مهدی طائب، رئیس قرارگاه عمار طی سخنانی که دیروز منتشر شد، گفته است: “بحث هسته ای مشکل آنها نیست بلکه فرمان امام که اسرائیل باید از صحنه روزگار پاک شود برای آنها چالش شده است. به همین دلیل آنها این مذاکرات را تا ظهور امام زمان ادامه خواهند داد.” او تاکید دارد: “مذاکرات هسته ای بخشی از آن سرکاری و بخش دیگری واقعیت است که باید به آنها به خوبی توجه شود.”
علی لاریجانی، رئیس مجلس نیز دیروز در مراسم تکریم از خانواده شهدا گفت: “در مسئله هسته‌ای و در خلال مذاکرات می‌شنویم که درشتی می‌کنند البته ما جنس آنها را می‌شناسیم، ژست‌های توخالی زیاد دارند ولی نباید فریب آنها را خورد. دو طرف گفته می‌خواهیم مذاکره کنیم، البته ایران هیچ وقت میز مذاکره را ترک نکرد، در دوران مذاکرات حرف‌های کلفت می‌زدند، چون می‌خواهند اراده ملت را سست کنند.” او اضافه کرد: “آنها چون فرهنگ ایران را درست نمی‌شناسند، فکر می‌کنند با حرف‌های درشت تغییری در اراده ایران ایجاد می‌شود، اما باید بپذیرند با خانواده شهدا طرف هستند.”
مواضع مسئولان حکومت ایران در مورد مذاکرات هسته‌ای، مواضعی یکسان نیست. در حالی که برخی خواستار توقف این کذاکرات شده‌اند، رهبر جمهوری اسلامی بر ادامه آن تاکید داشته است.
چند روز پیش بود که آیت‌الله خامنه‌ای طی سخنانی بار دیگر بر ادامه مذاکرات هسته‌ای تاکید کرد و گفت: “موافقت با این مذاکرات برای شکستن فضای خصمانه جبهه استکبار بر ضد ایران بود و این مذاکرات باید ادامه یابد اما همه بدانند که با وجود ادامه مذاکرات، فعالیتهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه تحقیق و توسعه هسته‌ای به هیچ وجه متوقف نخواهد شد و هیچیک از دستاوردهای هسته ای نیز تعطیل بردار نیست،”
حدود یک هفته پیش، برخی نمایندگان مجلس وابسته به جبهه پایداری در اعتراض به بیانیه پارلمان اتحادیه اروپا مبنی بر نقض حقوق‌بشر در ایران، خواستار توقف مذاکرات هسته‌ای شده بودند. محمدحسن آصفری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران از پیشنهاد برخی نمایندگان برای توقف مذاکرات هسته‌ای در قبال قطعنامه حقوق بشری پارلمان اروپا خبر داده بود. روز بعد منصور حقیقت پور، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی در گفتگو با سایت فرارو خبر داد که چنین طرحی در مجلس مطرح نخواهد شد. او گفت: “پیشنهاد توقف مذاکرات هسته ای ایران با گروه ۱+۵ بعید است در جلسه فردای مجلس مطرح شود اما اگر این طرح امکان طرح را هم پیدا کند بعید است مورد توجه نمایندگان قرار گیرد.” حقیقت‌پور اضافه کرد: “درباره مذاکرات هسته‌ای سخنان مقام معظم رهبری باید فصل الخطاب باشد. ایشان فرموده‌اند که امیدی به این مذاکرات ندارند اما میز مذاکره را هم ترک نمی‌کنیم. بنابراین باید همین خط در قبال این مذاکرات پیش گرفته شود و مورد توجه قرار گیرد.”
احمد شوهانی یکی دیگر از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس معتقد بود: “منتقدان مذاکرات هسته‌ای این موضوع را مورد توجه قرار نمی دهند که مذاکره نوعی بده بستان است و برای اینکه مذاکرات منتج به نتیجه شود حتما باید امتیازی داد تا امتیازی کسب کرد. منتقدان به دلیل اینکه با این واقعیت در عرصه دیپلماسی آشنایی ندارند از هر فرصتی استفاده می کنند تا مذاکرات را از مسیر اصلی خود خارج کنند بر همین اساس به نظر می رسد که این قطعنامه اتحادیه اروپا هم این فرصت را برای آنها فراهم کرده است هر چند این فرصت هم نمی تواند آنها را به این هدفشان برساند.”
از همان روزهای اولی که دولت روحانی توانست با قدرتهای جهانی به توافقی اولیه برای حل مشکل پرونده هسته‌ای ایران برسد، محافظه‌کاران تندرو، انتقاد از توافقنامه را آغاز کردند. در دوره‌ای که سعید جلیلی در حال مذاکره با اتحادیه اروپا بود، هیچ رسانه‌ای حق انتقاد از روند مذاکرات را نداشت. وقتی اولین بار در مناظره‌های انتخاباتی برخی کاندیداها، از جمله علی‌اکبر ولایتی به انتقاد صریح از این مذاکرات پرداخت، زمینه شکست کامل سعید جلیلی نیز فراهم شد.
یکبار روزنامه دولتی ایران درباره ممنوع بودن انتقاد از روند مذاکرات در دوره سعید جلیلی نوشت: “نکته قابل تأمل در تاریخ ۸ سال گذشته این است که در دوره‌ای که تیم مذاکره‌کنندگان سابق، پروژه گفت‌وگو با طرف‌های غربی را در پایتخت‌های ترکیه، قزاقستان و روسیه دنبال می‌کردند، هیچ اعتراض و نقد جدی از سوی گروهی که اکنون دولت روحانی را به چالش می‌طلبند، شنیده نشد. […] در اینباره می‌توان گزارش خبرنگاران همراه تیم مذاکره‌کننده سابق را گواه گرفت که می‌گویند دبیرخانه آن روز شورا، مطبوعات را از درج هرگونه مطلب انتقادی منع کرده و تخطی از این تصمیم را نقض اصول امنیت‌ملی قلمداد می‌کردند.”
اما در حالی که چندان هم غیرمنتظره نبود، با آغاز سیاست جدید هسته‌ای در دولت جدید که ادامه سیاست‌های دوران قبل از احمدی‌نژاد بود، انتقاد از مذاکرات و توافقنامه بدست آمده، با شتاب آغاز شد.
روزنامه کیهان وابسته به آیت‌الله خامنه‌ای و روزنامه وطن‌امروز، سخنگوی جبهه پایداری و نزدیک به مصباح‌یزدی، بیشترین انتقادها را منتشر کردند.
برخی صاحبنظران معتقدند که انتشار این انتقادها در واقع تقسیم کاری است که میان جناح تندرو و جناح میانه‌رو در ایران صورت گرفته است تا مذاکره کنندگان غربی را قانع کند که اگر این مذاکرات شکست بخورد، سیاست‌های تندروانه قبلی باز خواهد گشت. شاید به همین دلیل است که انتقاد از توافقنامه ژنو با وجود شکایت‌هایی که از منتقدان می‌شود، همچنان ادامه دارد.
چند روز پیش یکی از اعضای گروه فشار که در روزنامه وطن‌امروز بارها در انتقاد از توافقنامه ژنو نوشته و حتی شورای امنیت ملی نیز از او شکایت کرده است، در یادداشتی دیگر به یکی از بندهای توافقنامه ژنو اعتراض کرده و نوشت: “تا درباره همه چیز توافق نشود، درباره هیچ چیز توافق نمی‌شود علی‌القاعده باید یکی از بندهای توافق آدمیزاد با «خدا» باشد، نه «کدخدا»یی که دیگر نیست. با دشمن بس است؛ دولت باید با دوست، با همین مردم رابطه برقرار کند.”
از طرفی دیگر هفته گذشته آیت الله محمدعلی موحدی کرمانی امام جمعه موقت تهران در خطبه‌های نماز جمعه اعتراض کرد: “این توافقنامه به طوری که دیدیم پخش شده و در دست افراد قرار گرفته است اما من یک جمله در این توافقنامه دیدم که شایسته است وزارت خارجه و هیات ایرانی روی این جمله دقت کنند. این جمله انگلیسی است که ترجمه آن یعنی “تا در مورد همه چیز توافق نشود در خصوص هیچ چیز توافق نمی‌شود.” آنها با این زیاده خواهی‌ها یکبار حقوق بشر، یکبار موشک‌های بالستیک و یکبار حمایت از حزب الله را مطرح می کنند و هر روز یک بهانه می‌آورند. یک روز هم ممکن است آنچه اتحادیه اروپا می‌گوید را در توافق نامه بگنجانند که ایران باید به هم جنس بازی اجازه دهد.”
او تاکید کرد: “آنها این موضوع را در توافق نامه آورده‌اند که ˈتا در مورد همه چیز توافق نشود در خصوص هیچ چیز توافق نمی شودˈ، یا من نمی فهمم من را هدایت کنید یا آنکه… آن ها می گویند که همه چیز حتی رفع تحریم ها نیز قابل برگشت است که شما هم باید بگویید ما هرچه می گوییم قابل برگشت است.”
نوشته روزنامه وطن امروز و سخنان امام جمعه تهران نشان می‌داد که “جمله انگلیسی” مزبور در محافل محافظه‌کار ایران توجه زیادی برانگیخته است.
روز بعد خبرگزاری دولتی ایرنا توضیحات یک مقام نزدیک به تیم مذاکره کننده را منتشر کرد که درباره جمله مزبور توضیح داده بود. او تاکید داشت: “این یک بند معمولی و استاندارد در تمامی مذاکرات پیچیده ای است که موضوعات مختلفی در دستور کار آنها قرار دارد. معنی و مفهوم این بند هم این است که هرآنچه طرفین در طول مذاکره توافق می کنند هیچ تعهدی برای آنها ایجاد نمی کند تا زمانیکه مذاکرات به اتمام برسد و در مورد همه چیز توافق نهایی به دست آید. این اصل به نفع هر دو طرف در طول مذاکره است. به عنوان مثال تعهداتی که ایران در گام اول پذیرفته است منوط به کسب توافق در گام نهایی می باشد وگرنه متوقف خواهد شد و با توجه به اصل همه یا هیچ طرف مقابل نمی تواند خواستار تداوم تعهدات ایران شود.” او اضافه کرده بود: “مقامات اگر ابهامی درباره توافق ژنو دارند قبل از طرح در تریبون رسمی از تیم مذاکره کننده سوال کنند.”
ناظران سیاسی معتقدند در حالی که ایران چاره‌ای جز ادامه مذاکرات ندارد، حداقل برای حفظ پرستیژ داخلی مجبور است که خود را نسبت به مذاکرات بی‌میل نشان دهد. تاکید مکرر آیت‌الله خامنه‌ای بر ادامه مذاکرات و اعتماد او به تیم مذاکره کننده و همچنین نرمش‌قهرمانانه از یک طرف و اظهار اینکه به نتیجه مذاکرات امیدوار نیست، درواقع نتیجه ترکیب نارضایتی و اجبار به مذاکرات بوده است.
چندی پیش آیت‌الله محمدعلی موحدی کرمانی امام جمعه موقت تهران در خطبه‌های نماز جمعه گفت: “من به آمریکایی‌ها می‌گویم شما در حال مذاکره هستید و اگر خودتان ادب ندارید، حداقل ادبیات مذاکره را رعایت کنید. من به آقای ظریف تسلیت می‌گویم که گرفتار مذاکره با این افراد شده است. “
