حرف روز

اشاره: بیانیه ی اخیر، توسط سه تن از روشنفکران و زبانشناسان معاصر ایران قلمی شده است. اصل این نوشتار به زبان انگلیسی است و با ترجمه ی لطفعلی خنجی برای چاپ در بخش اندیشه ی روز به لغت فارسی در آمده است.

 

فارسی یا پرشن…

ظرف چند سال اخیر کاربرد صفت Farsi به جای Persian در زبان انگلیسی (در صورت اشاره به “زبان فارسی”) متداول شده است. این کاربرد از روی حسن نیت و ظاهرا از میان ایرانیان مقیم ایالات متحده آغاز شده است. اما خاستگاه آن و نیت اولیه ای که در پس آن بوده است فاقد اهمیت است. مهم آن است که خیری از این بابت عاید ما فارسی زبانان نشده است. برعکس، اوضاعی پدید آمده است که برای اعتبار زبان و فرهنگ ایران و سایر ملل فارسی زبان زیانبخش است.

 

 

ما فارسی زبانان گاه ترکیبات غریبی از این گونه به زبان انگلیسی در پیش می گذاریم:

BBC Persian Section broadcast this item of news in its Farsi transmission

یا:

Farsi speakers form the majority of students taking the GCSE Persian examinations

هر انگیسی زبانی که چندان مطلع نباشد با خواندن این گونه جملات تصور خواهد کرد که سخن از دو زبان مختلف در میان است.

در زبان انگلیسی واژه Persian دارای مفاهیم عمیق فرهنگی و تاریخی است. از جمله می توان به ترکیباتی مانند Persian Empire  و Classical Persian Literature اشاره کرد. این مهم نیست که آیا امپراطوری پارس خوب بود یا بد بود؛ مراد صرفا اشاره به وزن و اهمیت تاریخی است. بعلاوه در ترجمه های انگلیسی تورات (عهد عتیق) هم به اسم “پرشیا” و هم به صفت “پرشن” بر می خوریم. سازمانهای معتبری مانند بی بی سی، صدای آمریکا، و دانشگاههای کیمبریج، لندن، آکسفورد و غیره با اشاره به زبان فارسی واژه “پرشن” را به کار می برند. در ذهن یک شخص عادی انگلیسی زبان، واژه “فارسی” ممکن است نام زبان فلان کشور ناشناخته یا نوپا را تداعی کند. این که زبانی در زبانهای دیگر به نامهای دیگرگونه ای خوانده شود به هیچ وجه غریب نیست. آنچه در نزد آلمانی زبانان Deutsch است در نزد انگلیسی زبانان German  است و در نزد فرانسوی زبانان.allemand

یک نکته دیگر در خور توجه آن است که ما تأکید می کنیم که خلیج فارس خلیج فارس است و نه خلیج عربی.   اما اکنون که کشور ایران در خارج به همان نام ایران معروف است، چنانچه زبانش هم در خارج به جای Persian (یا معادلهای آن) به “فارسی” معروف باشد، با اتکاء به چه چیزی می توان، مثلا در زبان انگلیسی، آن خلیج را Persian  Gulf خواند؟

اینها بعضی از دلایلی است که ما را وا می دارد که از هم میهنانمان و بعلاوه از هر آن کس که ایران را دوست می دارد درخواست کنیم که در گفته ها و نوشته هایشان به زبانهایی غیر از فارسی، زبان ایران را فارسی نخوانند بلکه   Persian, Persan (ne), Persisch, …بنامند.

دکتر شاداب وجدی / علی متین دفتری / لطفعلی خنجی