننده پاپ و مجید بهرامی، بازیگر تئاتر تنها دو تن از هزاران قربانی این بیماری در هر سال هستند. سرطانی که تا چند سال پیش کمتر از آن می‌شنیدیم و کمتر افراد مبتلا به آن را در بین اطرافیان خود می‌دیدیم و حالا یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر ایرانیان شده و کمتر کسی است که در بین اقوام، دوستان و آشنایانِ دور و نزدیک، دست کم یک فرد مبتلا به سرطان نشناسد. بر اساس آمارهای رسمی، هر سال ۹۰ هزار مورد جدید سرطان در کشور به ثبت می‌رسد. محمد حسین قربانی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌گو با “روز”، زندگی ماشینی، کم تحرکی و تغذیه را مهمترین عوامل افزایش ابتلا به سرطان معرفی می‌کند. این نماینده مجلس با وجود اعلام سرطان‌زا بودن پارازیت‌ها از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست، معتقدست که هیچ پژوهش مستندی سرطان‌زا بودن پارازیت‌ها را تایید نمی‌کند.
منشا کارشناسی ندارد
در کنار عواملی مثل ژنتیک، کم تحرکی، عدم مصرف صحیح مواد غذایی، مصرف دخانیات و… در چند سال اخیر، عوامل دیگری مثل پارازیت‌ها، آلودگی هوا، میوه‌ها و سبزیجات آلوده و… نیز به عنوان عوامل سرطان‌زا معرفی شده‌اند. کارشناسان بسیاری انگشت اتهام را به سوی حاکمیت گرفته‌اند که بدون درنظر گرفتن وضعیت سلامت شهروندان با ارسال پارازیت به روی ماهواره‌ها، تولید بنزین غیراستاندارد و به تبع آن آلودگی شدید هوا و همچنین عدم نظارت به محصولات کشاورزی، شهروندان ایرانی را در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله سرطان قرار داده است. محمدحسین قربانی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان و مجلس اما می‌گوید اغلب این سخنان “غیر کارشناسی” است: “صحبت از این موارد باید مبتنی بر تحقیق باشد، نمی‌شود به حرف‌هایی که منشاء کارشناسی ندارد استناد کرد.”
او در پاسخ به این سوال که چرا با وجود اینکه معاون سازمان محیط زیست اعلام کرده انتشار پارازیت ها بدون شک با سرطان زایی برای مردم همراه است؛ هنوز شاهد ارسال پارازیت روی ماهواره‌ها هستیم، می‌گوید: “این مساله را چندین بار در دستور کار کمیسیون بهداشت قرار دادیم. از کارشناسان مختلف در حوزه‌های تخصصی دعوت کردیم بررسی کنند که آیا پارازیت‌ها باعث سرطان، بیماری‌های روحی روانی یا مغر و اعصاب می‌شوند یا خیر. اما گزارشی مستند و مبتنی بر علم به ما داده نشد که پارازیت‌ها سرطان زا هستند. می‌توان گفت بسیاری از گفته‌های این و آن و حرف و حدیث‌هایی که بعضا در رسانه‌ها مطرح می‌شوند، سیاسی هستند.”
قربانی در ادامه باز هم به غیر سرطان‌زا بودن پارازیت‌ها تاکید می‌کند: “ما نمی‌توانیم بگویم پارازیت‌ها سرطان‌زا هستند. ممکن است این تفکر در عموم مردم وجود داشته باشد ولی من به عنوان یک متخصص عرض می‌کنم که هیچ گزارش مستندی که برمبنای آن پارازیت‌ها باعث افزایش ابتلا به سرطان شده‌اند، دریافت نکرده‌ایم.”
مقامات جمهوری اسلامی بارها تاکید کرده‌اند برای جلوگیری از تاثیر مخرب غرب روی افکار مردم با فرستادن پارازیت مانع دریافت سیگنال ماهواره‌ها خواهند شد. چندی پیش سیدمرتضی حسینی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به اینکه باید به جا و به موقع پارازیت ارسال کنیم، گفته بود: “اگر پارازیت‌ها جایی ضرر داشته باشد مخابرات و دیگران که تخصص دارند باید جلوی ضرر را بگیرند و می‌توانند این کار را انجام دهند، ما خبر داریم که وزارت ارتباطات می‌تواند این کار را انجام دهد که ضررش کمتر باشد و جلوی خیلی از این ماهواره‌های مستهجنی که به خانواده‌ها حمله کرده گرفته شود.”
اما عوامل سرطان‌زایی که حاکمیت به نوعی در آن نقش دارد به پارازیت‌ها محدود نمی‌شود. میوه‌ها و سبزیجات آلوده هم چند سالی است به جمع موارد نگران‌کننده در حوزه سلامت پیوسته‌اند. سخنگوی کمیسیون بهداشت در این موردهم می‌گوید: “هر گزارش علمی و پزشکی محوری بیاید و اثبات کند بنده آن گزارش آن را می پذیرم و خودمان را موظف می دانیم با به وجود آورنده چنین معضلی قویا برخورد کنیم. با هیچ دستگاهی هم تعارف نداریم.”
این در حالی است که بارها از سوی مسئولان مختلف بر سرطان‌زا بودن میوه‌ها و سبزیجانی که با فاضلاب آبیاری می‌شوند تاکید شده است.
محمد حسین قربانی اما آلودگی هوا را در ابتلا به سرطان موثر می‌داند: “به هر حال یکی از مسائلی که مشکلات تنفسی، بیماری‌های ریوی و سرطان را ایجاد می‌کند آلودگی هوا است. در کلان‌شهرها به علت تراکم بالای جمعیت، مصرف بی رویه سوخت، غیر استاندارد بودن و پر مصرف بودن خودروها آلودگی مشکل‌آفرین شده است ضمن اینکه ذرات معلق و ریزگردها نیز می‌توانند در سرطان موثر باشند. “
این نماینده مجلس در پایان با اشاره به مشکلات و گرفتاری‌های مردم و هزینه بالای درمان می‌گوید: “باید هر شش ماه چک آپ انجام شود، اما با وجود مشکلات مالی و مشغله کاری این امکان برای خیلی از مردم وجود ندارد. همین باعث می‌شود که بخش زیادی از سرطان‌هایی که قابل درمان و کنترل است پیشرفت کنند و به مراحلی برسد که دیگر کنترل آن به شکل مطلوب امکان‌پذیر نباشد.”
رشد سرطان در ایران بیش از همه در جهان
حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت روز شنبه ۲۴ آبان ماه با ابراز تاسف از مرگ مرتضی پاشایی گفته است: “میزان ابتلا به این بیماری در ایران در مقایسه با اروپا و سایر کشورهای دیگر، ۵ برابر کمتر است، اما روندی رو به رشد دارد و وضعیت فعلی ما در این خصوص مشابه چند دهه قبل آنهاست”. سخنگوی کمیسیون بهداشت درمان هم می‌گوید آمار مبتلایان به سرطان در ایران تقریبا از متوسط جهانی کمتر است. اما آنچه بیشتر از شمار مبتلایانِ حالِ حاضر، نگرانی‌ها را بر انگیخته، سرعت رشد این بیماری است. آمارها می‌گویند میزان مبتلایان به سرطان از حدود ۱۷ هزار مورد در سال ۷۹ به بیش از ۵۵ هزار نفر در سال ۸۴ افزایش یافته و حالا به رقم ۹۰ هزار نفر در سال رسیده است.
چندی پیش محمد اسماعیل اکبری رئیس مرکز تحقیقات سرطان خبر داده بود که “ایران بالاترین روند رشد ابتلا به سرطان را در دنیا دارد.” او با اعلام اینکه سالانه حدود ۹۰ هزار نفر به سرطان مبتلا می‌شوند گفته بود: “هزاران نفر در سال به خاطر سرطان می‌میرند، همچنین میزان سرطان کشور ۱۵۰ در ۱۰۰ هزار نفر است”. به گفته محمداسماعیل اکبری “ایران در سرعت رشد سرطان و بالا رفتن بروز آن با هیچ کشوری قابل مقایسه نیست.” بر اساس آخرین آمارها درتنها در سال ۴۹۱ هزار نفر در اثر سرطان جان خود را از دست داده‌اند.
اوضاع وقتی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم وزارت بهداشت پیش بینی کرده است که موارد ابتلا به سرطان در ایران طی ۱۵ تا۲۰ سال آینده دو برابر خواهد شد.
