پریسا حاتمی
در آستانه خرداد ماه و حدودا یک سال مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری دهم، بحث‌ها در جناح اصلاح‌طلب درباره نحوه حضور در انتخابات و امکان‌های مقابله با احمدی نژاد بالا گرفته است. در این میان، یکی از آخرین امیدهای اصلاح‌طلبان برای جلوگیری از حضور مجدد احمدی نژاد در کاخ ریاست‌جمهوری، نامزدی رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب پیشین در انتخابات است که به‌زعم بسیاری از ناظران سیاسی، هنوز هم محبوب‌ترین فرد در عرصه سیاسی ایران است.
مصاحبه دیروز روزنامه سرمایه با مرتضی حاجی، مدیرعامل بنیاد باران و وزیر هر دو کابینه خاتمی، نشان می‌دهد که خاتمی تنهاترین – یا دست‌کم یکی از آخرین – امیدهای جناح اصلاح‌طلب برای بازگشت به قدرت و جلوگیری از تداوم یکه‌تازی طیف احمدی نژاد در عرصه قدرت ایران است؛ طیفی که در دو سال اخیر تقریبا هیچ مانعی در برابر گسترش سیطره خود بر نهادهای قدرت در جمهوری اسلامی ندیده‌اند.
حاجی در مصاحبه با روزنامه سرمایه، با اشاره به دلزدگی موقت خاتمی از عرصه سیاسی و در عین حال با بیان اینکه “بعید می دانم کسی بتواند ایشان را ردصلاحیت کند”، تاکید کرد: “همه ما باید تلاش کنیم تا آقای خاتمی را به صحنه انتخابات بیاوریم، مردم باید با پیام و پیغام‌هایشان و واسطه‌گری‌هایشان تمایلشان را به حضور مجدد آقای خاتمی در ریاست‌جمهوری نشان دهند، در واقع ما و مردم باید آقای خاتمی را وادار به حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری کنیم، چون ایشان در برابر خواست و علاقه مردم نمی‌توانند سکوت کنند.“
وی همچنین در خصوص علت دلزدگی خاتمی از فعالیت سیاسی و به کار بردن اصطلاح “بازنشستگی سیاسی” از زبان وی، گفت: “آقای خاتمی در انتخابات مجلس خیلی جدی حضور پیدا کرد، اگر چه از آن طرف هم با بی‌مهری مواجه شد، چرا که یک درخواست خیلی ساده را مطرح کرد، برای اینکه آرا بازشماری شود کسی که در دوره متوالی رییس‌جمهوری بود و سمت های مهم دیگری را در کارنامه‌اش دارد با بی‌اعتنایی با درخواستش برخورد شود، فکر می‌کنم این یک عارضه موقتی ایجاب می‌کند… اگر واقعا برای آقای خاتمی زمینه و امیدواری برای فعالیت سیاسی وجود نداشته باشد، پس برای چه کسی وجود دارد؟ به همین دلیل اعلام بازنشستگی از سوی آقای خاتمی به نظرم یک عارضه موقت است که انتظار مردم آن را رفع خواهد کرد.“
نقشه راه ائتلاف اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست‌جمهوری
ناکامی اصلاح‌طلبان در افزایش قابل ملاحظه تعداد کرسی‌های خود در مجلس هشتم، اگرچه برخی فعالان جوان را موقتا ناامید کرد، اما باعث نشد که فعالان مسن‌تر احزاب اصلاح‌طلب از ادامه فعالیت انتخاباتی برای بازگشت به قدرت منصرف شوند.
بدین ترتیب اگرچه نوشته‌های بسیاری از وبلاگ‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان پس از انتخابات مجلس هشتم رنگ و بوی ناامیدی از ادامه تکاپوی سیاسی از مسیر صندوق‌های رای را می‌داد، اولین سخنان سخنگوی ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان در واکنش به نتایج انتخابات نشان داد که احزاب سیاسی اصلاح‌طلب قصد کناره‌گیری از رقابت‌های سیاسی در چارچوب شرایط موجود را ندارند.
سخنگوی ائتلاف اصلاح‌طلبان در اولین مصاحبه مطبوعاتی خود پس از انتخابات، بر “حفظ انسجام و ائتلاف موجود میان احزاب و گروه‌های اصلاح‌طلب تا انتخابات ریاست جمهوری دهم” تاکید کرد. به عقیده وی، نفس ائتلاف و تثبیت آن در دو سال اخیر، دستاورد مهمی است که می‌تواند سرمایه اصلاح‌طلبان در انتخابات بعدی باشد. با این حال هنوز ساز و کار این ائتلاف و نحوه توافق نهایی گروه‌های شرکت کننده در آن بر روی یک نامزد مشخص، اعلام نشده است.
اکثر صاحبنظران سیاسی معتقدند که تنها راه توافق طیف متکثر احزاب این جناح بر روی یک گزینه در انتخابات، مطرح شدن نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری است که هم بتواند از سد ردصلاحیت‌ها عبور کند، هم اجماع بر روی آن ممکن باشد، هم امکان رای‌آوری داشته باشد و هم خود حاضر به حضور در رقابتی نفس‌گیر در برابر حاکمیت یکدست اصولگرایان باشد. تنها گزینه‌هایی که تاکنون مطرح شده‌اند و این شرایط را دارند، میرحسین موسوی و سید محمد خاتمی هستند.
هرچند موقعیت میرحسین موسوی در میان نسل انقلاب و جنگ نوستالژیک‌تر است و برخی از موافقان حضور وی نیز معتقدند او بیش از خاتمی می‌تواند توخالی بودن شعارهای مردم‌پسند احمدی نژاد را نمایان کند، اما برخی از فعالان اصلاح‌طلب معتقدند که خوشنامی نخست‌وزیر دوران جنگ، زاییده گوشه‌نشینی اوست و اگر وی به صحنه بیاید و مواضع واقعی خودش را در شرایط امروز مطرح کند، اقبال چندانی نخواهد یافت.اما اصلاح طلبان نزدیک به جبهه مشارکت، معتقدند خاتمی چنین مشکلاتی را ندارد و در عوض، اولین مشکلی که او ممکن است با آن روبه‌رو شود، برگزاری انتخابات هدایت شده و نیز تخریب شخصیت با استفاده از امکانات دولتی است.
تلاش زودهنگام برای تخریب خاتمی و اصلاح‌طلبان
سال 86 سال خوبی برای خاتمی و حامیان وی بود. چند سفر استانی موفق، حضور پرشور دانشجویان در سخنرانی وی در روز 16 آذر و سفرهای خارجی وی و ادامه ترویج ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها سالی امیدوارکننده را برای خاتمی رقم زد؛ به طوری که مشاوران وی اکنون معتقدند، و این اعتقاد خود را نیز در مصاحبه‌ها کتمان نمی‌کنند، که خاتمی در صورت حضور در انتخابات، در هر شرایطی و در مقابل هر رقیبی پیروز خواهد بود.
این موضوع باعث حرکت‌های تخریبی علیه وی از سوی محافظه‌کاران شد که در یکی از آخرین موارد، 77 نماینده محافظه‌کار مجلس هفتم در تذکری به وزیر اطلاعات خواستار برخورد امنیتی با خاتمی شدند؛ چرا که از نظر آنها خاتمی جمهوری اسلامی را به فعالیت تروریستی در کشورهای دیگر متهم کرده بود؛ حال آنکه خاتمی تنها به این واقعیت اشاره کرده بود که امام خمینی معتقد به تقویت حرکت‌های چریکی در کشورهای دیگر تحت عنوان صدور انقلاب نبود.
هرچند این تذکر با توضیحات نمایندگان نزدیک به خاتمی در مجلس و پادرمیانی برخی چهره‌ها در صحن علنی و از تریبون مجلس خوانده نشد، اما در هفته‌های اخیر تخریب‌ها علیه وی و جریان اصولگرا ادامه یافته است. یکی از این تخریب‌ها، اقدام اخیر یک سایت محافظه‌کار است که در خبری به ظاهر طنز با تیتر “سید محمد خاتمی فوت کرد”، یک ماجرای غیر واقعی و شبه طنز را به هم بافته است تا از دل مشابهت لفظی فوت کردن شمع (توسط خاتمی) با فوت کردن به معنای درگذشت، تیتر مذکور را در بیاورد و منتشر کند و در ضمن این خبر، به تمسخر خاتمی و اصلاح‌طلبان نیز بپردازد.
همچنین آخرین نمونه از تلاش‌های تخریبی رسانه‌های محافظه‌کار علیه فعالیت‌های اصلاح‌طلبان برای انتخابات ریاست‌جمهوری، خبر مجعول یک سایت دیگر محافظه‌کار در خصوص جلسه دوره‌ای اعضای شاخه جوانان حزب مشارکت است. این سایت با تحریف خبر این جلسه و افزودن دروغ به آن، مدعی شد که هدف از این جلسه، بیعت اصلاح‌طلبان با رضا خاتمی، دبیرکل سابق حزب مشارکت، برای انتخابات ریاست‌جمهوری بوده است.
در واکنش به خبر مذکور، زهرا اشراقی همسر رضا خاتمی با خبرگزاری فارس گفت‌وگو کرد و با تکذیب خبر نامزدی رضا خاتمی برای انتخابات ریاست‌جمهوری دهم، تصریح کرد که: “تمایل ما حضور آقای خاتمی بزرگ برای انتخابات ریاست جمهوری است.“