عباس حسینی
دانشگاه پلی تکنیک در دوره دولت احمدی نژاد بیشترین هزینه را در بین دانشگاه های کشور پرداخته است. در همین زمینه با نریمان مصطفوی، نایب دبیر انجمن اسلامی پلی تکنیک به گفتگو نشستیه ایم. وی معتقد است که “سال گذشته، سال بسیار دشواری بود که ایستادگی و مقاومت جنبش دانشجویی در این سال غرور انگیز و مثال زدنی بود”. این گفتگو را با هم می خوانیم:
انتخابات شورای مرکزی انجمن اسلامی امیرکبیر برای یکسال دیگر انجام شد. سال گذشته برای فعالین دانشجویی چگونه بود؟
در تاریخچه دانشگاه امیرکبیر می توان سال گذشته را دهشتناک ترین دوره ی فعالیت دانشجویی قلمداد کرد. از یک سال پیش از آن، مدیریت انتصابی دانشگاه فعالیت انجمن اسلامی امیرکبیر را غیر قانونی اعلام کرده بود. با این حال حضور 2800 نفری دانشجویان در انتخابات انجمن علیرغم تهدیدات گسترده مدیریت مبتنی بر برخورد انضباطی شدید با شرکت کنندگان در انتخابات، از وجهه ی کمرنگ مدیریت متزلزل چیزی باقی نگذاشت و از آنجا که به گونه ای قضیه برخورد با انجمن برای ریاست دانشگاه حیثیتی شده بود، تصمیم اینگونه بود که به هر طریق ممکن جلوی برگزاری انتخابات انجمن در بهار 86 گرفته شود تا شکست دولت در پلی تکنیک بعد از حضور احمدی نژاد در دانشگاه تا حدی تلافی شده باشد.
پیرو همین اندیشه پروژه ی نشریات موهن در دانشگاه امیرکبیر به اجرا درآمد تا با امنیتی شدن فضا هم اتمسفر لازم برای نابود کردن انجمن ایجاد شود و هم با دامن زدن به این فتنه و سوء استفاده از باورهای مذهبی جامعه پاک سازی دگراندیشان از دانشگاه ها را ممکن ساخته و مشروع جلوه دهند. همان گونه هم که همکاری های بعدی دستگاههای امنیتی و اطلاعاتی با مدیران دست نشانده دانشگاه ها با کمک هجمه تبلیغاتی رسانه های وابسته به دولت نشان داد قرار بود که انقلاب فرهنگی دیگری پایه گذاری شود. به هر حال بعد از این قضایا 9 نفر از اعضای انجمن به طور غیر قانونی بازداشت شدند، 3 نفر به دادگاه انقلاب احضار شدند و عده ای در مراکز وابسته به نهادهای اطلاعاتی مورد بازجویی قرار گرفتند. همچنین کلیه نشریات دانشجویی در دانشگاه امیرکبیر بدون هیچ منطقی توقیف شدند. البته با وجود این فضای سنگین و رعب آور از آنجا که برگزاری انتخابات انجمن از سوی جامعه دانشگاهی نوعی حمایت از دانشجویان دربند و رای به بی گناهی آنها محسوب می شد باز هم این انتخابات با حضور اکثریت دانشجویان برگزار شد و طراحان این سناریو از نیل به ابتدایی ترین انتظارات خود بازماندند. ضمن اینکه طبیعی بود که حمله این چنینی به دانشگاه از سوی دانشجویان سراسر کشور بدون پاسخ نمی ماند. از همان ابتدا از شیوه نگارش و توزیع نشریات موهن تا حضور سازماندهی شده نیروهای بسیج در دانشگاههای مختلف، بی گناهی اعضای انجمن اسلامی در این غائله برای همه محرز بود و برخورد به این شدت با دانشجویان امیرکبیر موج اعتراض را به دیگر دانشگاه ها هم کشید و می توان گفت در سال گذشته به نوعی 3 دانشجوی دربند امیرکبیر به نماد جنبش دانشجویی تبدیل شده بودند و احکام انضباطی و به عنوان مثال بازداشت کلیه اعضای شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت در 18 تیر در مقابل درب دانشگاه امیرکبیر اقدامات موثری در مهار اعتراضات دانشجویان نبود. کما اینکه اعتراض به حضور احمدی نژاد در دانشگاه تهران در 18 مهر ماه، تجمع 30 مهر در پلی تکنیک، 8 آبان در دانشگاه علامه و برگزاری باشکوه مراسم روز دانشجو در دانشگاهای سراسر کشور با محوریت دانشجویان دربند، نشان داد خشم عمومی از عملکرد دولت نهم علی الخصوص در حیطه دانشگاه فراتر از آن است که با این برخوردها به سکوت کشانده شود. و دیدیم که در بهار 87 هم انتخابات سالانه شورای مرکزی انجمن اسلامی پلی تکنیک با حضور گسترده دانشجویان به انجام رسید. به هر حال سال بسیار دشواری بود که می توان گفت ایستادگی و مقاومت جنبش دانشجویی در این سال غرور انگیز و مثال زدنی بود.
پلی تکنیک همیشه به فضای پرشور دانشجویی اش مشهور بوده است، اما چرا بعد از ماجرای نشریات موهن فضای دانشجویی دانشگاه پلی تکنیک تا حدودی دچار افت شد؟
خوب این موضوع خیلی دور از ذهن نیست، چرا که در هر صورت ضربه وارد شده به انجمن اسلامی پلی تکنیک بسیار سخت و غیر منتظره بود. هم مدت زیادی زمان برای خروج از این شوک و ترمیم ساختار لازم بود و هم اینکه تمرکز فعالیت های انجمن بر کاستن التهاب فضا با امید به آزادی دانشجویان زندانی نهاده شد و تلاش ما بر این بود تا با ایجاد یک بستر منطقی و به دور از تلاطم و با گرفته شدن فرصت بهانه جویی از طرف مقابل زمینه رسیدگی عادلانه و به دور از جنجال این پرونده فراهم شود. ضمن آنکه فعالیت دانشجویی ابزارهای خاص خود را دارد که تمامی این ابزارها به طرق مختلف از انجمن اسلامی پلی تکنیک گرفته شد: دفتر انجمن پلمب شد، کلیه نشریات وابسته به انجمن توقیف شد و تمامی فعالین دانشجویی اثر گذار از تحصیل محروم و به دانشگاه ممنوع الورود شدند و مسلماً در شرایطی که حتی عکس برداری از یک تجمع از سوی مدیریت پادگانی دانشگاه محرومیت از تحصیل را به دنبال دارد، با فاصله گرفتن هزینه ها از حد متعارف نمی توان انتظار فضای شاداب سالهای گذشته را داشت. به هر حال همیشه فعالیت دانشجویی تاوان مشخصی داشت که معمولاً از حد خاصی متجاوز نبوده است و دانشجویان با پیش بینی و پذیرفتن این هزینه ها وارد گود فعالیت دانشجویی می شدند. اما متاسفانه مجموعه وزارت علوم دولت نهم سطح برخورد را آنچنان خشن و بی رحمانه بالا برده که محرومیت از تحصیل امروز معمول ترین جریمه ایست که از کمیته های انضباطی می توان انتظار داشت.
خوب در این فضا چرا بیشتر فعالیت های انجمن در سال گذشته از نوع فعالیت های سلبی بوده و جنبه اعتراضی داشته تا اینکه ایجابی باشد؟
به هر حال دولت در همه زمینه ها بسیار غیر منطقی و عجولانه وارد عمل می شود و در این مدت آنقدر اقدامات نسنجیده و تصمیم گیری های کارشناسی نشده انجام داده که اساسا فرصت طرح بحث و فضای بیان خواسته ها برای جریانات موجود ایجاد نشده است. متاسفانه آنچنان شتاب حرکت در این مسیر غیر اصولی زیاد است که حتی فرصت اعتراض و انتقاد به تمام این سیاست های غلط موجود نیست، تا چه برسد به مطالبه درخواست ها و یا گشودن باب گفتمان تازه. جنبش دانشجویی نیز از این قضیه مستثنی نیست و در مدتی که این دولت سکان دار امور بوده هر روز درگیر نقشه و بازی جدید و غیر قابل پیش بینی شده است و ما در این مدت تنها تلاش کرده ایم که با اتخاذ واکنش مناسب راهی برای کم اثر تر کردن فشارها و ضربات پی در پی پیدا کنیم که یک مثال آن همین قضیه نشریات موهن بود.
چه اقداماتی در سال گذشته توسط انجمن انجام شد؟
تمام همت اعضای انجمن در سال گذشته معطوف به آزادی سه دانشجوی زندانی و قرار گرفتن این پرونده در یک روند عادلانه قضایی بود که در قالب اعتراض به اشکال گوناگون و با استفاده از کلیه ظرفیت های موجود - از نامه نگاری و رایزنی با اساتید و مقامات گرفته تا برپایی تجمعات اعتراضی و اطلاع رسانی وضعیت دانشجویان بازداشتی - انجام گرفت که بالطبع هزینه زیادی برای فعالین دانشجویی از قبیل محرومیت از تحصیل و بازداشت در پی داشت و شوربختانه به نتیجه دلخواه هم نرسید. از آنجا که اولویت انجمن با توجه به فضای سنگین برخورد، این است که حداقل هزینه به دانشجویان تحمیل شود، تا حدودی از فعالیت های هزینه زا اجتناب شد. اما به هرحال، فعالیت های زیادی صورت گرفت؛ مثلا، واحد سیاسی انجمن اسلامی پلی تکنیک دیدارهایی با شخصیت های سیاسی در تحلیل فضای موجود در آستانه انتخابات مجلس برگزار کرد که از قضا بسیار هم موفق بود و گروه های مطالعاتی بسیاری هم زیر مجموعه واحد فرهنگی انجمن آغاز به کار کرده اند.
خوب با توجه به فشار همه جانبه ای که به دانشجویان پلی تکنیک وارد می شود چه اقداماتی به نظرتان می توان در سال جاری انجام داد؟
در هر حال با توجه به نگاه حذفی دولت به منتقدین و از آنجا که تمایل ما حفظ دانشجویان در فضای دانشگاه است به نظر می رسد که در حال حاضر لااقل باید روش سال گذشته در پلی تکنیک اجرا شود چرا که به نظر می آید، این شیوه روش منطقی تری است. قطعاً شورای مرکزی جدید راه های تازه برای حضور در فضای دانشگاه را بررسی خواهد کرد.
فضای پیش رو را چگونه می بینید؟ آینده را روشن می بینید یا تاریک؟
از شکسته شدن حکم تبرئه دانشجویان دانشگاه امیرکبیر دو گونه تحلیل می توان داشت که متاسفانه هر دو ناخوشایند است. یا اینکه کلیت حاکمیت از این به بعد فارغ از اختلاف سلیقه های ظاهری در مقابل فعالین، یکپارچه با تمام قوا می ایستد و یا از گروهی که به هر حال بعنوان معتدل در چارچوب حاکمیت شناخته می شوند در لحظات حساس کار چندانی ساخته نیست. هر کدام از این دو که صحت داشته باشند در نهایت توفیر زیادی نخواهد داشت. چرا که آنچه ما به آن نیازمندیم و گره ای از کار ما می گشاید، حمایت موثر است و نه همدلی خنثی. البته، اساساً از آنجا که جامعه مدنی هنوز در ایران شکل نگرفته و نوپاست، فضای مسدود سیاسی و موج سرکوب تنها برای عده معدودی یعنی فعالین عرصه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ملموس است. اما به هر حال بی درایتی ها و سیاست های دور از تعقل دولت در زمینه های گوناگون و عواملی نظیر تورم بی سابقه و طرح هایی چون ارتقای امنیت اجتماعی موجب شده اند تا بدنه اجتماع هم این سوء مدیریت را حس کند. متاسفانه حاکمیت نقش میانجی نهادهای مدنی در انتقال پیام اجتماع به نهاد قدرت را ندیده می انگارد و گویا در شرایط فعلی از به سکوت کشاندن جنبش های مستقل اجتماعی که زبان ناطق خواسته های جامعه هستند، رضایتمند است. من به شخصه فکر می کنم اگرچه کنشگران جامعه مدنی نظیر زنان و کارگران و دانشجویان بر اثر سرکوب مداوم علی الظاهر تا حدی دچار انفعال شده اند این به معنای فراموشی مطالبات آنها از ذهن مردم جامعه نیست. ضمن آنکه معتقدم از آنجا که سرکوب سیاسی تنها شامل حال عده معدودی شده است دولت فعلی از تزریق وحشت به کلیت جامعه ناکام مانده و به هر حال این مطالبات در نقطه ای مجال بروز پیدا خواهند کرد و همانطور که می بینیم امروز اصناف مختلف برای رسیدن به آزادی و حول محوریت آزادی اقدام به تشکیل گروه های گوناگون کرده اند و ملاحظه کاری عده ای خاص به عموم تعمیم نیافته که یقیناً آینده را روشن رقم خواهد زد.