مسوولان عامل اصلی آلودگی تهران و دیگر کلانشهرهای کشور را خودرو‌ها می‌دانند. به همین دلیل در روزهای گذشته نیز با وضع قوانینی مانند طرح زوج و فرد خودرو‌ها تلاش کردند از میزان آلاینده‌های موجود در هوای شهر کم کنند. در همین حال روز گذشته در حالی‌که قائم مقام سازمان محیط‌زیست طرح لغو زوج و فرد خودرو‌ها را اشتباه خواند و اعلام کرد که از امروز این طرح، دوباره اجرا می‌شود، معاون استاندار تهران عنوان کرد محیط‌زیست نمی‌تواند برای استانداری تصمیم بگیرد و این طرح از فردا اجرا نمی‌شود. در همین حال پرسش این است که تعداد و میزان تردد خودرو‌ها در سطح شهر عامل چه میزان از آلودگی هواست.
به گفته همه مسوولان مرتبط و غیرمرتبط، مقصر اصلی آلودگی هوای تهران و دیگر کلانشهرهای کشور از مشهد و اصفهان گرفته تا اراک و کرج، خودرو‌ها هستند. بر اساس آخرین آمارهای اعلام شده از سوی “آمار و اطلاعات شهر و شهرداری تهران” بیش از چهار میلیون دستگاه خودرو، در اصفهان ۹۰۰ هزار، در مشهد ۸۰۰ هزار، در کرج ۴۵۰ هزار و در اراک حدود ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو سبک و سنگین تردد می‌کنند. از سوی دیگر نگاهی به آمار جمعیتی این شهر‌ها نشان می‌دهد به صورت میانگین در تهران، اصفهان و اراک به ازای هر دو نفر، در مشهد به ازای هر سه نفر و در کرج به ازای هر چهار نفر یک خودرو در خیابان‌ها رفت و آمد می‌کند.
در همین حال نگاهی به وضعیت آماری چند شهر در کشورهای دیگر دنیا به لحاظ جمعیت انسانی و تعداد خودروهای در حال تردد نشان می‌دهد در لندن به ازای هر سه نفر، لس‌آنجلس به ازای هر ۵/۱ نفر، در نیویورک و پاریس به ازای هر دو نفر و در کابل به ازای هر پنج نفر یک خودرو وجود دارد. اما با این حال به لحاظ وضعیت آلودگی هوا در میان این شهر‌ها تنها شهر کابل از مشکل آلودگی هوا در حد و اندازه شهرهای ایران رنج می‌برد. از طرفی بر اساس آمارهای شهرداری کابل پایتخت افغانستان بیشتر از ۷۰ درصد خودروهای در حال تردد در این شهر مستهلک و دچار فرسودگی هستند. این در حالی است که کمتر از یک ماه پیش مرتضی تمدن، استاندار تهران اعلام کرد فقط صد هزار خودرو فرسوده در پایتخت ایران وجود دارد که در صورت صحت آمار، این تعداد تنها ۵/۲ درصد کل خودروهای این شهر است. در همین باره محمد درویش، کار‌شناس محیط‌زیست به “شرق” می‌گوید: “بحث تفاوت وضعیت در تهران و دیگر کلانشهرهای بزرگ دنیا به خصوص در کشورهای توسعه‌یافته در چند نکته است؛ اول اینکه مشکل این است که در تهران ترافیک شدید داریم، در حالی که در شهرهای بزرگ دنیا چنین نیست. بر اساس آمارهایی که رییس آمارهای شرکت معاینه فنی شهرداری گفته است تهرانی‌ها سالانه ۲۰۰ میلیارد دقیقه از وقتشان در ترافیک تلف می‌شود. این یعنی خودروهای این شهر ۲۰۰ میلیارد دقیقه در سال پشت چراغ‌های قرمز و ترافیک‌های نفسگیر سوخت مصرف کرده و دود تولید می‌کنند و به هوا می‌فرستند.” درویش همچنین می‌افزاید: “علاوه بر این در این شهر‌ها سیستم حمل و نقل عمومی مانند مترو، تراموا و خطوط اتوبوسرانی همه نیاز شهروندان را پاسخ می‌دهد، به همین دلیل ساکنان این شهر‌ها نیازی به بیرون آوردن خودروهای خود ندارند و آن‌ها را تنها در سفرهای برون‌شهری به کار می‌گیرند. اما این در حالی است که در تهران که توسعه یافته‌ترین شهر ایران است در خوشبینانه‌ترین حالت خطوط مترو تنها ۴۰ درصد شهر را پوشش می‌دهند.” بر اساس گفته‌های این کار‌شناس محیط زیست، مهم‌ترین مولفه دیگر نیز به تفاوت در کیفیت سوخت و خودروهای در حال تردد در ایران و دیگر شهر‌ها برمی‌گردد. محمد درویش در این‌باره می‌گوید: “اگرچه مسوولان ادعا می‌کنند از اردیبهشت امسال در تهران سوخت با استاندارد یورو چهار عرضه می‌شود اما شواهد حاکی از آن است که این سوخت کیفیت چندانی ندارد و مطابق استاندارد‌ها نیست. همچنین سیستم کاربراتور خودروهای تولید داخل که بر اساس اعلام سازمان محیط‌زیست قرار است از ابتدای سال ۹۲ به یورو دو ارتقا پیدا کند به نسبت خودروهای دیگر نقاط جهان که هم‌اکنون دارای استاندارد یورو شش هستند نیز از دیگر موارد تفاوت است.” در همین حال و در جدید‌ترین خبری که در این‌باره منتشر شده نتایج بررسی کیفیت بنزین‌های داخلی نشان می‌دهد ترکیبات سرطان‌زای بنزین‌های داخلی سه برابر استاندارد است. این خبر را مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اعلام کرد و گفت: “نمونه‌هایی از بنزین تولید داخل به منظور بررسی به یک مرکز پژوهشی در کشور آلمان فرستاده شده است. در این بررسی مشخص شده که ترکیبات سرطان‌زای بنزین‌های داخلی سه برابر استاندارد است.” بر این اساس گفته می‌شود نتایج این تحقیق حاکی از آن است که عدد اکتان بنزین‌های معمولی و سوپر تولید داخل به ترتیب ۸۳ و ۹۵ است در صورتی که استاندارد جهانی حداقل ۹۵ است. علاوه بر این بررسی میزان ترکیبات آروماتیک موجود در بنزین شامل بنزن، تولوئن و زایلین نیز نشان می‌دهد این مواد سرطان‌زا و خطرناک، بر اساس استاندارد یورو چهار باید زیر یک درصد باشند در حالی که بر مبنای نتایج این آزمایش‌ها، در بنزین‌های داخلی میزان آن‌ها دو تا سه‌درصد است. همچنین میزان گوگرد و سایر ناخالصی‌های موجود در بنزین نیز که بر اساس استاندارد یورو چهار باید زیر ۵۰ ppm (قسمت در میلیون) باشد، این رقم در بنزین‌های داخلی حدود ۱۸۰ ppm (قسمت در میلیون) است. این یعنی میزان ترکیبات سرطان‌زای آروماتیک بنزین داخلی دو تا سه برابر میزان استاندارد و میزان گوگرد و سایر ناخالصی‌های موجود در بنزین داخلی نیز حدود ۵/۳ برابر میزان استاندارد است.
منبع: شرق