نگاهی به فیلم “شیش و بش”
درباره دو فیلم شبیه به هم
درباره فیلم
بهمن گودرزی پس از تجربه همکاری چندین تله فیلم، “شیش و بش” را به عنوان نخستین فیلم سینمایی کارگردانی کرده است.“شیش و بش” یک کمدی موقعیت است که با نگاهی اجتماعی روابط و دنیای رفاقت را به تصویر می کشد و مخاطب، شخصیت ها را در طول قصه می پذیرد و با آن همرا می شود.
بررسی شباهت های بین دو فیلم
شش و بش در ساخت و محتوا از بسیاری از تجربه ساخت کمدی‌های ضعیف و کم مایه دهه هشتاد سینمای‌مان وام گرفته است. مهمترین اثری که شیش و بش از آن تأثیر پذیرفته است فیلم سن پطرزبورگ است که البته جزو ضعیف‌ترین آثار بهروز افخمی به شمار می‌آید.
فقط کافیست طرح داستانی این دو فیلم با یکدیگر مقایسه شود. شباهت زیادی بین این دو طرح داستانی وجود دارد.در هر دو فیلم رازی توسط یک پیرمرد به یک نفر گفته می شود و دیگری در گوشه ای از کادر راز را می شنود و بدر قراری ناخواسته و نانوشته برای کشف آن راز دو قهرمان فیلم همراه می شوند و در هر دو فیلم نیز سرانجام ناکام و بی سرانجام به هیچ نتیجه ای در کشف و شهود خود نمی رسند.
حتی گاهی سکانس به سکانس این فیلم نیز با سن پطرزبورگ شباهت دارد. مثلا در فیلم بهروز افخمی پس از آنکه دو کاراکتر اصلی فیلم از راز آن پیرمرد مطلع می‌شوند در مراسم ختمی یکدیگر را می‌بینند و با هم بر سر نوع تقسیم منافع و درصد هر کدام توافق می کنند و در فیلم شیش و بش نیز دقیقا همین اتفاق میفتد.بسیاری از سکانس‌های دیگر که دقیقا همین وضعیت را دارند.
زوج سن پطرزبورگ هر دو اهل طبقه پایین جامعه بودند. با این تفاوت که یکی از آنها ظاهر غلط انداز‌تر و با کلاس‌تری دارد و بلد است لفظ قلم حرف بزند. دقیقا مثل فیلم شیش و بش که محمدرضا گلزار همین وضعیت را دارد و امین حیایی نیز اگرچه در همان طبقه است اما خودش است با تمام ویژگی‌های فرهنگی و ادبی خاص خودش.
این تقلید از ساختار و طرح‌های داستانی آثار موفق را پیش از این بارها دیده بودیم. مثلا پس از موفقیت‌های فیلمی چون “آتش بس” شاهد انواع فیلم‌هایی بودیم که حول و حوش همین طرح داستانی بودند(نظیر فیلم خروس جنگی).اما جالب است که فیلم شش و بش تا به این اندازه خودش را به سن پطرزبورگ نزدیک کرده است. اثری که به هیچ وجه یک اثر موفق محسوب نمی‌شود.
انکار گودرزی
بهمن گودرزی در گفت وگویش با کافه سینما فیلم سن پطرزبورگ را شبیه به فیلمنامه شیش و بش دانسته و نه برعکس. اما نکته اینجاست حتی اگر این موضوع هم صحت داشته باشد، پس چرا سکانس به سکانس فیلم حتی به لحاظ کارگردانی نیز همان سیر سن پطرزبورگ را دنبال می‌کند؟ زمانی که سن پطرزبورگ ساخته شد که خبری ازساخت شیش و بش نبود.
علاوه بر شباهت طرح داستانی ،شباهت بصری کار و جنس شوخی‌ها چیزی نیست که صرفا در فیلمنامه محمدرضا گلزار وجود داشته باشد و قطعا در حین ساخت است که این موارد شکل می‌گیرندو برای این یکی که دیگر بهانه‌ای وجود ندارد.
گودرزی در ادامه این بحث گفته است :
فیلمنامه «شیش و بش» قبل از «سن پطرزبورگ» نوشته شده بود و معتقدم که «سن پطرزبورگ» از روی «شیش و بش» برداشت شده است، البته اینکه دو فیلم از لحاظ موضوعی به هم نزدیک باشند نه چیز بدی است و نه چیز عجیبی و در همه جای دنیا هم این اتفاق رخ می دهد، اما نمیدانم چرا این فیلم را با ضعیف ترین اپر آن کارگردان مقایسه می کنند، در حالی که «سن پطرزبورگ» با یک پروسه طولانی و هزینه زیاد ساخته شد.
در واقع ما کار خودمان را کردیم و گروه «سن پطرزبورگ» هم کار خودشان را کردند قبول دارم که یکسری شباهت ها بوده و هست، اما ما این قصد را نداشتیم که بخواهیم از روی فیلمی کپی برداری کنیم و حتی در مرحله پیش تولید هم از بعضی موارد که کار را زیباتر هم می کرد به دلیل همین شباهت ها گذشتیم و در مرحله تدوین هم کار را به خانم مستانه مهاجر سپردیم که تدوینگر «سن پطرزبورگ» هم بود تا این شباهت ها از فیلتر ایشان هم عبور کند.
در «سن پطرزبورگ» علاقه ایی بین خواهر و دوست برادر خواهر ایجاد می شود و ما در این فیلم آن را حذف کردیم تا این شباهت از بین برود و اگر دقت کنید در فیلم ما علاقه ایی بین کارکتر ها به وجود نمی آید
تاریخچه فیلم از زبان گودرزی
ساخت این فیلم مراحل زیادی را سپری کرد ابتدا نام فیلم «ساندویچ سرد» بود و فیلمنامه هم چیز دیگری بود، سپس پای پیمان قاسم خانی و خشایار الوند به عنوان بازنویسان فیلمنامه به پروژه باز شد و بعد هم به ناگهان نام فیلم به «شیش و بش» تبدیل و گفته شد که نویسنده این فیلم محمدرضا گلزار است.
گودرزی دراین باره می گوید :
“در ابتدا فیلمنامه ایی در دست داشتیم با نام «ساندویچ سرد» که از علاقه من خیلی دور و آن را دوست نداشتم، برای همین تصمیم گرفتیم بازنویسی آن را به قاسم خانی و الوند بسپاریم آنها آمدند و کار را بازنویسی کردند در نیمه های راه بودیم و هنوز فیلمنامه بطور کامل شکل نگرفته بود که محمدرضا گلزار به گروه ما پیوست و گفت من فیلمنامه ای دارم که به قصه شما نزدیک است با آمدن فیلمنامه گلزارقاسم خانی درگیر نوشتن سریال «ساختمان پزشکان» و الوند درگیر نگارش «قهوه تلخ» بودند و برای همین نتوانستد به ما ملحق شوند و من خودم بازنویسی را انجام دادم و حدود شصت درصد از «شیش و بش» اولیه بکار گرفته شد و در نهایت از «ساندویچ سرد» فقط بیست درصد ماند.”
دخالت گلزار در فیلم
یکی از صحبت های حاشیه ای در باره این فیلم میزان دخالت گلزار در روند ساخت فیلم بود. شایعات حکایت از دخالت گلزار در تمام ارکان فیلم از نوع پوشش و لباس تا صحنه آرایی داشت.
گودرزی در باره دخالت گلزار در روند ساخت فیلم می گوید :
متأسفانه شایعه هایی شکل گرفته مبنی بر اینکه محمدرضا گلزار بازیگران این فیلم را انتخاب کرده و یا اینکه او کارگردان مخفی «شیش و بش» بوده تا من فیلم اولم را بسازم و… اما باید این را بگویم که گلزار آنقدر حرفه ای هست که بداند در کاری که به او ربط ندارد دخالت نکند گلزار جزء معدود افرادی است که مردم به خاطرش بلیط می خرند و به سینما می آیند، اما بعضی ها سعی در تخریب این فرد دارند واقعا امثال گلزار بسیار کم هستند چون بار اقتصاد سینما را روی دوش می کشند.
شناسنامه فیلم شش و بش
کارگردان: بهمن گودرزی
بازیگران: محمد رضا گلزار، امین حیایی ، آنا نعمتی، بیتا فرهی ،میرطاهر مظلومی ،شهنام شهابی ، تانیاجوهری و رضا رشید پور
فیلمنامه: محمد رضا گلزار (بازنویسی پیمان قاسم خانی و خشایار الوند)
تهیه کننده: مرتضی شایسته (هدایت فیلم)
تدوین: مستانه مهاجر
صداگذاری: ایرج شهزادی
مدیر فیلمبرداری: حسن کریمی
طراح صحنه: آیدین ظریف
طراح چهرپردازی: ایمان امیدواری
صدابردار: بابک اردلان
مدیر تولید: مجید امانی زاده
عکاس: امیر عابدی