ایران تلاش دارد از تعهدات پر جزئیات خودداری کند. فرانسوی‌ها موضع سخت خود را حفظ کرده‌اند و باراک اوباما درگیر قبولاندن توافق هسته ای به کنگره بدبین آمریکاست.
اما به رغم تمام این موانع، مقامات غربی و ایرانی می‌گویند دسترسی به توافق تاریخی با هدف محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران در عوض لغو تحریم‌ها بسیار نزدیک است.
مقامات آمریکایی، از جمله باراک اوباما همواره گفته‌اند که احتمال دستیابی به توافق ۵۰/۵۰ است.
موضع رسمی همین است اما دیپلمات‌های نزدیک به مذاکرات به رویترز گفته‌اند، شانس دستیابی به توافق بالاتر است و وزرای خارجه طرفین هفته آینده به وین می‌روند تا آخرین دور از مذاکرات دو ساله را به سرانجام برسانند.
عامل اصلی خوش بینی بیشتر از آنکه مربوط به حصول توافق در مورد مسائل مختلف باشد، فشار سیاسی بر هیئت های مذاکراه کننده ایران و آمریکا برای دستیابی به توافق هسته‌ای و پایان دادن به بن‌بست ۱۲ ساله ایران و غرب است.
یک مقام ارشد غربی با اشاره به مهلت مقرر به رویترز گفت: “نمی‌توانیم شکست را منفی بدانیم اما… به نظر می‌رسد احتمالا به چیزی دست پیدا کنیم. نه تا ۳۰ ژوئن اما شاید تا چند روز بعد از آن.”
یک مقام غربی دیگر می‌گوید: “به نظر من توافق حاصل می‌شود چون دو بازیگر مهم این مذاکرات شدیدا به آن نیازمندند.”
در ماه آوریل چارچوب توافق نهایی به امضای طرفین رسید اما هنوز اختلافاتی بر سر شیوه راستی‌آزمایی تعهدات ایران و جدول زمانی لغو تحریم‌ها باقی است.
با این‌که این قبیل مسائل هنوز حل نشده و می‌تواند موجب بروز مشکل و تاخیر شود، دیپلمات‌ها معتقدند در کلیه طرفین اراده ای برای مصالحه وجود دارد.
تضمین توافق هسته‌ای از لحاظ سیاسی برای اوباما و حسن روحانی بسیار حائز اهمیت است.
با ادامه انسداد روند صلح اسرائیل و فلسطین و جنگ‌های سوریه و عراق، آشتی با ایران و کوبا که از دشمنان دیرین آمریکا محسوب می‌شوند برای اوباما دستاورد سیاسی بزرگی است.
یک مقام ایرانی که دستیابی به توافق را ۷۰ درصد می‌داند می‌گوید: “توافق صورت می‌گیرد، آمریکایی‌ها بیشتر از ما به آن احتیاج دارند. این توافق به هر دو کشور کمک می‌کند.”
برای روحانی شکست در تضمین توافق می‌تواند منجر به نابودی سیاسی شود. وزیر خارجه ایران اوایل امسال در این مورد به جان کری وزیر خارجه آمریکا هشدار داد و گفت، این به محافظه‌کاران تندروی مخالف با توافق اجازه می‌دهد تا قدرت خود را دوباره بدست آورند.
یک دیپلمات ارشد ایرانی به رویترز گفت: “برای روحانی و اردوگاه او دستیابی به توافق بسیار مهم است. شکست به معنای شکست روحانی و اصلاحات است و موضع رقیبان تندرو را تقویت می‌کند.”
اوباما باید تایید کنگره جمهوریخواه را بدست آورد. اکثر نمایندگان کنگره بیم آن دارند که این توافق قدرت منطقه‌ای ایران را افزایش دهد و تهدید علیه متحدان آمریکا نظیر اسرائیل و عربستان سعودی را بالا ببرد. مقامات نزدیک به مذاکرات می‌گویند، اوباما انتظار مخالفت کنگره با توافق را دارد و برای استفاده از حق وتوی خود آماده است.
در طرف ایران، آیت‌الله خامنه‌ای رهبر تندروی ایران، حرف آخر را در مورد توافق خواهد زد. مقامات ایرانی می‌گویند او از توافق حمایت می‌کند.
مقامات غربی می‌گویند، مذاکره‌کنندگان ایران گفته‌اند اجازه دسترسی به سایت‌های نظامی و دانشمندان هسته‌ای این کشور را به آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای خواهند داد. اما تهران بصورت علنی با این موضوع مخالفت کرده است.
جان کری نیز این هفته به نوبه خود گفت، ایران لازم نیست در مورد فعالیت‌های مشکوک خود در گذشته توضیح بدهد. وی روز سه‌شنبه گفت: “ما روی کارهای ایران در یک زمان مشخص تمرکز نکرده‌ایم.”
مقامات آمریکایی پیش از این گفته بودند، ایران می‌بایست به سئوالات آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای پاسخ گوید و لغو برخی از تحریم‌ها منوط به این موضوع است. تهران می‌گوید ادعاهای آژانس در مورد فعالیت‌های مرتبط با تولید سلاح ایران در گذشته جعلی است و بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود اصرار دارد.
سخنگوی وزارت خارجی آمریکا روز چهارشنبه گفت، گفته‌های آقای کری سوءبرداشت شده و سیاست آمریکا تغییری نکرده است.
رویترز در ماه نوامبر گزارش داد، شش قدرت جهانی بخاطر اجتناب از شکست توافق تاریخی از خواست خود برای افشای فعالیت‌های پنهانی ساخت سلاح ایران صرف‌نظر خواهند کرد.
قدرت‌های بزرگ اخیرا موضوع دیگری را به میان کشیده‌اند و آن بازگشت تحریم‌ها در صورت عدم تعهد ایران به مفاد توافق است. دیپلمات‌ها جزئیاتی در این مورد ارائه نداده‌اند و ایران هم هنوز با آن موافقت نکرده است.
دیپلمات‌های می‌گویند فرانسه هنوز از مهره‌های سرسخت مذاکرات است.
فرانسه در میان شش قدرت از همه بدبین‌تر و از همه به اسرائیل و عربستان نزدیک‌تر است. آن‌ها در مقطعی در نوامبر ۲۰۰۳ از دستیابی به توافق اولیه جلوگیری کردند. یک مقام ارشد فرانسوی می‌گوید: “فرق ما با آمریکایی‌ها صوری نیست. ما به راستی‌آزمایی و پیگیری راستی‌آزمایی اصرار داریم. نمی‌خواهیم کار اوباما را سخت‌تر کنیم.”
به گفته دیپلمات‌های غربی، مشکل دیگر مذاکرات مقاومت ایران در مقابل جزئیاتِ محدودیت‌های فنی در مورد فعالیت‌های آینده هسته‌ای این کشور است.
یک مقام غربی می‌گوید: “آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها می‌خواهند شکاف‌های موجود را پر کنند اما ایرانی‌ها این را دوست ندارند. ایران می‌خواهد آن را مبهم نگه دارد. این یک مشکل است.”
منبع: هافینگتون پست - 19 ژوئن 2015
