پس از اختلاف نظر برخی از مراجع تقلید شیعه با رهبر جمهوری اسلامی در اعلام عید فطر و پایان ماه رمضان، آیت الله ناصر مکارم شیرازی که از شنبه شب وبسایت اینترنتی وی نیز مسدود شده است با اعلام اینکه “درباره رویت هلال ماه هیچ اختلاف غیرفقهی بین علما نیست” بطور تلویحی وجود اختلافات فقهی میان روحانیون و مراجع تقلید با رهبرجمهوری اسلامی را تایید کرد.
خبرگزاری فارس نزدیک به سپاه پاسداران به نقل از یکی از اعضای دفتر آیت الله مکارم شیرازی درباره اختلاف نظر اخیر برخی از مراجع تقلید با رهبرجمهوری اسلامی نوشت: “آیت‌الله مکارم تصریح کردند که هیچ اختلافی در کار نیست و بحث فقهی است.”
فارس همچنین از قول این عضو دفتر آیت الله مکارم شیرازی اضافه کرد: “رویت هلال ماه را برخی از علما با چشم مسلح کافی می‌دانند و برخی می گویند با چشم عادی باید دیده شود؛ لذا آیت الله مکارم شیرازی به دلیل اینکه رویت هلال ماه در شامگاه شنبه تنها با چشم مسلح بوده، حکم به عید بودن یکشنبه نکردند.”
شنبه شب دفتر رهبر جمهوری اسلامی اعلام کرد که “بر اساس گزارش راصدان مورد وثوق و خبره که از نقاط مختلف کشور واصل شده است، رویت هلال ماه شوال المکرم در غروب شنبه ۲۸/ مرداد/۱۳۹۱ مطابق با ۲۹ رمضان المبارک ۱۴۳۳ هجری قمری” برای وی محرز شده است و به این ترتیب او روز یکشنبه ۲۹ مرداد را عید فطر اعلام کرد.
این خبر درحالی اعلام شد که برخی از مراجع تقلید شیعه همچون آیات عظام علی سیستانی، حسین وحیدخراسانی، ناصر مکارم شیرازی، محمدتقی مدرسی، صادق شیرازی، شبیری زنجانی و اسحاق فیاض روز یکشنبه را همچنان از روزهای ماه رمضان، و آیین روزه داری را بر مقلدان خود واجب دانستند و در مقابل روز دوشنبه ۳۰ مرداد را عید فطر اعلام کردند.
پس از اعلام نظر این مراجع تقلید شیعه وبسایت های اینترنتی اغلب آنها که در داخل کشور حضور دارند از دسترس کاربران و مقلدان آنها خارج شد.
اختلاف نظر اخیر مراجع تقلید شیعه بر سر زمان اعلام عید فطر و همچنین تاکید آیت الله ناصر مکارم شیرازی بر اینکه این اختلاف با رهبر جمهوری اسلامی “فقهی” است در شرایطی مطرح شده که وی چندی پیش نیز در دیدار با تعدادی از فرماندهان سپاه پاسداران از نزدیکی بیش از اندازه این نهاد نظامی به آیت الله خامنه ای انتقاد کرده بود.
او در دیدار با فرمانده و مقامات سپاه علی ابن ابیطالب استان قم با تاکید بر “لزوم تقویت ارتباط سپاه با مرجعیت” گفته بود: “سپاه همان گونه که با رهبر بزرگوار انقلاب ارتباط تنگاتنگ دارد با مرجعیت هم باید ارتباط داشته باشد. گاهی دیده می‌شود در برخی مواقع ارتباط بعضی‌ها نسبت به مرجعیت تضعیف می‌شود. مبادا طوری باشد که اینها یک طرف قرار گیرند و آنها طرف دیگر.”
وی همچنین با انتقاد از سیاست های جاری این نهاد تحت نظر رهبر جمهوری اسلامی تصریح کرده بود که “اگر سپاه از مرجعیت جدا شود ضرر می‌کند، چراکه تجربه نشان داده مردم مرجعیت را رها نمی‌کنند و اگر خدای نکرده در یک جا ولو نادر مقابله شد مرجعیت را ترجیج می‌دهند و برای خودشان مشکل ایجاد می‌شود.”
این انتقادات پس از چند روز موجب واکنش نزدیکان آیت الله خامنه ای شد تا جایی که فرماندهان منصوب رهبر جمهوری اسلامی در سپاه پاسداران انتشار این انتقادات در رسانه ها را مصداق جنگ نرم دشمنان برشمردند.
اختلاف بر سر چشم مسلح
آیت الله خامنه ای پس از رسیدن به رهبری جمهوری اسلامی و اعلام مرجعیت زودهنگام وی از سوی جامعه مدرسین قم که با انتقادهایی درباره “مرجع تقلید نبودن” وی نیز همراه بود، برای رویت هلال ماه و اعلام ماه های قمری، ستادی تحت عنوان “ستاد استهلال” تشکیل داده است که به گفته اعضای فعال در این ستاد در آن برای رویت هلال ماه از ابزارهای نوین همچون دوربین های دوچشمی قوی و سایر ابزارها نظیر تلسکوپ استفاده می شود.
این در حالی است که برخی دیگر از مراجع تقلید از جمله آیت الله موسی شبیری زنجانی رویت هلال ماه توسط ابزارهای نوین را از نظر فقهی نادرست اعلام کرده اند.
این روحانی شیعه در یکی از سخنرانی های خود درآبان ماه ۱۳۸۹ در رد استفاده از امکاناتی نظیر دوربین و تلسکوپ که توسط ستاد استهلال آیت الله خامنه ای انجام می شود گفته بود: “اگر ملاک رؤیت با چشم مسلّح باشد، یعنی باید بپذیریم که از زمان رسول خدا تاکنون، در بسیاری از سالها، قطعاً روزه مردم باطل بوده است. چون علم اجمالی داریم که در بسیاری از سال ها رؤیت با چشم مسلّح، ممکن بوده است! همچنین بچه ها باید روزه های پدرها را قضا کنند، چون علم اجمالی است که به جهت دیده نشدن با چشم مسلّح، در بسیاری از سالها پدرها در «یوم الشّک»، حکم ماه شعبان جاری کرده اند! زیرا فقها با کشف خلاف در موضوعات، قضای روزه را واجب می دانند، بر خلاف شبهات حکمیه که از باب اختلاف در اجتهاد حکم به اجزاء می کنند. به هر حال، ما شکی نداریم که معیار در رویت هلال ماه، دیدن هلال با چشم عادی و غیر مسلّح است.”
آیت الله خمینی رهبر پیشین جمهوری اسلامی نیز از جمله مراجع تقلید شیعه بود که رویت هلال ماه با چشم مسلح و استفاده از ابزارهای نوین را قابل استناد نمی دانست.
نکته قابل توجه در اختلاف اخیر مراجع تقلید شیعه با آیت الله خامنه ای در این است که اعضای “ستاد استهلال” که همگی از منصوبان رهبر جمهوری اسلامی هستند نیز در روزهای واپسین ماه رمضان اعلام کرده بودند احتمال پایان این ماه در روز شنبه بسیار ضعیف است.
از جمله علیرضا بوژ مهرانی یکی از اعضای این ستاد روز شنبه هفته جاری اعلام کرده بود: “احتمال اینکه یکشنبه اول شوال و عید فطر باشد ۳۰ درصد است اما احتمال ۷۰ درصد رؤیت هلال ماه برای روز یکشنبه وجود دارد که در این صورت رمضان ۳۰ روزه خواهد بود و دوشنبه عید فطر خواهد بود.”
با این حال اما پیش از اعلام رویت هلال ماه توسط دفتر رهبر جمهوری اسلامی، همه تدارکات برای اقامه نماز عید فطر از سوی رهبر جمهوری اسلامی در روز سه شنبه ۲۴ مرداد اعلام شده بود؛ مساله ای که در بوجود آمدن شک و شبهه در میان مراجع تقلید شیعه و مقلدان آنها بی تاثیر نبود.
در همین ارتباط چهارشنبه هفته گذشته حجت الاسلام سید یدالله شیرمرادی مسئول ستاد نماز عید فطر در یک نشست خبری و چند روز مانده به پایان ماه رمضان اعلام کرد بود: “نماز عید فطر ساعت ۸ روز یکشنبه در صورت رویت هلال ماه شوال به امامت مقام معظم رهبری برگزار خواهد شد.”
وی حتی ساعت باز شدن درهای دانشگاه تهران از ساعت ۵ و ۳۰ دقیقه صبح یکشنبه و همچنین شروع برنامه‌های مخصوص عید فطر در این محوطه را از ساعت ۷ صبح اعلام کرده و مدعی شده بود که با حضور میلیونی “یک حماسه دینی و فرهنگی بزرگی بر حماسه های مردم افزوده می شود.”
اما مخالفت تعداد زیادی از مراجع تقلید شیعه که برخی از آنها همسو با سیاست های حکومت جمهوری اسلامی هستند از آنجا قابل توجه به نظر می رسد که بنا بر اعلام ستاد استهلال منصوب آیت الله خامنه ای، این ستاد با بیوت مراجع تقلید در رابطه بوده و پس از رصد ماه نو آن را از طریق تلفن و سایر امکانات ارتباطی به این روحانیون بلندپایه شیعه گزارش می کند.
هلال ماه رو دیدی رای مارو ندیدی
اختلاف نظر در میان مراجع تقلید شعیه با آیت الله خامنه ای هرچند که در سالهای گذشته نیز وجود داشت اما از سه سال پیش پررنگ تر شده است.
در شهریور ماه سال ۸۸ در اوج سرکوب معترضان به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در شرایطی که آیت الله خامنه ای روز یکشنبه ۲۹ شهریور را عید فطر اعلام کرده بود اکثر مراجع تقلید شیعه در قم و سایر نقاط کشور از جمله آیات عظام منتظری، موسوی اردبیلی، صانعی، صافی گلپایگانی، بیات زنجانی، جوادی آملی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شیرازی، دستغیب، علی صافی گلپایگانی، وحید خراسانی و… اعلام کردند که حلول ماه شوال برای ایشان اثبات نشده است.آیت الله سیستانی در عراق و آیت الله اسحاق فیاض در افغانستان از مراجع تقلید شیعیان این کشورهای همسایه ایران نیز روزیکشنبه با عدم اعلام عید فطر با مراجع تقلید شیعه در ایران هم نظر شدند.
در آن زمان نیز وبسایت های اینترنتی دفاتر مراجع منتقد همچون آقایان منتظری، صانعی ، بیات زنجانی ، موسوی اردبیلی مسدود شد.
از دیگر سو و فارغ از عدم توجه مراجع تقلید شیعه به اعلام نظر آیت الله خامنه ای درباره اعلام عید فطر در روز یکشنبه ۲۹ شهریور بسیاری از مردم نیز با توجه به شرایط حاکم بر کشور این مساله را تا اندازه زیادی سیاسی دیدند و این موضوع را نیز مساله در ادامه حوادث اخیر کشور برشمردند.
درهمین باره بسیاری از وبسایت ها و وبلاگ های اینترنتی در مقالات و نوشته های مختلف از این اعلام نظر آیت الله خامنه ای برخلاف نظر مراجع تقلید شیعه انتقاد و آن را به مساله انتخابات ریاست جمهوری مرتبط کردند.
از سوی دیگر مردم با ارسال پیامک هایی در کشور با مضمون هایی نظیر “هلال ماه رو دیدی رای ما رو ندیدی”، “عید فطر را نیز مانند پیروزی احمدی نژاد در انتخابات زود تبریک گفته است”، “تقلب انتخاباتی به عیدفطر هم کشیده شد” و یا “ماه هم از عوامل انقلاب مخملی شناخته شد چون با نظر آقا رویت نشد” انتقاد خود را بروز دادند.
جنگ نرم مراجع تقلید
دوماه پس از بروز این اختلاف فقهی میان مراجع تقلید شعیه و رهبر جمهوری اسلامی، مقامات اداره سیاسی سپاه پاسداران در آذرماه سال ۸۸ با انتشار تحلیلی در بولتن ویژه هادیان سیاسی خود تحت عنوان “جنگ نرم در دهه چهارم” از ایجاد “گسل مردم –ـ حاکمیت”، “گسل مردم ـ مردم”، “گسل ارکان حاکمیتی” در کنار “گسل مراجع و روحانیت با ولایت فقیه” و “گسل مردم و روحانیت” به عنوان پنج گسل تهدید کننده جدی جمهوری اسلامی نام برده و ادعا کرده بودند که این پنج گسل یا شکاف سیاسی- اجتماعی “بستر جنگ نرم دشمن با نظام اسلامی” و “زمینه چینی برای انقلاب مخلملی” در جهت تلاش نابودی حکومت جمهوری اسلامی است.
تحلیل گران سپاه پاسداران تاکید کرده بودند:“دشمن در این گسل ها، بر روی شکاف های محافظه گرایی در برابر انتقاد گرایی نسبت به حاکمیت، مردم گرایی در برابر اشراف گرایی و قشری گرایی و تحجر در برابر نوگرایی سرمایه گذاری فکری، تبلیغی و سیاسی می کند.”
در تحلیل بولتن داخلی سپاه ادعا شده بود که “رسانه های داخلی و خارجی با انتشار نظرات روحانیان بر شکاف مراجع تقلید و روحانیان با ولی فقیه دامن می زنند و هرجا یک روحانی به نظام و اسلام نقدی می زند، این شبکه‌ها آن را برجسته می کنند و با تبلیغ مداوم آن را به ارزش تبدیل می کنند.”
سپاه پاسداران همچنین درباره “گسل مرجعیت و روحانیت با ولایت فقیه” اعلام کرده بود که این گسل “ناشی از تقابل آراء فقهی در احکام عبادی مثل رویت هلال و مسایل قضایی و حقوقی، شکاف ناشی از تقابل نظریه حکومت در فقه شیعه، و شکاف ناشی از تقابل احکام حکومتی با برخی نظرات مدیریتی و اجرایی و سیاسی خارج از قدرت بروز پیدا می کند.”
تحلیلگران سپاه پاسداران همچنین با تاکید بر اینکه “نظام اسلامی بایستی در راستای آگاه سازی این مسایل و تمایز و تبیین آن ها برنامه و طرح ارائه کند” نوشته بودند: “در این انتخابات(۸۸) نامه تظلم خواهی به مراجع، فشار شدید رسانه ای به علما و دولتی جلوه دادن برخی از بزرگان در راستای این گسل برنامه ریزی شده بود.”
مقامات اداره سیاسی سپاه درباره گسل مردم ـ– حاکمیت هم نوشته بودند: “در این گسل، شکاف حق مشارکت سیاسی فرد در قبال مسئولیت فرد مسلمان و شکاف عرفی سازی در مقابل شرعی سازی و واقع گرایی (روزمره گرایی) در مقابل آرمان گرایی آن قرار می گیرد. از گذشته برخی از این شکاف ها به نوعی در مقیاس پائین آن در سطح برخی نخبگان و روشنفکران وجود داشت که در این انتخابات عیان شد.”
آنها همچنین درباره گسل در میان ارکان حکومتی تاکید کرده بودند: “دامن زدن به اختلافات مجلس و دولت، دولت با برخی نهادهای دیگر و اسطوره سازی تاریخی از به اصطلاح شهدای سبز و ایجاد سرمایه اجتماعی تصنعی بر این اساس در راستای تعمیق بخشی به این گسل در حوادث پس از انتخابات اخیر انجام شد”.
