نگرانی به جای هراس‏

تایم
تایم

» نگاه تایم به تحلیل پنتاگون از برنامه هسته ای ایران

ahmadinejad890.jpg

تونی کارون ‏

آمریکائی ها هفته گذشته پیام های متناقضی از مقام های ارشد دفاعی آن کشور دربارۀ وضعیت هسته ای ایران شنیدند. ‏دریاسالار مایک مولن رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا در پاسخ به سؤال شبکه سی ان ان که آیا ایران مقدار سوخت ‏هسته ای کافی برای تولید یک بمب را دارد، گفت: “بله، به اعتقاد من آنها این مقدار ماده را در اختیاردارند.“‏

‏ این خبر در سراسر دنیا پیچید که به اعتقاد یک مقام عالیرتبه آمریکائی، ایرانی ها سوخت هسته ای لازم برای تولید ‏سلاح را در اختیار دارند. با این حال، مولن از طریق سخنگوی خود به تصحیح فوری اظهاراتش دست زد و گفت وی ‏تنها به اورانیوم خلوص پائین اشاره کرده که در حالت کنونی خود فقط به عنوان سوخت رآکتور به کار می رود و قابل ‏استفاده در تولید سلاح هسته ای نیست. از سوی دیگر، رابرت گیتس وزیر دفاع نیز به توضیح بیشتر موضوع در شبکه ‏ان بی سی پرداخت و گفت ایران “به دراختیار داشتن ذخیرۀ کافی نزدیک نیست، آنها در شرایط فعلی به تولید سلاح ‏نزدیک نیستند؛ هنوزمقداری زمان باقیمانده است.“‏

تناقض موجود میان مولن و گیتس به عمق بن بست موجود بر سر ایران و نیز فوریت مسأله ایران بر روی میز کار ‏رئیس جمهور آمریکا اشاره دارد. جامعه اطلاعاتی آمریکا و آژانس بین المللی انرژی هسته ای به توسعه سلاح هسته ای ‏از سوی ایران مشکوک نیستند، بلکه آنها نگران آن هستند که ایران به توسعه ابزار مورد نیاز برای تولید تسلیحات هسته ‏ای مشغول باشد. آنها این کار را با استفاده از برنامه مشروع انرژی هسته ای و کنار هم قرار دادن اجزای لازم برای ‏برنامه تسلیحات هسته ای انجام می دهند. این اجزاء شامل افزایش توانمندی غنی سازی اورانیوم است که امکان تولید ‏مواد مورد نیاز در تولید بمب را می دهد، اما اینکار باید با دور زدن نظارت امنیتنی موجود بر برنامه از سوی آژانس ‏هسته ای صورت بگیرد. ‏

ماه گذشته اوباما در یک کنفرانس خبری به «توسعۀ تسلیحات هسته ای» از سوی ایران اشاره کرد، اما بعداً با اصلاح ‏اظهارات خود گفت منظورش پیگیری «توانمندی های لازم» برای تولید چنین تسلیحاتی بوده است. این مسأله با ارزیابی ‏صورت گرفته تحت سرپرستی دریاسالار دنیس بلیر مدیر امنیت ملی آمریکا در 6 فوریه هماهنگی دارد که در گزارش ‏به سنا گفته بود: “هرچند ما به طور قطع نمی دانیم آیا ایران در پی توسعه تسلیحات هسته ای است یا خیر، اما ارزیابی ‏ما این است که تهران دست کم گزینه توسعه چنین تسلیحاتی را برای خود محفوظ نگهداشته است.“‏

پاسخ مولن به سی ان ان در واقع انعکاسی ازوجود 800 کیلوگرم اورانیوم خلوص پائینی بوده که از سانتریفوژهای ‏تأسیسات هسته ای نطنز بدست آمده و می تواند برای تولید اورانیوم با خلوص بالا، مورد نیاز در تولید بمب هسته ای، ‏تحت فرآوری مجدد قرار گیرد. تولید تسلیحات هسته ای به پلونیوم و یا اورانیوم با خلوص بالای 80 درصد نیاز دارد، ‏درحالیکه ذخیرۀ ایران در حد خلوص 73 درصد قرار دارد. این در محدودۀ اجازه داده شده تحت معاهده عدم اشاعه ‏جنگ افزار هسته ای (ان- پی- تی) برای تولید سوخت رآکتورهاست. ایران علیرغم مناقشات موجود بر سر فعالیت ‏هایش، خود را متعهد به پیمان ان پی تی می داند. اورانیوم خلوص پائین ایران تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی ‏هسته ای است و فعالیت های غنی سازی از نزدیک تحت نظارت بازرسان آژانس است. این بازرسان تأیید کرده اند هیچ ‏ماده ای برای تولید احتمالی بمب دستخوش فرآوری نشده است. ‏

ایران برای تبدیل ذخیره اورانیوم خلوص پائین خود به اورانیوم قابل استفاده در تولید بمب هسته ای، باید مشخصاً قصد ‏خود را اعلام کند و ضمن اخراج بازرسان از کشور، از پیمان ان پی تی نیز خارج شود. تنها درچنین حالتی است که می ‏تواند به تنظیم آبشار غنی سازی در درجات بالاتر دست بزند، و این امر خود به چندین ماه زمان احتیاج دارد. ابزار ‏هسته ای که به این شیوه تولید می شود، بسیار بزرگتر از آن است که با موشک و یا جت های جنگنده قابل حمل باشد، ‏درنتیجه هیچ اعتبار استراتژیکی به همراه نمی آورد. توان هسته ای مستلزم تولید گونه ای از بمب قابل جاگذاری در ‏کلاهک هسته ای و قابل حمل توسط موشک هائی است که ایران هم اکنون در اختیار دارد. احتمالاً ایران تا چنین ‏توانمندی چند سال فاصله دارد و اخراج بازرسان در شرایط فعلی می تواند به تحریک آمریکا و متحدانش برای بروز ‏عکس العمال فوری منجر شود. ‏

با همه این اوصاف، تحلیل پنتاگون به این شرح است: ایران درحال توسعه زیرساخت های هسته ای لازم است که امکان ‏تولید سلاح هسته ای را میسر می سازد، اما به تولید تسلیحات هسته ای نزدیک نیست. هرچند رهبران ایران به برنامه ‏هسته ای خود متعهدند و این ابزار لازم برای توسعه تسلیحات را در اختیارشان می گذارد، اما هنوز تصمیم سیاسی لازم ‏برای پیش رفتن در این مسیر و آغاز برنامه توسعه تسلیحات هسته ای اخذ نشده است. ممانعت از تولید سلاح هسته ای ‏توسط ایران، اولویت مهم دولت اوباما است، چالشی که قرار است از طریق آنچه رئیس جمهور «دیپلماسی سخت و ‏مستقیم» خوانده، پیگیری شود. اما این پرسش که آمریکا تا چه مدت تماس دیپلماتیمک با ایران را تا پیش از رسیدن این ‏کشور به آستانۀ تسلیحات هسته ای دنبال می کند، ساختار رویکرد دولت به تماس با ایران را شکل می دهد. به نظر می ‏رسد پیام پنتاگون این باشد که پیشرفت هسته ای ایران مایه نگرانی عمیق است، اما نیازی به ترسیدن از آن نیست. ‏

منبع: تایم- 2 مارس ‏